مکانیسم ماشه ؛ آخرین امید اروپا

فعال‌سازی مکانیسم ماشه یا همان اسنپ‌بک، به نظر می‌رسد به آخرین امید اروپا برای فشار بر ایران تبدیل شده است. اروپایی‌ها در حالی به دنبال احیای تحریم‌های بین‌المللی علیه کشورمان هستند که روابط دیپلماتیک میان ایران و قاره سبز هنوز به طور کامل قطع نشده و تبادل پیام‌ها ادامه دارد اما دیپلماسی فعلی دیگر شباهتی به یک تعامل معنادار و مبتنی بر احترام متقابل ندارد. پشت صحنه این تحرکات اروپا، مفاهیمی عمیق‌تر و نگرانی‌هایی استراتژیک‌تر نهفته است که فقط به پرونده هسته‌ای ایران محدود نمی‌شود.اولا باید به نگاه اروپا در مورد چالش رژیم توجه کرد. اروپا برخلاف آمریکا، نگاه متفاوتی به مقوله امنیت اسرائیل دارد. در تحلیل رفتار اروپا، باید به ریشه‌های تاریخی نگاه کرد؛ به ۲۰۰۰ سال جنگ، خون‌ریزی، و تنش‌های بنیادین میان مسیحیت و یهودیت. شکل‌گیری اسرائیل در خاکی خارج از سرزمین‌های مسیحی، در واقع راهکاری تاریخی برای پایان دادن به این بحران تمدنی بود. برای اروپایی‌ها، اسرائیل نه‌فقط یک کشور، بلکه پایانی بر یک تراژدی تمدنی است؛ تبعیدگاهی که بعد از جنگ جهانی دوم یهودیان در آن مستقر شدند تا از بازگشت آنها به اروپا جلوگیری شود. فروپاشی اسرائیل و بازگشت یهودیان به اروپا یک کابوس بزرگ است. با این نگاه، هرگونه تهدیدی علیه موجودیت اسرائیل، نه فقط تهدیدی علیه یک متحد استراتژیک یا هم‌پیمان غربی، بلکه تهدیدی علیه کل نظم تمدنی اروپاست. اروپا حاضر است در برابر این تهدید، از بسیاری از اصول ادعایی‌اش در حقوق بشر، عدالت و حتی منافع اقتصادی کوتاه بیاید.

در چنین بستری، اروپا برای مهار ایران یا لااقل وادار کردن ایران به عقب‌نشینی از دستاوردهای هسته‌ای و موشکی، از آنجا که توان اقدام نظامی علیه ایران را ندارد و بضاعت‌شان در این حوزه بسیار محدود است، امیدوارند با بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل، اقتصاد ایران را به زانو در آید و توان ایران برای تأمین بودجه برای برنامه هسته‌ای، موشکی یا هرگونه حمایت از متحدان منطقه‌ای از بین برود یا فرسایش یابد. البته این فرضی است که در آن چین به عنوان مهم‌ترین شریک اقتصادی ایران صرفا در قبال ایران از منطقه هزینه و فایده اقتصادی تبعیت کند.به این ترتیب باید گفت مکانیسم ماشه برای اروپا نه فقط یک ابزار فشار سیاسی، بلکه حفاظی است برای چیزی بسیار بزرگ‌تر: نظم تاریخی، امنیت تمدنی و یک تعهد به حفظ اسرائیل به بهای ۲۰۰۰ سال کشمکش.