کریدور آی‌مِک هوا شد

چین نیز پروژه «یک راه، یک جاده» را در سال ۲۰۱۳ معرفی کرد که هدف آن اتصال چین به اروپا و افزایش مسیرهای ترانزیتی از طریق راه‌آهن و جاده است. این پروژه در قالب کمربند اقتصادی جاده ابریشم تعریف شده و با احیای جاده ابریشم آسیای مرکزی، خاورمیانه، آفریقا، اروپا و حتی آمریکای لاتین را به هم وصل می‌کند. چین طی دو دهه گذشته به یک ابرقدرت اقتصادی و نظامی در جهان تبدیل شده و آمریکایی‌ها برای مقابل به چین در تلاش هستند تا هند به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای و جهانی تقویت شود. این در حالی است که غرب تلاش دارد ایران در شرایط تحریمی بماند و نتوانیم از ظرفیت‌های ملی خود در جهت خنثی‌سازی تحریم‌ها استفاده کنیم تا ابزارهای متعددی در مذاکرات با ایران داشته باشند.
   
آی‌مِک، یک طرح آمریکایی- صهیونی
آمریکا با همراهی رژیم صهیونیستی برای مقابله با طرح کریدوری ایران و چین، پروژه «آی‌مِک» را مطرح کرده‌اند. به‌نوعی کریدور «آی‌مِک» یک طرح ترانزیتی(آمریکایی- صهیونی) است که سال ۲۰۲۳ با امضای یادداشت تفاهمی توسط هند، آمریکا، امارات، عربستان، اتحادیه اروپا و چند کشور اروپایی معرفی شد.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی از طرح آی‌مِک به‌عنوان «برکت» برای اسرائیل نام برده بود و آن را یک «نعمت» برای منطقه خاورمیانه می‌دانست. جو بایدن، رئیس‌جمهور وقت آمریکا هم در مورد این پروژه گفته بود که با هدف مقابله با پیشرفت راه ابریشم انجام شده است.
این کریدور آمریکایی- صهیونیستی، با هدف ایجاد شکلی جدید از اتصال آسیا، خاورمیانه و اروپا از طریق مسیرهای ترکیبی دریایی، ریلی و جاده‌ای معرفی شده بود؛ به‌طوری‌که کالا از سواحل غربی هند از راه دریا به خلیج‌فارس منتقل و سپس با شبکه‌ای از خطوط ریلی و جاده‌ای از امارات به عربستان، اردن و بندر حیفا در سرزمین‌های اشغالی و از آنجا به اروپا منتقل می‌شود تا به عنوان رقیبی برای تنگه هرمز و جاده ابریشم عمل کند. هدف نهایی از این پروژه تبدیل بندر حیفا، به یک گذرگاه امن و تقویت جایگاه رژیم اسرائیل در منطقه و جهان است؛ زیرا این بندر در این پروژه نقش محوری دارد.
پروژه آی‌مِک که بخشی از توافق‌نامه صلح آبراهام (پیمان ابراهیم) است، در نشست چهارجانبه‌ سال ۲۰۲۲ و پس از عادی‌سازی روابط امارات متحده عربی با رژیم اسرائیل مطرح و بر اساس یک نگرش آمریکایی در یک توافق چهارجانبه بین آمریکا، امارات، هند و رژیم صهیونیستی پایه‌ریزی شد.
این کریدور همان‌طور که اشاره شد کالا را از هند و از راه دریا به بندر جبل علی امارات می‌فرستد و پس از آن با یک خط ریلی به طول ۱۳۹ کیلومتر به القویات ابوظبی و سپس به مرز عربستان ادامه پیدا خواهد کرد. این مسیر از طریق عربستان و خط ریلی شمال- جنوب عربستان به طول ۱۳۹۲ کیلومتر از طریق شهر حرس به لیا و شهر حدیده و الحدیثه در مرز اردن خواهد رسید. سپس این مسیر تا بندر حیفا با یک خط ریلی به نام بیت شهان متصل می‌شود که تاکنون ۷۰کیلومتر از آن ساخته شده است. با این حال هنوز زیرساخت این پروژه کریدوری به مرحله ساخت هم نرسیده است؛ زیرا کارشناسان تاکید دارند این پروژه بیشتر یک طرح سیاسی است تا یک طرح حمل‌ونقلی و همچنان با مشکلات زیرساختی مواجه است.
   
