سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
رادیو ایران تاکنون در طول سالهای مختلف برنامههای ماندگاری تولید و پخش کرده است.
یکی از معروفترین برنامههای این رادیو «افسانههای هزار و یک شب» بود.
برنامههایی از این دست با استقبال زیادی روبهرو میشد و بعدها با ورود هنرمندان نخبهای به رادیو، پای این رسانه بیش از پیش به خانههای مردم باز شد، بهطوری که گاه هنگام پخش برنامههای پرطرفدار، خیابانهای تهران خلوت میشد.
یکی دیگر از این برنامههای معروف رادیو سراسری برنامه «صبح جمعه با شما» بود که تا به امروز نیز ادامه دارد که با نام «جمعه ایرانی» روی آنتن میرود.
سال 1384 و همزمان با توسعه شبکههای رادیویی، رادیو سراسری با نام رادیو ایران سازماندهی مجدد شد و گروهها طبق موضوع تقسیم و نامگذاری شدند.
در گفتوگو با حمید شیخ محمدی مدیر فعلی رادیو ایران فعالیتهای این شبکه را مورد بررسی قرار دادیم.
شما کمتر از یک سال مدیریت رادیو سلامت را برعهده داشتید و 18 اردیبهشت سال گذشته به سمت مدیریت شبکه رادیو ایران منصوب شدید. چه دلایلی باعث شد مدیریت مهمترین شبکه رادیویی کشور به شما محول شود؟
زمانی که موضوع مدیریت رادیو ایران از سوی آقای صوفی معاون صدا مطرح شد فکر کردم رادیو ایران بهترین شبکهای است که میتوانم با استفاده از تجربیات و تحصیلاتم در آن فعالیت و انجام وظیفه کنم. رادیو ایران به نظر من کارکردهای فراوانی میتواند داشته باشد و معتقدم همه ایرانیان نهتنها در داخل بلکه در خارج از کشور هم میتوانند تمامی برنامههای این شبکه را بشنوند چرا که براساس تعریف این شبکه تمام موضوعات و برای همه اقشار میتواند در آن برنامهسازی شود. به همین جهت از زمانی که مسوولیت شبکه رادیوی ایران را بر عهده گرفتم به اتفاق همه همکارانم تلاش کردیم تا این شبکه به جایگاه واقعی خودش برسد.
گفتید رادیو ایران برای همه اقشار برنامه پخش میکند. در حال حاضر شبکههای رادیویی در سه حوزه مشغول به فعالیت هستند. برخی همانند شبکه جوان مخاطب محور، بعضی از آنها همچون شبکه فرهنگ محتوا محور و برخی نیز مانند شبکه پیام ساختار محور هستند؛ شما جزو کدام یک از این گروهها قرار میگیرید؟
رادیو ایران، رادیوی عمومی است و به همه موضوعات در همه قالبها و ساختارها میپردازد. مانند شبکههای تخصصی نیست که برنامههای خود را با موضوعی خاص برای قشری ویژه از مردم تولید و پخش کند. یعنی مخاطبان ما کودک، نوجوان، جوان، میانسال و... هستند. ما شبکهای هستیم که به همه موضوعات در همه ساختارها میپردازیم و برای موفقیت در این خصوص برنامهریزی کردهایم. حتی برنامههایی که برای گروه جوان تولید میکنیم با برنامههایی که در شبکه جوان پخش میشود تفاوت دارد و همپوشانی وجود ندارد.
به طور مثال برنامه «کوچه رادیو پلاک 17» یا «سلام ایران» که برنامههای عصرگاهی و صبحگاهی شبکه ایران محسوب میشوند اگر مثلا از شبکه جوان پخش شوند چه فرقی برای مخاطب میکند؟
ما در تصویب طرح برنامهها شرایطی را به وجود آوردهایم که برنامهساز براساس تعریف شبکه طرحی را ارائه کند و در صورت مشکل، طرح برگشت میخورد تا اصلاح شود. تمامی طرح برنامهها با حساسیت بررسی میشود تا مخاطب برنامهای جذاب را از رادیو بشنود. شورای ارزشیابی در رادیو ایران برنامهها را با حضور عوامل برنامهساز از جهات مختلف مورد بررسی قرار میدهد تا برنامه در چارچوب تعریف شبکه تولید و پخش شود تا مخاطب با شنیدن برنامهها بتواند براحتی به تفاوتهای این شبکه با شبکههای دیگر پی ببرد. در حال حاضر هیچکدام از برنامههای رادیو ایران از نظر محتوایی با برنامههای شبکههای دیگر یکسان نیست و برنامهسازان هم خودشان برای تحقق این موضوع بسیار تلاش میکنند.
