۵ فراز از زندگی شهیدجمهور
در ایام سانحه سقوط بالگرد حامل آیت‌الله رئیسی، رئیس‌جمهور دولت سیزدهم و هیأت همراه، شبکه‌های مختلف سیما با تهیه برنامه‌ها و مستندها، روایت‌های مختلفی از این واقعه را به مخاطبان ارائه دادند.
یکی از این تولیدات، مجموعه‌مستند پنج‌قسمتی «ابراهیم» به تهیه‌کنندگی محمدمهدی قادری، کارگردانی مهدی کوراوغلی و سردبیری مهرداد نجفی است. ابراهیم، با هدف روایت زوایای کمتر دیده‌شده از سه سال مسئولیت آیت‌الله شهید رئیسی در جایگاه ریاست‌جمهوری ساخته شده است.در این مستند، پنج مقطع کلیدی وتأثیرگذار از دوران مسئولیت شهید رئیسی، با حضور وزرا، اعضای هیأت دولت و معاونان رئیس‌جمهور بازخوانی می‌شود تامخاطب باجزئیاتی نووناشنیده از شخصیت، تصمیم‌ها وعملکرد شهیدجمهور آشناشود.این اثر،تلاشی برای بازتاب وجوه انسانی ومدیریتی رئیس‌جمهوری است که تا آخرین لحظات حیات، برمسیر تحول‌خواهی وعدالت‌محوری ایستادگی کردوهمواره درخدمت مردم بود.تهیه‌کننده، کارگردان و سردبیر این مستند با نگاهی از درون دولت، سعی کرده‌اند تصویری صمیمی و بی‌واسطه از منش مدیریتی و اندیشه‌های آیت‌الله رئیسی ارائه دهند. از این رو، جام‌جم جهت بررسی شرایط تولید این مستند با عوامل آن به گپ‌وگفت نشسته است.
قدردانی از شهید
محمدمهدی قادری، تهیه‌کننده مستند ابراهیم در خصوص دغدغه و ایده ساخت این مستند گفت: دغدغه ساخت مستند درباره شهید آیت‌الله رئیسی چند ماهی است که در بین تیم سازنده، که بنده جزء کوچکی از آن هستم، درجریان بود تا با نزدیک‌شدن به ایام سالگرد، احساس کردیم باید کاری درخور مقام شهید انجام دهیم. تیم سازنده این مستند هم با توجه به علقه‌ای که به دولت شهید رئیسی داشت وهم از این نظرکه در سال‌های اخیر دولت ایشان رانمادی ازکارآمدی و مدیریت می‌دانستیم، احساس وظیفه کردیم تا تیم تولید برنامه، مقدمات کار را فراهم کند. جمع‌آوری محتوا، طراحی فرم و تهیه و تولید اثر بیش از ۴۰ روز زمان برد. هدف ما این بود که با بضاعت اندک‌مان کاری درخور مقام شهید تولید کنیم.
لوکیشن مستند ابراهیم
قادری با اشاره به لوکیشن طراحی‌شده برای مستند ابراهیم ادامه داد: با توجه به ایده اولیه اثر و بنابر مجموعه گفت‌وگوهای برنامه‌ریزی‌شده، تصمیم گرفتیم مستندی تهیه کنیم که بعضا بتواند در قالب یک اثر تلویزیونی روی آنتن برود. به‌همین دلیل در نظر داشتیم لوکیشنی را انتخاب کنیم که هم برای فردی که در آنجا قرار می‌گیرد، فضاسازی ذهنی مناسبی ایجاد کند و هم برای مخاطب جذابیت رسانه‌ای داشته باشد. در این راستا، شورای اتاق فکر برنامه به این نتیجه رسیدند که دکور آخرین جلسه هیأت دولت را بازسازی کنیم، جایی که صندلی شهید رئیسی با پارچه سیاه پوشانده شده و عکس ایشان در آنجا قرار داده شده بود.
فضاسازی برای یادآوری خاطرات
وی اضافه کرد: این فضا به‌سرعت ایجاد شد و به‌نظر می‌رسد هم برای مخاطب جذاب بوده باشد هم برای اعضای دولت و افرادی که در مستند حضور پیدا کردند. هر‌کدام از مهمانانی که روایت مستند را در دست می‌گرفتند، درباره شباهت لوکیشن و تداعی‌هایی که برای آنها در یادآوری خاطرات با شهید رئیسی داشته، صحبت و به خاطرات مشترک اشاره می‌کردند. این فضاسازی به آنها کمک کرد راحت‌تر صحبت کنند و دغدغه‌های خود را بیان کنند. مثلا صحنه صندلی را اگر دقت کرده باشید، آنها حین روایت می‌گفتند من اینجا نشسته بودم و آقای رئیسی در آن قسمت حضور داشتند. از این طریق مخاطب می‌توانست در کنار بازسازی تصویری روایت‌ها، هم با فضای هیأت دولت در قاب سیما آشنا شود و هم برای راویان امکان مرور خاطرات پیش می‌آمد. فضاسازی آن لوکیشن، به‌شکلی بود که امکان یادآوری و صحبت فراهم می‌شد و این از محسنات مستند محسوب می‌شود.