امنیت، مشکل آی‌مِک
این پروژه برای رقابت با طرح کریدور ایران با عنوان «ایران‌راه» و طرح کمربند جاده چین (کمربند اقتصادی جاده ابریشم) مطرح شده بود. این طرح آمریکایی- صهیونی برای تبدیل اسرائیل به عنوان هاب ترانزیتی بین آسیا و اروپا و حتی آفریقا عنوان شده بود، اما مهم‌ترین چالش آی‌مِک، نداشتن امنیت است. البته اجرای آن نیز نیازمند سرمایه‌گذاری ۸ میلیارد دلاری برای ایجاد زیرساخت راه‌آهن، بندرها و... است که تاکنون سرمایه‌گذار آن مشخص نیست. با این حال، امنیت منطقه‌ای، تأمین مالی، و هماهنگی فرابخشی چالش‌های بزرگ برای تحقق این رویا هستند.
   
نقش بندر حیفا چیست؟
بندر حیفا بزرگ‌ترین بندر رژیم صهیونیستی در شرق مدیترانه است که سالانه بیش از ۳۰ میلیون تن کالا و بیش از ۴/۱ میلیون کانتینر را جابه‌جا می‌کند و به‌عنوان دروازه تجارت این رژیم با دنیا شناخته می‌شود. پس از آغاز جنگ تحمیلی ۱۲روزه علیه ایران، اسرائیل علاوه بر حملات به مناطق نظامی و مسکونی، به مراکز اقتصادی کشورمان از‌جمله پالایشگاه‌ها، شهرک‌های صنعتی و... نیز حمله کرد و نیروهای مسلح ایران در پاسخ متقابل، مراکز اقتصادی و زیرساختی این رژیم از جمله پالایشگاه نفت حیفا، نیروگاه و برخی مراکز فرماندهی و... را هدف حملات موشکی و پهپادی قرار داد.
‌یکی از مناطقی که موشک‌های ایران به آن اصابت کرد بندر حیفا بود. این بندر همان‌طور که اشاره شد نقش اصلی در طرح کریدور آی‌مِک یا همان عرب مدیترانه را دارد که اجرای این طرح کریدوری و آرزوی رژیم صهیونیستی با پاسخ موشکی کشورمان بر باد رفت و نشان داد این بندر و پروژه آی‌مک امنیت برای حمل کالا را ندارد. حملات موشکی ایران به این بندر ویرانی‌های بی‌سابقه و حیرت‌آوری برجای گذاشت و فعالیت بندر حیفا، بزرگ‌ترین دروازه تجارت رژیم صهیونیستی را تعطیل کرد و به پارکینگ کشتی‌های کوچک تبدیل شد.
شرکت کشتیرانی مرسک (Maersk) که بزرگ‌ترین شرکت کشتیرانی جهان است، پس از حملات موشکی و پهپادی ایران به بندر حیفا، اعلام کرد که به دلیل افزایش ریسک امنیتی، تمامی فعالیت‌های تجاری خود را با بندر حیفا به طور کامل متوقف و کشتی‌های خود را از این بندر خارج کرده است.
موشک‌های ایرانی علاوه بر این‌که قلب تجارت رژیم صهیونی را هدف قرار داد، اعلام کرد که اجرای پروژه آی‌مِک نمی‌تواند سکوی خوبی باشد، زیرا امنیت در حمل کالا که اصلی‌ترین نقش را در تحقق این آرزوی آمریکایی- صهیونی دارد، از بین رفته و به‌نوعی تنش‌های منطقه‌ای، جنگ‌ها در خاورمیانه و بحران‌های امنیتی، عملا پیشبرد بلندمدت پروژه را متوقف کرده است.حملات ایران مسیر حیفا- اروپا را مختل و متوقف کرد. تحلیلگران اقتصادی نیز نسبت به ریسک بالای مسیرهای دریایی به اروپا هشدار دادند و می‌گویند علاوه بر صدها میلیون دلار خسارت، این حمله، هزینه حمل‌ونقل و بیمه را افزایش داده، زنجیره تامین را متوقف کرده و امنیت کریدور را از بین برده است.
بنا بر این گزارش، باوجود اهداف بلندپروازانه اقتصادی، مشکلات مالی، فنی، زیرساختی و امنیتی، حالا پاسخ موشکی ایران به رژیم اسرائیل سبب شده تا پروژه آی‌مِک تقریبا در وضعیت تعلیق یا شکست کامل قرار بگیرد؛ پروژه‌ای که روزگاری به‌عنوان امیدی برای ترانزیت سریع از هند به اروپا شناخته می‌شد. در نقطه مقابل، ایران با تکمیل و بازسازی راهبرد ترانزیتی از مسیرهای داخلی و بین‌المللی، نقش جدیدی را در طراحی نقشه جدید ترانزیت منطقه بازی خواهد کرد و نشان می‌دهد که مسیر امن کالا از چین و هند به اروپا از کشورمان می‌گذرد.

