خردل گفت‌وگو با طعم اندیشه

از ایده تا اجرا‌؛ روایت مرتضی یعقوبی
مرتضی یعقوبی، تهیه‌کننده باتجربه‌ای است که به‌قول خودش «در نسیم، با باد تغییر زندگی می‌کند.» او در توضیح شکل‌گیری خردل می‌گوید: «ما به‌دنبال برنامه‌ای بودیم که از دل گفت‌وگو، شوخی و جدیت را بیرون بکشد. نه مثل گفت‌وگوهای خشک خبری باشد و نه در حد خنده‌های بی‌هدف. خردل یعنی گفت‌وگو با چاشنی فکر. در هر قسمت، حول یک مفهوم پیش می‌رویم و مهمان‌ها از زاویه‌های مختلف به آن نزدیک می‌شوند.» او می‌افزاید که در طراحی صحنه و ریتم برنامه، از «برمودا» و «ماندنی‌ها» الهام گرفته‌اند، اما کوشیده‌اند زبان بصری منحصربه‌فردی خلق کنند: «هدف این بود که بیننده حس کند در یک محفل زنده حضور دارد، نه در صحنه‌ای تصنعی. به همین دلیل، تلاش کردیم دوربین‌ها کمتر جلب توجه کنند، مجری طبیعی‌تر رفتار کند و گفت‌وگوها از دل شوخی و صمیمیت شکل بگیرند.» در همین حین صدای دستیار صحنه شنیده می‌شود که اعلام می‌کند: «پنج دقیقه تا ضبط!». یعقوبی با لبخند، گوشی بی‌سیمش را کنار می‌گذارد و رو به ما می‌گوید: «الان تازه خردل تند می‌شود!»
 

 یک نگاه جامع‌

محمدرضا خوشرو و سیاست تازه شبکه نسیم
محمدرضا خوشرو، مدیر شبکه نسیم خودش را به پشت صحنه برنامه رسانده تا روند ضبط را از نزدیک ببیند. با آرامش همیشگی‌اش پشت مانیتور می‌نشیند و بی‌سروصدا چند یادداشت در دفترچه‌اش ثبت می‌کند. پس از پایان ضبط بخش اول، فرصتی کوتاه فراهم می‌شود تا درباره مسیر جدید شبکه با او گفت‌وگو کنیم. او می‌گوید: «شبکه نسیم همیشه باید در حال تغییر باشد. مخاطب امروز تلویزیون، سرعت، هوشمندی و صمیمیت می‌خواهد. ما باید برنامه‌هایی بسازیم که از زندگی مردم دور نباشند. خردل ادامه همان مسیری است که با برمودا و ماندنی‌ها شروع شد اما زبان و جهان تازه‌ای دارد.» در پاسخ به پرسشی درباره سرنوشت ماندنی‌ها و همکاری با فرزاد حسنی، لبخند می‌زند و با صراحتی مدیریتی توضیح می‌دهد: «چند طرح در حال بررسی است و گفت‌وگوهایی با آقای حسنی و چند چهره دیگر انجام شده. هرکدام از این طرح‌ها اگر به جمع‌بندی برسد، حتما اجرا خواهد شد اما ادامه ماندنی‌ها با مجری جدیدی درنظر گرفته‌شده تا برنامه در مسیر تازه‌ای حرکت کند.» خوشرو تأکید می‌کند که شبکه نسیم قرار نیست در یک قالب ثابت بماند: «ما به‌دنبال گفت‌وگوهایی هستیم که سرگرم‌کننده، فکرانگیز و اجتماعی باشند. نه‌فقط گفت‌وگوهای نمایشی. نسیم باید در عین شوخی، جدیت رسانه را هم حفظ کند.» 
 

علی میرمیرانی‌؛ مجری با لحنی متفاوت
ضبط برنامه آغاز می‌شود. چراغ‌های قرمز روشن می‌شوند، سکوت حاکم است و دوربین روی چهره علی میرمیرانی زوم می‌کند. او با لبخند خاصش به دوربین نگاه کرده و می‌گوید: «امشب قرار است کمی درباره صراحت حرف بزنیم. صراحتی که گاهی با بی‌ادبی اشتباه گرفته می‌شود!» فضای استودیو به‌محض شروع گفت‌وگو گرم می‌شود. میرمیرانی از ساره رشیدی درباره تجربه‌اش در استندآپ‌کمدی می‌پرسد و او با شوخ‌طبعی جواب می‌دهد: «اولین‌باری که روی صحنه خندوانه رفتم، فکر می‌کردم همه مردم ایران فقط منو تماشا می‌کنن. بعد فهمیدم نه، فقط یک‌‌چهارم‌شون دارن می‌خندن!» میرمیرانی لبخند می‌زند و زیر لب می‌گوید: «خب، یک‌چهارم برای شروع بد نیست!» همه می‌خندند و فضا از حالت رسمی بیرون می‌آید. در فاصله بین برداشت‌ها، میرمیرانی درباره نگاهش به برنامه می‌گوید: «همیشه باور دارم که گفت‌وگو نباید یک‌طرفه یا از بالا به پایین باشد. خردل برایم تمرین همدلی است. مهمان می‌آید تا هم بخندد، هم فکر کند. برای همین از همان ابتدا گفتم: یا این برنامه زنده می‌ماند یا نمی‌ماند، چون تصنعی نیست.» او معتقد است که تلویزیون برای جلب دوباره مخاطب باید صادقانه‌تر عمل کند: «اکنون فضای رسانه پر از شعار و ظاهرسازی است. مردم به‌دنبال صداقت هستند. حتی یک شوخی ساده، اگر از دل تجربه‌ای واقعی بیرون بیاید، تأثیر بیشتری دارد. اینجا دقیقا جایی است که خردل می‌تواند متفاوت باشد.»
 