تاریخ شفاهی
تهیه‌کننده مستند ابراهیم افزود: پیش از آغاز گفت‌وگوها، پنج مقطع حساس از دوره ریاست جمهوری را شناسایی کردیم و تمرکزمان را روی این موضوعات قرار دادیم، هرچند گفت‌وگوها را محدود به این پنج مقطع نکردیم. سعی کردیم ضمن پرسش‌های تعیین‌شده پیرامون این مقاطع مختلف به‌نوعی تاریخ شفاهی را هم در گفت‌وگوهای انجام‌شده رعایت کرده و با افرادی که در هیأت دولت بودند، معاونین یا نزدیکان شهید رئیسی، سیری از تاریخ شفاهی را هم پیش ببریم. قادری درباره بخش‌های مختلف مستند توضیح داد: با وجود اینکه روایت تاریخ شفاهی حین گفت‌وگوها شکل می‌گرفت اما همچنان نظرمان این بود که پنج مقطع ذکر شده پررنگ‌تر از موارد دیگر روایت باشد. یکی از این مقاطع، تشکیل دولت است که همزمان بود با شرایط بحران کرونا؛ به این دلیل که یکی از محورهایی است که تصاویرش هنوز در ذهن مردم باقی‌مانده است. نباید فراموش کرد که این مقطع تشکیل دولت در دوران کرونا، یکی از نقاط کلیدی دوران ریاست‌جمهوری است. همچنین، در ذیل بخش سیاست خارجی، به‌عنوان یک نمونه یا الگو، سفر نیویورک در دو سال آخر ریاست‌جمهوری را هم بررسی کردیم. نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال اول ریاست‌جمهوری دولت آقای رئیسی به علت شرایط کرونا عملا بهصورت ویدئوکنفرانس برگزار شده بود و در سال دوم و سومی که شهید رئیسی بهصورت حضوری به نیویورک سفر کردند، این سفر به‌عنوان بخشی از نمود سیاست خارجی ریاست‌جمهوری ایشان انتخاب شده که و راجع به آن صحبت می‌کنیم. در این مستند، قسمتی را هم به مظلومیت و کارآمدی ایشان خواهیم پرداخت و در نهایت در دو قسمت پایانی برنامه، به روز حادثه و تدفین شهید و وقایع آن روزها اختصاص خواهیم داد.
روایت‌های ناشنیده
این تهیه‌کننده تلویزیون بااعلام اینکه توانسته‌اند به روایت‌های کمتر شنیده‌شده بپردازند، تاکید کرد: مستند ابراهیم روایت‌های ناشنیده‌ای راارائه می‌دهد؛به‌طوری که هریک ازپنج قسمت ما روایت یک واقعه خاص است.ما سعی داریم جزئیات بیشتری را از این اتفاقات کمتر شنیده شده به تصویر بکشیم. درمستند ابراهیم تصویرسازی بهصورت لحظه‌به‌لحظه شکل گرفته است. بالاخص در قسمت‌های سانحه و شهادت، فیلم‌های دیده‌نشده‌ای خواهیم داشت. این تصاویر از دوربین‌های همراه وزرا و همراهان شهید درروز واقعه است. بسیاری از تصاویر و فیلم‌ها هم از آرشیوهای دیده نشده‌ای است که برای اولین‌بار پخش می‌شوند. این امر بالاخص در دو قسمت آخر مشهود خواهد بود. به‌لحاظ روایت مهمانان حاضر در مستند اکثر این روایت‌ها، به‌خصوص از سوی مصاحبه‌شوندگان، برای اولین‌بار مطرح می‌شوند.