چه کسانی اعضای شورای ارزشیابی رادیو ایران را تشکیل میدهند؟ چون شنیده میشود که برنامهسازان اصول ارزشیابی برخی از کارشناسان را قبول ندارند و در این جلسات هم شرکت نمیکنند.
برخی از پیشکسوتان و اساتید برجسته حوزه رادیو و برنامهسازان موفقی که بیش از 15سال سابقه کار در رادیو را دارند اعضای این شورا هستند و در حال حاضر همه عوامل برنامهساز به اتفاق مدیران گروهها در این شوراها شرکت و از بخشهای مختلف برنامههایشان دفاع میکنند. جلسات به صورت منظم برگزار میشود و در حال حاضر نه تنها در شورای ارزشیابی بلکه خود مدیران گروهها نیز به اتفاق برنامهسازان در شوراهای گروهها برنامه هایشان را بازشنوایی و نقد میکنند که این حرکت قابل ستایش است. ما هم از برنامهسازان موفق در ارزشیابیها به شیوههای مختلفی قدردانی میکنیم تا انگیزه برای موفقیت در این بخش برای برنامهسازان ایجاد شود.
آیا از وضعیت فعلی رادیو ایران راضی هستید و نقطه ایدهآلتان چیست؟
از وضعیت فعلی راضی هستم. اما در حال حاضر تحولات دنیا در سپهر رسانهای بشدت جریان دارد و فرصتی برای اینکه به وضعیت موجود قانع شویم نیست. ما باید هر روز راه جدیدی برای جذب مخاطب پیدا کنیم. نوآوری و خلاقیت میتواند علاوه بر رضایتمندی به افزایش مخاطب منجر شود و زمانی میتوانیم به ایدهآل نزدیک شویم که فعال و پویا باشیم. علوم ارتباطات روز به روز در حال گسترش است و نهتنها ما بلکه همه کسانی که در حوزه رسانه کار میکنند باید برای هر روزشان برنامه داشته باشند تا در این حوزه تاثیرگذار باشند.
براساس آمار مرکز تحقیقات و نظرسنجی سازمان صدا وسیما، رادیو ایران سال گذشته 12.7 مخاطب داشته که امسال مخاطبان شبکه رادیویی ایران به 16درصد رسیده است. شما برای رضایتمندی و افزایش مخاطب چه تمهیداتی را در نظر گرفتهاید؟
در تمامی جلساتی که در شبکه و معاونت صدا برگزار میشود تلاشمان این است که مخاطبان از ما راضی باشند و برنامهها براساس نیاز آنها تولید شود. یعنی علاوه بر اینکه شنوندگان به برنامههای رادیو اعتماد کنند براساس علاقههای آنها آگاهیهای لازم در حوزههای مختلف انجام شود. برنامهها علاوه بر اهدافی که دارند باید روحیه شادی، نشاط و امید را در میان مخاطبان تقویت کنند. راهکارهایی برای عملیاتی کردن این موضوعات با همفکری مدیران، برنامه سازان و مشاوران برنامهها شناسایی و اجرا میشود.
با وجود همه تلاشهای دستاندرکاران رادیوهای داخلی، رادیوهای بیگانه همچون رادیو فردا با ایجاد جذابیتهای مختلف مخاطبان را به سمت خود میکشانند. به نظر شما چه دلایلی باعث میشود مخاطب به سمت رادیوهای خارجی گرایش پیدا کند؟
شیخمحمدی: رادیو ایران، رادیوی عمومی است و به همه موضوعات در همه قالبها و ساختارها میپردازد. مانند شبکههای تخصصی نیست که برنامههای خود را با موضوعی خاص برای قشری ویژه از مردم تولید و پخش کند
علل مختلفی وجود دارد که برخی از افراد، شبکههای مختلف رادیویی را میشنوند. اما مخاطب دائمی این رادیوها نیستند. ضمن اینکه شبکههای بیگانه از همه ابزارها برای جذب مخاطب استفاده میکنند. ابزاری که از نظر ما نامشروع و غیراخلاقی هستند. با وجود این نمیتوان گفت که آنها در رقابت رسانهای موفق هستند و ما نتوانستهایم موفق باشیم. ما سبکهای رسانهای خودمان را داریم و براساس تماسهایی که با برنامهها گرفته میشود، متوجه میشویم که مردم تا چه اندازه علاقهمند شنیدن برنامههای رادیو ایران هستند.
آیا معتقد به کمبود نیروهای آکادمیک و تحصیلکرده در رادیو هستید؟
ما در رادیو به هر حال افراد تحصیلکرده و با تجربه به حد کافی داریم. ممکن است افراد کم تجربه یا با تحصیلاتی غیر از برنامهسازی در رادیو حضور داشته باشند اما با دورههای آموزشی که به صورت آموزشهای ضمن خدمت برای آنها برگزار میکنیم همه افراد با تخصص کافی در شغلشان فعالیت میکنند و اطلاعات کافی و کاملی را در حوزه کاریشان کسب کردهاند و ما مشکلی از این بابت تاکنون نداشتهایم. اگر میانگینی از کارکنان رادیو ایران بگیریم متوجه میشویم که درصد بالایی از افراد از تجربه، تخصص و سواد کافی برای فعالیت در رادیو برخوردار هستند.
