زندگی ادامه دارد، حتی با سرطان!

خیلی‌ها تصور می‌کنند همین که سرطان درمان شود، کافی است و نیازی به درمان مشکلات روحی ناشی از این بیماری نخواهد بود. نظر شما در این‌باره چیست؟

امروزه مشخص شده است علاوه بر درمان بیماری‌ها و علاج طبی آنها باید به سلامت روان و همچنین کیفیت زندگی فرد بیمار نیز توجه شود. در واقع آن‌طور که مشاهده شده است اگر فقط بیماری‌ها را درمان کنیم و تنها از روش‌های جراحی و مصرف داروهای مختلف برای بهبود شرایط جسمی بیمار کمک بگیریم، بهبود کامل حاصل نخواهد شد. بنابراین لازم است برای کسب رضایت بیماران و خانواده‌هایشان و همچنین درمان قطعی بیماری، به سلامت روان و افزایش کیفیت زندگی‌ آنها نیز توجه بیشتری داشته باشیم.

چه مشکلاتی از نظر روحی برای خانمی ایجاد خواهد شد که به سرطان پستان مبتلاست؟

سرطان پستان دو ویژگی خاص دارد و به همین دلیل، حتما باید به اثرات روحی و روانی ناشی از این بیماری توجه داشت. اولین مساله این است که خود سرطان، بیماری جدی و دشواری است و می‌تواند مشکلات متعددی را برای بیمار ایجاد کند و مساله دوم نیز نقش این عضو از بدن در سلامت روان خانم‌هاست.

چرا این سرطان تا این حد می‌تواند سلامت روان خانم‌ها را به خطر بیندازد؟

سرطان بیماری سختی است و اسم ترسناکی هم دارد. همین مساله می‌تواند بیمار را دچار اضطراب کند. بنابراین پس از این‌که خانمی متوجه می‌شود به سرطان پستان مبتلاست، اضطراب زیادی را تجربه خواهد کرد. همین اضطراب و استرس نیز می‌تواند بر کیفیت زندگی و سلامت او تاثیر بگذارد. پس بسیار مهم است که بتوانیم اضطراب ناشی از سرطان را مدیریت کنیم.

خیلی‌ها سرطان را با مرگ یکسان می‌دانند و به همین دلیل دچار اضطراب می‌شوند.

بله، در گذشته سرطان معادل مرگ بود و همه آن را بیماری‌ای لاعلاج می‌دانستند، اما امروزه در حوزه‌های مختلف سرطان‌شناسی، می‌توان این بیماری را درمان کرد و فرد را به زندگی معمولش برگرداند. به همین دلیل خیلی خوب است که از همان ابتدای تشخیص بیماری با آگاهی دادن مناسب به فرد و توضیح در مورد راه‌حل‌های درمانی، میزان اضطراب او را کم کنیم و آرامش بیشتری به او بدهیم.

گروهی تصور می‌کنند اگر فرد بیمار نداند که به سرطان مبتلا شده، بهتر است. شما این روش را تائید می‌کنید؟

شیوه رایج در طب امروزی بر این باور است که بیشتر بیماران تمایل دارند از بیماری‌شان خبر داشته باشند. البته در صورتی که فرد بداند بیمار است، میزان همکاری او در درمان و سازگاری‌اش با بیماری نیز بیشتر و بهتر خواهد شد. با این حال، گاهی خانواده‌ها مانع می‌شوند و تصور می‌کنند بهتر است فرد بیمار چیزی نداند. در صورتی که خوب است این مساله را به عهده خود فرد بگذاریم. اگر او مایل بود در مورد بیماری‌اش اطلاع داشته باشد، باید از طریق پزشک معالج و با شیوه‌ای بسیار مناسب، همراه با آمادگی و آرامش به او توضیح داده شود. همچنین در این شرایط باید اطلاعات مناسب و کافی در اختیار بیمار گذاشت، ولی اگر او مایل نباشد بیماری‌اش را بشناسد، هیچ اصراری در این مورد نیست.