روایتگری آزاد
وی با اعلام اینکه در روایتگری، مهمانان دعوت‌شده به ابراهیم را محدود نکرد‌ه‌‌اند، عنوان کرد: نیامدیم بگوییم ما قرار است روی پنج مقطع مهم از دوران ریاست‌جمهوری صحبت کنیم. تلاش‌مان این بود که تا‌حد ممکن در روایت‌ها دخل‌و‌تصرفی صورت نگیرد. حتی خیلی‌جاها در مورد مسائل و موضوعاتی صحبت کردند که با توجه به محدودیت‌های تولیدی امکان استفاده در این مستند را پیدا نکردند و اگر مستند ادامه‌دار می‌بود، امکان داشت در موضوعات مختلف سه برابر ظرفیت فعلی تولید داشته باشیم. به‌لحاظ زمانی اینکه پنج روز تا سالگرد شهادت آیت‌الله رئیسی زمان داریم و به همین دلیل تصمیم گرفته شد که پنج قسمت روی آنتن برود. منتها در تولید مستند این نگاه وجود نداشته که فقط به پنج قسمت بسنده کنیم. روایت نزدیک به ۴۰ نفر از اعضای هیأت دولت، وزرا، معاونین و همراهان شهید را دریافت کردیم که ممکن است در گذر زمان حتی بنابه مناسبت روی آنتن برود. در بین این موارد سعی‌مان بر این بود که یک روایت را به مردم نشان دهیم و مدیریت محتوا محل صحبت نبوده. نکته دیگر در‌خصوص این مستند این است که از آنجا که ابراهیم بر پایه روایتگری تولید شده است، در واقع، قابلیت گوش‌دادن به روایت‌ها بهصورت صوتی نیز وجود دارد و می‌توان آنها را به‌شکل رادیویی هم شنید.
چالش‌های تدوین مستند
مهدی کوراوغلی، کارگردان مستند ابراهیم در توضیح مسیر تهیه و تولید این اثر گفت: از آنجا که این پروژه بهصورت فوری تدارک دیده شد، در جلسات بهترین ایده‌ای که به آن رسیدیم این بود که از دکور هیأت دولت آقای رئیسی استفاده کنیم و اعضای دولت را به مصاحبه دعوت کنیم. ما سؤالاتی از آنها می‌پرسیدیم و با توجه به پاسخ‌هایشان، اطلاعاتی از حدود ۳۷ نفر جمع‌آوری کردیم. این مصاحبه‌ها در طی چند روز و با ضبط‌های سنگین انجام شد. هر‌کدام از مصاحبه‌شوندگان حدود سه تا چهار ساعت با ما صحبت کردند و ما روند دولت رااز آغازتا چالش‌های بزرگ آن بررسی کردیم. چالش اصلی ما در مرحله تدوین بود. از ۳۵ نفر، هر‌کدام دو تا چهار ساعت ضبط داشتیم و در تدوین باید این اطلاعات را به‌گونه‌ای مرتب می‌کردیم که منسجم و قابل فهم باشد.به‌عنوان مثال، دربخش مربوط به کرونا،حدود ۲۰نفر ازآنها درباره این موضوع صحبت کرده بودند. ما باید روایت‌های این ۲۰ نفر را با یک موضوع مرتبط می‌کردیم و براساس سؤالاتی که پرسیده بودیم، یک قسمت کامل ۵۰ دقیقه‌ای یا حداکثر یک ساعته ازآن استخراج می‌کردیم. جدا یکی از سخت‌ترین چالش‌های‌مان در این پروژه همین بود. خلاصه‌سازی سه ساعت صحبت از هر‌فرد به یک بخش قابل نمایش که زحمات دولت آقای رئیسی را برای کشور به‌طور واضح و قابل فهم به تصویر بکشد.
نماد آتش ابراهیم
این کارگردان تلویزیون، درباره طراحی لوگوی مستند توضیح داد: زحمت طراحی لوگو را به آقای روح‌الامین سپردیم که واقعا وقت زیادی صرف کرده و تلاش کردند یک نام‌واره بسیار خوب برای این برنامه آماده شود. این لوگو همان کلمه «ابراهیم» و عنوان مستند ما است. ما در طراحی این لوگو تصمیم گرفتیم از نماد آتش استفاده کنیم، زیرا اشاره به حادثه‌ای دارد که در آن آقای رئیسی دچار سوختگی شدید شدند.متأسفانه در اثر سقوط هلیکوپتر، ایشان به‌شدت آسیب دیدند و تا حدی سوختگی داشتند که برای دیگران قابل تشخیص نبودند. درمستند هم اشاره شده است که تنها داماد ایشان، آقای نیلی، توانست ایشان را شناسایی کند. بنابراین، لوگو به‌گونه‌ای طراحی شد که شعله آتش را به تصویر بکشد و این نماد به داستان و تجربیات آقای رئیسی اشاره دارد.