برنامههای موفق تلویزیون همیشه مدتی را صرف پیش تولید میکنند اما هنوز پیش تولید در رادیو جدی گرفته نمیشود. فکر نمیکنید اگر برنامهساز فرصت خوبی برای پیش تولید داشته باشد میتواند با توان بیشتر و بخشهای متنوع تری برنامهای جذاب تولید و پخش کند؟
مدتی است که ما در رادیو ایران این فرصت را به برنامهسازان میدهیم. گروهها چندماه قبل طرح برنامههای جدید را ارسال میکنند، این طرحها مورد بحث، بررسی و اصلاح قرار میگیرد. سردبیر و تهیهکننده میتواند در فرصت مناسبی بخشهای برنامه را تولید کند و اگر نیاز به پژوهش و تحقیقات دارد از این زمان استفاده کند و برنامهای با محتوای خوب و جذاب تهیه کند.
ارتباط با مخاطبان یکی از عوامل موفقیت هر رسانهای محسوب میشود. شما چطور با مخاطبانتان ارتباط برقرار میکنید و تا چه اندازه موضوعاتی که از سوی آنها مطرح میشود را جدی میگیرید؟
برنامهها به صورت مستقل هر کدام با مخاطبانشان ارتباط دارند و از طریق تلفنها و پیامکها این ارتباط به صورت مستمر تداوم دارد. اما تنها به این موضوع بسنده نکردیم و در پژوهشهایی که درخصوص برنامههای شبکه رادیویی ایران صورت میگیرد براساس نیازهای آنها برنامه تولید میکنیم. علاوه بر این موضوع در بعضی برنامهها عوامل برنامهساز به صورت تلفنی با شنوندگان صحبت میکنند و از نظرات آنها در مورد نقاط قوت و ضعف برنامه و برنامهسازان آشنا میشوند و پاسخ آنها را نیز میدهند.
تاکنون از پژوهشگران و محققان در برنامهسازی استفاده کردهاید که آنها پژوهشهایی را در جامعه انجام بدهند تا در برنامههای مدنظر مورد استفاده قرار بگیرد؟
یکی از فعالیتهای ما به صورت جدی استفاده از محقق و پژوهشگر و مشاور در برنامههاست که برنامه با پشتوانه علمی پخش شود. خوشبختانه در حال حاضر برنامه کم محتوا و بیمحتوا به هیچ عنوان در شبکه نداریم.
گفته میشود برخی از برنامه سازان بنا به دلایلی همچون برآوردهای کم، به برنامهسازی توجه جدی نمیکنند و براساس تکلیفی که دارند در برنامه حاضر میشوند. این مشکل را چطور در شبکه حل کردید؟
در رادیو ایران چنین افرادی جایگاهی ندارند. هیچ کدام از عوامل برنامهساز رادیو ایران اینگونه نیستند. با حمایتهای آقای صوفی نحوه پرداختها و میزان برآورد برنامهها تغییر کرده و در حال حاضر برآوردهای خوبی براساس فعالیتهایی که در رادیو انجام میشود به افراد تعلق میگیرد.
برخی معتقدند در دورهای، برنامههای ماندگاری را از رادیو میشنیدیم که تبدیل به یک پدیده یا اتفاق شدهاند اما در حال حاضر برنامههای رادیو بیشتر روتین و روزانه بوده و جریانساز نیستند.
با این موضوع موافق نیستم. برنامههایی که در حال حاضر پخش میشود عمر سه یا چهار ساله دارند و نمیشود گفت که ماندگار نیستند. برنامههای مختلفی از شبکه رادیو ایران پخش میشود که مخاطبان فراوانی دارد و بنا به موضوع هر کدامشان جریانسازی میکنند و موفق هستند. برنامههای جمعه ایرانی، سلام ایران، کوچه رادیو پلاک 17 و... شنوندگان دائمی از نقاط مختلف کشور دارند که به نظرم با گفتن اینکه پدیده نیستند در حقشان کم لطفی کردهایم. در گذشته برنامههایی بودند که از جدول پخش شبکه حذف شده بودند اما دوباره این برنامهها را تولید و پخش میکنیم تا مخاطب بتواند ارتباط بیشتری با رادیو ایران داشته باشد. خوشبختانه در حال حاضر روزبهروز شاهد ارتقای کیفی و کمی برنامهها در رادیو هستیم و امیدوارم تعدادی از آنها ماندگار شوند.
فرشید قرهلی - جامجمسید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد