علف‌های هرز در تخت‌جمشید قد می‌کشند

بارش‌های متناوب و به نسبت زیادی که طی چند ماه اخیر در استان فارس و شهرستان مرودشت رخ داده، نه‌ فقط موجب رویش علف‌ها و گیاهان زیادی در محوطه کاخ‌ها و بناهای تخت‌جمشید شده است، بلکه ساقه‌های گندم نیز در این محوطه بخوبی رشد کرده‌ است.البته رشد گیاهان و علف‌های هرز فقط منحصر به محوطه تخت‌جمشید نمی‌شود، بلکه محوطه تاریخی بیشاپور در شهرستان کازرون نیز اکنون درگیر این مشکل است.

مجموعه تاریخی بیشاپور به دلیل قرار گرفتن در شرایط خاص آب و هوایی معمولا در ماه‌های اسفند و فروردین هر سال شاهد رویش گسترده گونه‌های گیاهی در حریم خود است؛ گیاهانی که هم‌اکنون سراسر این محوطه را پوشانده است و می‌تواند برای آن خطرساز باشد.

سبز شدن گیاهان در تخت‌جمشید روندی است که هر ساله رخ می‌دهد و برخی کارشناسان معتقدند باید هر چه سریع‌تر نسبت به جلوگیری از سبز شدن گیاهان در محوطه اقدام شود، زیرا ریشه گیاهان بین سنگ‌ها رشد کرده و در طول زمان موجب متلاشی شدن سنگ‌ها می‌شود.

به عقیده مسعود منیعاتی ، مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان فارس، تخت‌جمشید یک بنای ارزشمند جهانی است که برای مراقبت از آن اگر لازم باشد باید سالی چند مرتبه گیاهان و علف‌های هرز را از بین برد.

مراقبت می کنیم

معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری میراث فرهنگی استان فارس نیز ضمن تائید وجود گیاهان در محوطه تخت‌جمشید، رویش آنها را در این محوطه بدون اشکال دانسته و در این باره به جام‌جم می‌گوید: از لحاظ مبانی نظری درخصوص میراث فرهنگی اکنون دیگر در دنیا موضوع جلوگیری از رویش گیاهان مطرح نیست،‌ بلکه آنچه ذهنیت کارشناسان این حوزه را به خود مشغول کرده و نسبت به آن اتفاق‌نظر دارند، این است که گیاهان روییده در این محوطه‌ها جزئی از هویت آن بنای تاریخی است،‌ بنابراین باید بدون از بین بردن آنها مراقب بناهای تاریخی بود.

عبدالرضا نصیری ، با بیان این‌ که من خود هر ده روز یک بار از محوطه تخت‌جمشید بازدید می‌کنم و رویش گیاهان را آنچنان که در برخی خبرگزاری‌ها آمده است، نگران کننده نمی‌دانم، تصریح می‌کند: میراث فرهنگی در نقاطی که رشد گیاه به طور مستقیم به بنا آسیب می‌رساند، مانند رویش بین دو سنگ، اقدام به کندن و حذف گیاه می‌کند، اما در جاهایی که آسیب‌رسانی کمتر است، یا هیچ آسیبی به بنا نمی‌رسد، حذف گیاهان از طریق سمپاشی صورت می‌گیرد که آن هم به بودجه سازمان بستگی دارد و در صورت اختصاص اعتبار، این کار صورت می‌گیرد.

علف‌ها سال دیگر رشد نمی‌کند

معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری میراث فرهنگی استان فارس با تائید رشد بسیار زیاد علف‌ها و ساقه‌های گندم روی دیوارهای بنای تخت‌جمشید می‌گوید: این پدیده در سال‌های گذشته تقریبا وجود نداشت، اما امسال به میزان زیادی گیاه روییده و قابل مشاهده است که دلیل خاصی هم دارد.

نصیری به علت رویش این گیاهان اشاره می‌کند و می‌افزاید: سال گذشته به منظور محافظت از بنا، روی دیوارهای خشتی تخت‌جمشید را پس از سال‌ها گل‌اندود و عایق‌بندی کردیم و از آنجا که در ملاط کاهگل دانه‌های گندم وجود دارد، معمولا در سال اول این دانه‌ها خودبه‌خود رشد می‌کند و از دیوار بیرون می‌زند، اما در سال‌های بعد این دانه‌ها خشک می‌شود و می‌ریزد، بنابراین در سال‌های بعد این مشکل وجود نخواهد داشت.