موسیقی موضوعی مستند
وی با اشاره به تهیه و تولید موسیقی برای مستند ابراهیم، اظهار کرد: موسیقی مستند را براساس روند داستانی آن طراحی کردیم. به‌عنوان مثال، زمانی که آقای رئیسی دولت را از آقای روحانی تحویل می‌گیرند، وضعیت کرونا بسیار وخیم بود و روزانه حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ نفر فوت می‌کردند.در این مستند، مانشان می‌دهیم که دولت آقای رئیسی چگونه توانست این آمار را به صفر برساند، که واقعا یک دستاورد شگفت‌انگیز بود.درانتخاب موسیقی، تلاش کردیم احساسی را به مخاطب منتقل کنیم که وضعیت بحرانی روزانه ۷۰۰فوتی رابه‌خوبی نشان دهد.بنابراین، موسیقی‌های انتخابی بایدحس ناامیدی و چالش‌های آن دوران را به تصویر بکشند اما وقتی مستند جلوتر می‌رود و به لحظه‌ای می‌رسد که فوتی‌ها به صفر می‌رسند، قطعا باید موسیقی‌ای انتخاب شود که حس امید و پیروزی را به مخاطب منتقل کند. این نشان‌دهنده زحمات دولت آقای رئیسی است که در مستند نیز قابل مشاهده است و بینندگان می‌توانند ببینند که چه اقداماتی انجام شده است. درقسمت دوم مستند، به نیویورک می‌پردازیم، جایی که فضایی کاملا متفاوت وجود دارد و عرصه جهانی است. دراین بخش ازمستند نیز سعی کردیم موسیقی متناسب با سوژه تهیه شود.
روایت‌های چندگانه ابراهیم
مهراد نجفی، سردبیر مستند ابراهیم با تشکر از افرادی که تولید مستند را حمایت کردند اظهار کرد: در ابتدای صحبتم لازم است از شبکه دو سیما و به‌ویژه گروه اجتماعی آن تقدیر و تشکر کنم. مدیر گروه واقعا زحمات زیادی در ایده‌پردازی و تولید این مستند کشیدند. از ابتدای شکل‌گیری ایده مستند ابراهیم، هدف ما این بود که روایت‌ها از آقای رئیسی و دولت سیزدهم بهصورت فردی و از منظر اشخاص خاص بهصورت تکی و انفرادی ارائه شود و بالطبع معمولا مصاحبه‌ها از دید یک معاون، وزیر یا یکی از اعضای دفتر انجام می‌شد که فقط ابعاد خاصی از شخصیت و کارآمدی آقای رئیسی را مطرح می‌کردند و سوژه‌محور یا رخدادمحور نبودند. بر همین اساس، ما در این مستند، پنج قسمت طراحی کردیم که ممکن است ادامه‌دار نیز باشد. محوریت این قسمت‌ها روی نقاط عطف و اتفاقات کلیدی است و از دیدگاه تعدادی از افراد، از جمله اعضای دولت، خانواده و نزدیکان آقای رئیسی، روایت‌ها را جمع‌آوری کردیم. این امر باعث می‌شد که یک رویداد از زوایای گوناگونی روایت شود.
موضوعات کلیدی
نجفی با اشاره به موضوعات اصلی مستند اضافه کرد: یکی از موضوعات اصلی که در این مستند بررسی می‌شود، شرایط تحویل دولت و به‌ویژه مسأله کرونا و واردات واکسن و حل این چالش است.مابا بیش از ۳۵نفر ازاعضای دولت و همراهان آقای رئیسی و خانواده ایشان مصاحبه کردیم تا روایت‌های متنوع و جامعی از این وقایع به‌دست آوریم . یکی از موضوعات مهم مستند،سفرهای تاریخی آقای رئیسی به نیویورک بود که درسال‌های ۱۴۰۱و۱۴۰۲انجام شد. در این سفرها، رخدادهای به‌یاد‌ماندنی اتفاق افتاد؛ از‌جمله بالا‌گرفتن قرآن در سال ۱۴۰۲ و نمایش عکس حاج‌قاسم در سال ۱۴۰۱. همچنین، در این سفرها توسط منافقین و ضد‌انقلاب یک سناریوی طراحی‌شده وجود داشت که باعث مواجهه هیأت ایرانی با خبرنگاران خارجی و تیم‌های مزدور منافقین شد. ما تلاش کردیم این وقایع را در یکی از قسمت‌ها روایت کنیم.