گاهی بر اثر بروز سرطان پستان و جراحی‌های درمانی، تغییراتی ظاهری نیز ایجاد می‌شود. آیا این شرایط می‌تواند بر روحیه و سلامت روان خانم‌ها تاثیر منفی بگذارد؟

عضو سینه در خانم‌ها نقش مهمی در سلامت روان و هویت فردی آنها ایفا می‌کند و زمانی که در اثر سرطان به این عضو آسیبی وارد شده و از نظر ظاهری تغییراتی در آن ایجاد شود، ممکن است خانم‌ها با تنش‌ روبه‌رو و حتی در مورد زنانگی خودشان دچار بحران و ناراحتی ‌شوند. این موضوع برای خانم‌ها مانند یک قطع عضو به حساب می‌آید و این به معنای از دست دادن بخشی از وجودشان است. به همین دلیل در این زمینه هم باید با بیمار همراهی مناسب داشته باشیم و راه‌حل‌های بعدی را برای ترمیم سینه به او اطلاع دهیم تا فرد بیمار بداند پس از درمان هم می‌تواند ظاهرش را به صورت نسبی حفظ کند.

کدام‌یک از مشکلات روحی در این بیماران بیشتر مشاهده می‌شود؟

مشخص شده است خانم‌هایی که دچار سرطان پستان هستند حدود 50 درصد به افسردگی مبتلا می‌شوند و این افسردگی تقریبا تا پنج سال باقی می‌ماند و بتدریج کمتر می‌شود. این در حالی است که به طور معمول بین 10 تا 20 درصد خانم‌ها به افسردگی مبتلا هستند و همین موضوع نشان می‌دهد، سرطان پستان میزان افسردگی آنها را افزایش می‌دهد.

از طرف دیگر، افسردگی بیمار موجب کاهش احتمال همکاری او در درمان می‌شود و همچنین ممکن است میزان مرگ و میر را نیز افزایش دهد. شواهد نشان داده است اگر فردی سابقه افسردگی داشته یا حمایت خانوادگی و روابط عاطفی نزدیکی نداشته باشد یا اگر استرس بسیار شدیدی بدون حمایت هنگام تشخیص سرطان تجربه کند، احتمال ابتلا به افسردگی برای او بیشتر خواهد شد. با این حال، خصوصیات سرطان پستان، علائم و وسعت آن چندان در میزان افسردگی خانم‌ها تاثیری ندارد.

بنابراین توصیه می‌شود افسردگی‌های اولیه در این بیماران سریع و بموقع درمان و حمایت‌های خانواده و دوستان بیشتر شود. همچنین در روزهای اول تشخیص سرطان نیز باید اضطراب بیماران را کاهش دهیم.

به چه شیوه‌هایی می‌توان استرس ناشی از سرطان را کمتر کرد؟

آن‌طور که مشاهده شده است اگر افراد مبتلا به سرطان باهم گروه‌های حمایت‌کننده تشکیل دهند و در جلسات هفتگی دور هم جمع شوند و مسائل‌شان را باهم در میان بگذارند، از نظر روحی بسیار به یکدیگر کمک خواهند کرد. همچنین این افراد طول عمر بیشتری نیز خواهند داشت و این نشست‌های گروهی و شرکت در فعالیت‌های جمعی مشترک می‌تواند به سلامت روان آنها کمک کند و سیر بیماری را بهبود بخشد.

علاوه بر این، استفاده از روش‌های کنترل و مدیریت استرس مانند ریلکسیشن، مهارت حل مساله، کنترل خشم و مدیریت زمان نیز شیوه‌هایی مناسب به حساب می‌آید که می‌تواند به بیمار کمک کند تا استرس و تنش را بهتر کنترل کرده و از این طریق اضطرابش را کاهش دهد.

نیلوفر اسعدی‌بیگی / گروه سلامت