ورود علیرضا خمسه‌؛ خنده با فلسفه 
در بخش دوم برنامه، حضور علیرضا خمسه حال‌‌و‌هوای صحنه را تغییر می‌دهد. او با همان انرژی همیشگی‌اش وارد می‌شود، با عوامل شوخی می‌کند و قبل نشستن روی صندلی مهمان، رو به دوربین می‌گوید: «همیشه قبل از برنامه دعا می‌کنم دوربین منو دوست داشته باشه!» همه می‌خندند، اما با آغاز گفت‌وگو، فضا به‌تدریج به سوی تأمل پیش می‌رود. خمسه درباره مفهوم شوخی در جامعه امروز صحبت می‌کند و می‌گوید: «خنده یک اتفاق سطحی نیست. یک نشانه از زنده بودن است اما بعضی وقت‌ها خنده را از خودمان دریغ می‌کنیم. چون فکر می‌کنیم جدیت یعنی اعتبار. در حالی ‌که یک جامعه سالم باید بلد باشد با خودش هم شوخی کند.» دوربین از چهره‌ خمسه به لبخند میرمیرانی می‌رسد و ضبط در سکوتی شیرین به پایان می‌رسد. 
 

پشت صحنه بعد از ضبط‌؛ خستگی و شوخی 
وقتی چراغ قرمز دوربین خاموش می‌شود، صدابردارها هدفون‌ها را برمی‌دارند، مجری با مهمانان دست می‌دهد و عوامل در حال جمع‌ کردن وسایلند، اما فضای خستگی چندان دوام ندارد. یکی از بچه‌های فنی با شوخی می‌گوید: «آقای میرمیرانی! آن صراحت آخر را سانسور کنند یا بگذارند بماند؟» و میرمیرانی جواب می‌دهد: «بذار بمونه. اگه سانسور بشه دیگه خردل نیست، شیرین‌بیان میشه‌!» همه دوباره می‌خندند.  در گوشه‌ای از صحنه، مرتضی یعقوبی با محمدرضا خوشرو مشغول مرور بخش‌هایی از ضبط است. خوشرو می‌گوید: «برنامه سمت مسیر درستی می‌رود. مهم این است که شبکه نسیم بتواند مخاطب را با خودش همصدا کند. نه از بالا، نه از پایین، از دل مردم.» 
 

از چهل‌تیکه تا خردل‌؛ مسیری برای گفت‌وگو 
اگر ‌چهل‌تیکه‌ روایت گذشته و خاطرات بود، ‌خردل‌ نماینده امروز و دغدغه‌های نسل تازه است. مرتضی یعقوبی در جمع‌بندی کارش می‌گوید: «ما می‌خواهیم تلویزیون را از حالت تک‌گویانه خارج کنیم. ‌خردل‌ یعنی گفت‌وگو با طعم اندیشه. شاید بعضی شوخی‌ها تند باشد‌ اما واقعیت این است که جامعه امروز به حرف صریح نیاز دارد.»  در این میان، حضور علی میرمیرانی به‌عنوان مجری، توازن میان شوخی و تفکر را برقرار کرده؛ مجری‌ای که اهل رسانه است و به‌خوبی می‌داند مرز میان نقد و نیش کجاست. 
 

پایان در سکوت استودیو 
ضبط که تمام می‌شود، استودیو آرام می‌گیرد. چراغ‌ها خاموش، دوربین‌ها جمع و صدای مته‌های فنی در گوشه سالن به گوش می‌رسد. در سکوت شب حکیمیه، تیم تولید از در استودیو بیرون می‌رود. روی دیوار کنار خروجی، پوستر کوچکی نصب شده که روی آن نوشته‌اند: «خردل: گفت‌وگو با طعم زندگی». شاید این جمله چکیده‌ آن چیزی باشد که در این استودیو جریان دارد؛ گفت‌وگویی که با خنده آغاز شده و به تأمل می‌رسد. در دنیایی که گفت‌وگوها اغلب به جدل ختم می‌شوند، شبکه نسیم با برنامه‌هایی مانند خردل می‌کوشد نشان دهد می‌توان هم خندید، هم آموخت و هم صادق ماند.
 

سخن آخر
آنچه در استودیو حکیمیه دیدیم، فراتر از یک ضبط تلویزیونی بود‌؛ تمرینی برای ساختن رسانه‌ای انسانی‌تر، گفت‌وگومحورتر و واقعی‌تر. محمدرضا خوشرو با مدیریت متعادل، مرتضی یعقوبی با نگاه تولیدی، علی میرمیرانی با صداقت رسانه‌ای و مهمانانی چون علیرضا خمسه و ساره رشیدی هرکدام تکه‌ای از پازل جدید شبکه نسیم هستند‌؛ پازلی که اگر درست چیده شود، می‌تواند تلویزیون را دوباره به خانه‌های مردم بازگرداند.