ایران؛ چهارراه جهانی
امروزه شاهد جنگ کریدورها در جهان هستیم به‌طوری‌که کشورهای مختلف با توجه به موقعیت جغرافیایی قصد دارند در این کریدورها حضور داشته باشند. موقعیت ایران در خاورمیانه و جهان، کشورمان را به یک منطقه ویژه و خاص تبدیل کرده و گذرگاه راهبردی شمال به جنوب و شرق به غرب دو مسیر حمل‌ونقل مهم برای تجارت جهانی است. با این حال کشورهای دیگر مانند چین، روسیه و... در حال پیشبرد مسیرهای کریدوری هستند که ایران را در مسیر تبدیل به هاب ترانزیتی جهان قرار داده است.
بر اساس این گزارش در تیرماه سال ۱۴۰۳ و پس از شیوع کرونا، قطار باری چین به ایستگاه آپرین در نزدیکی تهران رسید که نشان‌دهنده آغاز عملیاتی شدن کریدور ریلی چین- ایران برای احیای جاده ابریشم و اتصال چین به اروپاست. این کریدور به‌عنوان بخشی از محور اتصال شرق به غرب و زیرمجموعه طرح «یک کمربند، یک راه» چین قرار دارد که با هدف کاهش زمان حمل دریایی از حدود ۳۰الی ۴۰ روز به ۱۵ روز اجرایی شده است. همچنین در یک‌ماه گذشته دومین قطار کانتینری چین وارد ایران شد. این قطار با ۲۴ واگن و حامل ۴۶ کانتینر لوازم و قطعات خودرو با عبور از کشورهای قزاقستان و ترکمنستان از مرز اینچه‌برون، وارد و پس از انجام تشریفات گمرکی از ایستگاه اینچه‌برون به مقصد جلفا اعزام شد. کریدور چین- ایران- اروپا در کنار کاهش چشمگیر زمان حمل، اقتصادی بودن و امنیت بیشتر از مزیت‌های اصلی آن هستند.
کریدور شمال به جنوب نیز در انتظار تکمیل خط ‌آهن رشت - آستارا و چابهار به زاهدان است تا با اتصال راه‌آهن ایران به جمهوری آذربایجان و روسیه و توسعه بندر آستارا به‌صورت کامل اجرایی شود و روسیه، جمهوری آذربایجان، ایران رابه هند وصل می‌کند.ایران همچنین باحمایت ازتوافقات بین‌المللی مسیر دریایی چابهار - زاهدان رابه‌عنوان راه ارتباطی امن و مستقل از تنگه‌های پر خطر دنیا تقویت کرده است. این درحالی است که پروژه آی‌مِک، با سرمایه‌گذاری چندجانبه، به لحاظ عملیاتی در وضعیت تعلیق و تقریبا شکست به سر می‌برد. به‌ویژه حمله به حیفا هسته مرکزی آن را مختل کرد اما ایران با گسترش مسیرهای ریلی داخلی و همکاری‌های بین‌المللی (چین، روسیه، هند)، به‌سرعت خود را به‌عنوان کریدور قابل اعتماد معرفی کرده است. بر اساس قانون برنامه هفتم پیشرفت، ترانزیت ۴۰ میلیون تن کالا هدف‌گذاری شده است که با تکمیل زیرساخت‌ها ظرفیت‌های بیشتر حتی تا ۱۰۰ میلیون تن نیز برای سال‌های آینده محقق خواهد شد.