فردا دیر است

واقعیت همیشه تلخ نیست اما فعلا چاره‌ای نداریم جز این‌که تلخی کاهش درآمدهای نفتی را به عنوان یک واقعیت بپذیریم. اکنون دیگر دولت ناچار است دست به عصا حرکت کند. گفته می‌شود با توجه به اوضاع کنونی، دولت بودجه سال آینده را با رقمی حول و حوش 45 دلار تنظیم خواهد کرد. اما آیا اداره دولتی که به نفت 100 دلاری خو گرفته و بودجه امسال آن با نفت 55 و به روایتی تا 70 دلار تنظیم شده است، با 45 دلار میسر خواهد بود؟

برای نجات دولت از شرایط کنونی و جلوگیری از استقراض دولتی از بانک مرکزی  که به مثابه سمی مهلک برای اقتصاد کشور خواهد بود  راهکارهای متفاوتی پیشنهاد شده است؛ از انتشار اوراق قرضه بین‌المللی گرفته تا کنترل و کاهش هزینه‌های جاری، اما چنین راهکارهایی در عمل با مشکلات فراوانی اعم از افزایش تعهدات بین‌المللی و کسری بودجه دولت روبه‌رو خواهد شد. واقعا چاره چیست؟ باید دست روی دست بگذاریم و ببینیم که امواج اقتصاد جهانی ما را به کدام سویی پرتاب خواهد کرد؟!

شک نکنید که به هر دری بزنید و هر قدر هم تلاش کنید، ابزاری مناسب‌تر و کم‌هزینه‌تر از مالیات برای نجات دولت از این وضعیت پیدا نخواهید کرد. مالیات و گسترش فرهنگ مالیاتی تنها راهکار بلندمدت قابل اعتماد برای مقابله با کاهش درآمدهای نفتی است. شاید این تصور ایجاد شود که در کوتاه‌مدت و بدون فرهنگ‌سازی لازم جهش درآمدهای مالیاتی تقریبا غیرممکن است، اما اتفاقا حالا که گرفتار مخمصه کاهش درآمدهای نفتی شده‌ایم، اهمیت درآمدهای مالیاتی را بهتر از گذشته درک می‌کنیم. انگار تا زمانی که مجبور نباشیم، به فکر اصلاح نمی‌افتیم. ماجرای سهمیه‌بندی بنزین را که حتما به خاطر دارید. همین حالا اگر شروع کنیم، شاید چند سال دیگر نتیجه آن را ببینیم. شاید چند سال دیگر به این هدف اساسی برنامه چهارم برسیم که هزینه‌های جاری دولت  که امسال بالغ بر 60 هزار میلیارد تومان بود  تماما از محل درآمدهای مالیاتی تامین شود.

اکنون وقت آن است که تحول در نظام مالیاتی به عنوان یکی از محورهای هفتگانه طرح تحول اقتصادی با جدیت بیشتری دنبال شود. اگر می‌خواهیم نظام بودجه‌ای کشور از دلهره و نگرانی کم و زیاد شدن قیمت نفت خلاصی پیدا کند، اگر می‌خواهیم دعواهای همیشگی درباره این‌که «با موجودی حساب ذخیره ارزی چه کنیم» تمام شود، اگر می‌خواهیم درآمد نفت را برای امروز و فردای کشورسرمایه‌گذاری کنیم و اگر می‌خواهیم دولت را در‌قبال درآمدها و هزینه‌هایش پاسخگوتر ببینیم، همین حالا باید مالیات را دریابیم. همین حالا که گرفتار کاهش قیمت نفت شده‌ایم. فردا دیر است.

حمید اسدی