کارشناس مسئول میراث فرهنگی استان فارس با بیان این ‌که تنها عاملی که می‌تواند تهدیدی برای بناهای تاریخی باشد، پیامدهای بعدی رویش گیاهان همچون آتش‌سوزی است، می‌گوید: همزمان با گرم شدن هوا و خشک شدن گیاهان، احتمال آتش گرفتن آنها وجود دارد، اما در تخت‌جمشید به دلیل رویش تنک این گیاهان، احتمال سرایت و گسترش آتش‌سوزی و صدمه‌ دیدن بنا کم است یا اصلا وجود ندارد.

نصیری با اشاره به کمبود نیرو در میراث فرهنگی استان برای محافظت از آثار تاریخی و با بیان این‌ که این مشکل خاص این استان نیست و در همه استان‌ها و مناطق طبیعی و تاریخی کشور وجود دارد، می‌افزاید: ما در بخش یگان حفاظت، بخش نظارت و حتی بخش خصوصی نظیر شرکت‌های مشاوره‌ای و پیمانکاری که بخواهند و بتوانند در بحث خدمات میراث سرمایه‌گذاری و مشارکت کنند، کمبود زیادی داریم که این کمبودها بی‌تردید در نحوه محافظت بهتر از آثار تاریخی تاثیرگذار است.

البته معاون میراث فرهنگی فارس درخصوص رویش گیاه در محوطه تاریخی بیشاپور اظهار نگرانی می‌کند و می‌گوید: احتمال آتش‌سوزی در این منطقه وجود دارد و از آنجا که بیشاپور یک منطقه تاریخی‌ طبیعی است و وجود این گیاهان و سرسبزی آنها خود جلوه‌ای از آثار طبیعی شهرستان است و از سوی دیگر وسعت منطقه هم بسیار زیاد است، براحتی نمی‌توان برای ممانعت از آتش‌سوزی چاره‌ای اندیشید یا وارد عمل شد و ناچار به استفاده از تدابیر خاص در منطقه هستیم.

وی با بیان این ‌که به طور قطع سمپاشی کل محوطه بیشاپور به منظور نابودی و جلوگیری از رشد گیاهان چاره مناسبی نیست، خاطرنشان می‌کند: باید به دنبال راهی بود که نخست آتش‌سوزی رخ ندهد، دیگر این که گیاهان روییده آسیبی به محوطه تاریخی نرساند و منظر تماشایی و سرسبز بیشاپور نیز بواسطه رویش این گیاهان از بین نرود، بنابراین مجبوریم از روش‌های خاصی استفاده کنیم.

نصیری با اشاره به ضرورت استفاده از وسایلی همچون دستگاه اطفای حریق برای خاموش کردن آتش و دستگاه علف‌زنی برای قطع کردن راه‌های اتصالی گسترش آتش به عنوان راهکار، تصریح می‌کند: سال گذشته یک دستگاه علف زنی و یک دستگاه آبپاش برای اطفای حریق خریداری کردیم، اما این وسایل کافی نیست و ما به تجهیزات و دستگاه‌های قوی‌تر و بیشتری نیازمند هستیم.

آماده هستیم

مسئول میراث فرهنگی کازرون نیز در این باره به جام‌جم می‌گوید: گیاهانی که در محوطه تاریخی روییده‌ است، اکنون از سوی کارگران و با استفاده از دستگاه‌های علف‌بر در حال چینش است، اما گیاهانی که درون دیوارها رشد کرده ‌است، باید به رشد کامل می‌رسید تا حذف شود که اکنون به این رشد رسیده و ما با استفاده از سمپاشی به صورت تزریق به ریشه و گرده‌پاشی در حال حذف و نابودی آنها هستیم.

محمدرضا معینی به احتمال وقوع آتش‌سوزی در محوطه نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی آتش‌سوزی، تمهیدات لازم اندیشیده و منبع سیار آتش‌نشانی در محوطه مستقر و کمربندهای مهار آتش نیز ایجاد شده است. وی با بیان این ‌که این تجهیزات مختصر است، تصریح می‌کند: در صورت ادامه آتش سوزی از شهرهای اطراف مانند قائمیه، نودان و کازرون که به ترتیب چهار، ده و 25 کیلومتر از بیشاپور فاصله داشته و دارای سیستم آتش‌نشانی است، کمک خواهیم گرفت.

فاطمه مرادزاده /‌ گروه ایران