رویایی که به واقعیت پیوست

هر روز یک فناوری جدید و هر روز یک راه و روش برای این‌که آنچه ما می‌بینیم به واقعیت نزدیک‌تر شود به وجود می‌آید.

حالا دیگر سینمای پیشرفته دنیا برای ساخت یک سریال عظیم تاریخی به ساخت لوکیشن‌هایی با هزینه‌های گزاف ـ که ساخت آن نیز زمان بسیار می‌خواهد ـ نیازی ندارد.

میدان جنگی را می‌توان در یک صحنه بسیار ساده و به مدد تکنولوژی پیشرفته روز بازسازی کرد. سینمای پیشرفته سال‌هاست از این روش‌ها استفاده می‌کند و فیلمسازان ما نیز در کشور درصدد هستند به این شیوه‌های نوین دست یابند.

تلاش‌هایی در این زمینه صورت گرفته است؛ تلاش‌هایی که می‌تواند نوید بخش و امیدوار کننده باشد. نمونه آنها اقدام مرکز صدا و سیمای استان همدان است. در این مرکز چندی پیش مستند بازسازی کشور به روش سی. جی. آی ساخته شد.

این مستند داستانی که «عدالتخانه» نام دارد، به تهیه‌کنندگی و کارگردانی رسول صانعی ساخته شده است و 40 بازیگر دارد و حدود صد هنرمند در آن نقش‌آفرینی می‌کنند.

روش سی. جی. آی (C.G.I) مخفف computer Graphics Icons و یکی از روش‌های پیشرفته فیلمسازی و مورد استفاده در عرصه سینمای حرفه‌ای است.

در این روش با استفاده از رایانه می‌توانیم بسیاری از رویاها را به واقعیت تبدیل کنیم مثلا یک لوکیشن تاریخی عظیم را با هزینه‌ای بسیار پایین می‌توان بازسازی کرد.

در این شیوه اگرچه از آخرین روش‌های رایانه‌ای و پرده سبز استفاده می‌شود، اما علاوه بر استفاده بهینه و با صرفه از زمان و هزینه، بیننده فضای سه‌بعدی یا چندبعدی را نیز تجربه می‌کند.

مستند بازسازی عدالتخانه، داستان عاشقانه‌ای است که در آن اتفاقات سیاسی ـ اجتماعی 120 سال پیش همدان به عنوان نخستین شهر دارای شورای فواید عامه یا مجلس در کشور به تصویر کشیده می‌شود.

وقتی علی‌خان ظهیرالدوله به عنوان حاکم همدان منصوب شد، مجلسی را با عنوان مجلس فوائد عامه برای طرح مشکلات مردم در سال 1323 ه. ق تاسیس کرد که این مجلس با مشارکت عامه مردم ساخته شد.

مستند عدالتخانه به این برهه از تاریخ و به این مجلس می‌پردازد.

رسول صانعی، تهیه‌کننده و کارگردان مستند عدالتخانه در مرکز صدا و سیمای همدان کار می‌کند و «آواز پر جبرئیل» (راه یافته به جشنواره بیل بائو اسپانیا) و تله‌تئاتر مبارز (کاندیدای پنج جایزه در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از مرکز همدان) از جمله کارهای ثبت شده او هستند.

رسول صانعی درباره شیوه ساخت این مستند با بهره گیری از روش سی. جی. آی می‌گوید: در اجرای این تکنیک، اول لازم بود یک گروه کاری و متخصص را بخوبی شناسایی و برای کار انتخاب کنیم. بعد فیلم‌هایی را که در دنیا با استفاده از این روش ساخته شده بود، بخوبی و با دقت دیدیم سپس تیتراژ این فیلم‌ها را ترجمه کردیم و مجدد پشت صحنه‌ها را دیدیم تا متوجه شویم چه گروه‌هایی در ساخت درگیر هستند و چه وظایفی به عهده دارند.

او ادامه می‌دهد: این کار در میان کارهای hi production (کارهای بسیار پرزحمت) قرار دارد و به همین علت پس از یک سال کار تحقیقاتی، اولین گام‌ها را با شروع پیش تولید برداشتیم. در این مرحله ابتدا نقشه‌های اولیه شهر همدان بررسی و با رایانه بازسازی شد. از مناطقی هم که آثار به جای مانده از دوره قاجار داشت، به شکل دقیق عکاسی کردیم و نقشه اولیه شهر با توجه به نیازهای قصه فیلم طراحی شد.

صانعی می‌افزاید: با دسته‌بندی فضاهای خارجی داستان، ابتدا استوری‌بورد کار را طراحی کردیم. چنین فناوری‌ای در دنیا به این شکل در اختیار کارگردان قرار می‌گیرد که از طریق یک رایانه، اتفاقاتی را که قرار است در صحنه رخ دهد از پیش می‌بیند که البته در همدان این امکانات به خاطر هزینه بالای آن وجود نداشت.

تهیه‌کننده و کارگردان عدالتخانه درباره دیگر مراحل ساخت چنین توضیح می‌دهد: پس از مراحل پیش‌تولید و در زمان تولید، برای همه عوامل بخوبی توضیح دادیم که قرار است در فضایی کاملا خالی نقش‌آفرینی کنند. یعنی آنها متوجه شدند لوکیشن متناسب با فضای داستان در کار نیست و آنها باید این فضا را تجسم کنند.

حالا پس از پایان همه این زحمات، نوبت به بهره‌گیری از کادر متخصص بویژه در بخش خلاقیت‌های تصویری و رایانه‌ای است.

در این مرحله گروه سی. جی.آی ابتدا سوژه را از پشت صحنه جدا، سپس پشت صحنه‌ای را که قبلا طراحی شده به سوژه اضافه می‌کند. اینجا کارگردان دوباره درباره تناسب سوژه‌ها با پشت صحنه وارد عمل می‌شود، یعنی در حقیقت یک کارگردانی دوباره.

صانعی درباره مرحله بعدی کار می‌افزاید: طراحی‌ها با توجه به حرکات دوربین و زوایای مختلف، بافت یا تکستچر (texture) پیدا می‌کنند و کار به دست گروه ماسکر (یا پوشاننده) سپرده می‌شود. این گروه وظیفه دارد بخش‌هایی را که با اصل کار به لحاظ بافت یا رنگ و نور مشکل دارند،
بپوشاند.

برای ادامه کار دو گروه دیگر هم باید عمل کنند؛ گروه‌های کامپازور که وظیفه تطبیق نور پس و پیش زمینه را به عهده دارند و گروه کالر کالکشن که باید رنگ و نور نهایی را در پروژه یکدست کنند.

این تهیه‌کننده اضافه می‌کند: به این ترتیب با این تجربه توانستیم نخستین بار تکنیک سی. جی.آی را که از جمله تکنیک‌های سه‌بعدی ویر جوال افکت است، در کشورمان به ثبت برسانیم و بومی کنیم.

البته صانعی یک خلاقیت هم در اجرای کار از خود نشان می‌دهد که هدف آن، صرفه اقتصادی بوده است. او در توضیح بیشتر می‌گوید: در زمان ضبط با توجه به حساسیت‌های بالای کار، دو برنامه A و B نیز طراحی کردیم. در برنامه اول کار را به همین صورت ادامه می‌دادیم و برنامه دوم را هم طوری طراحی کردیم که در صورت عدم موفقیت سی. جی. آی. با حذف این قسمت بتوانیم عدالتخانه را در قالبی معمولی به تصویر بکشیم.

رسول صانعی یک تجربه دیگر هم در اجرای این اثر به دست آورده که به گفته خودش بسیار گرانبهاست و آن مبارزه با ناامیدی و همواره امید به پیروزی است.

او می‌گوید: چند هفته شروع به کار اصلا نمی‌توانستم بخوابم و نگران کار بودم؛ به قرآن مراجعه کردم که این آیه شریفه آمد: «ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقاموا تتنزل علیهم الملائکه»، با تعمق در این آیه، انگیزه بیشتری یافتم و از کار دلسرد نشدم.

نخستین مستند داستانی کشور به روش سی.جی.آی به‌مدت زمانی 110 دقیقه پیش‌بینی شده است و هم ‌اکنون مراحل پایانی فنی را پشت سر می‌گذارد. (جام جم - ضمیمه قاب کوچک)