مظلومیت و اقتدار
وی ادامه داد: در قسمت سوم مستند، به موضوع شهادت و واقعه مربوط به آن پرداخته‌ایم و این را در راستای کارآمدی آقای رئیسی و اهمیت دالان زنگزور و توجه ایشان به مسائل قفقاز روایت کردیم. این روایت صرفا یک گزارش از یک واقعه نیست بلکه پیش‌زمینه‌ای از اهمیت سفر و پروژه‌هایی که قرار بود در آنجا افتتاح شوند، دارد.همچنین به تشییع و تدفین آقای رئیسی اشاره کردیم که شکوه و عظمت این مراسم از دید مردم ایران و همچنین بدرقه سران کشورهای خارجی که بیش از ۵۰ کشور فرستاده‌های ویژه و وزرای خارجه خود را به ایران فرستاده بودند، به تصویر کشیده شده است. نکته جذاب این روایتگری این است که همه این روایت‌ها به‌همراه تصاویر آرشیوی رخدادهاست.
امکان تهیه فصل دوم
نجفی درباره امکان تهیه فصل دوم این مستند، تکمیل کرد: ما در آینده حتما به موضوعات سیاست خارجی، ناترازی‌هایی که در زمان تحویل دولت وجود داشت، فسادستیزی و کارآمدی دولت آقای رئیسی و داشتن دغدغه‌های مردم خواهیم پرداخت. به‌دلیل محدودیت‌های زمانی، امکان ساخت قسمت‌های متوالی در حال حاضر وجود نداشته است اما باید بگویم که واقعا این پنج قسمت تنها بخشی از آن‌چیزی است که ما شنیده و ضبط کرده‌ایم و امیدواریم روزی بتوانیم باقی روایت‌ها را نیز آماده کرده و به‌تصویر بکشیم.
قدردانی از شهید
محمدمهدی قادری، تهیه‌کننده مستند ابراهیم در خصوص دغدغه و ایده ساخت این مستند گفت: دغدغه ساخت مستند درباره شهید آیت‌الله رئیسی چند ماهی است که در بین تیم سازنده، که بنده جزء کوچکی از آن هستم، درجریان بود تا با نزدیک‌شدن به ایام سالگرد، احساس کردیم باید کاری درخور مقام شهید انجام دهیم. تیم سازنده این مستند هم با توجه به علقه‌ای که به دولت شهید رئیسی داشت وهم از این نظرکه در سال‌های اخیر دولت ایشان رانمادی ازکارآمدی و مدیریت می‌دانستیم، احساس وظیفه کردیم تا تیم تولید برنامه، مقدمات کار را فراهم کند. جمع‌آوری محتوا، طراحی فرم و تهیه و تولید اثر بیش از ۴۰ روز زمان برد. هدف ما این بود که با بضاعت اندک‌مان کاری درخور مقام شهید تولید کنیم.
لوکیشن مستند ابراهیم
قادری با اشاره به لوکیشن طراحی‌شده برای مستند ابراهیم ادامه داد: با توجه به ایده اولیه اثر و بنابر مجموعه گفت‌وگوهای برنامه‌ریزی‌شده، تصمیم گرفتیم مستندی تهیه کنیم که بعضا بتواند در قالب یک اثر تلویزیونی روی آنتن برود. به‌همین دلیل در نظر داشتیم لوکیشنی را انتخاب کنیم که هم برای فردی که در آنجا قرار می‌گیرد، فضاسازی ذهنی مناسبی ایجاد کند و هم برای مخاطب جذابیت رسانه‌ای داشته باشد. در این راستا، شورای اتاق فکر برنامه به این نتیجه رسیدند که دکور آخرین جلسه هیأت دولت را بازسازی کنیم، جایی که صندلی شهید رئیسی با پارچه سیاه پوشانده شده و عکس ایشان در آنجا قرار داده شده بود.
فضاسازی برای یادآوری خاطرات
وی اضافه کرد: این فضا به‌سرعت ایجاد شد و به‌نظر می‌رسد هم برای مخاطب جذاب بوده باشد هم برای اعضای دولت و افرادی که در مستند حضور پیدا کردند. هر‌کدام از مهمانانی که روایت مستند را در دست می‌گرفتند، درباره شباهت لوکیشن و تداعی‌هایی که برای آنها در یادآوری خاطرات با شهید رئیسی داشته، صحبت و به خاطرات مشترک اشاره می‌کردند. این فضاسازی به آنها کمک کرد راحت‌تر صحبت کنند و دغدغه‌های خود را بیان کنند. مثلا صحنه صندلی را اگر دقت کرده باشید، آنها حین روایت می‌گفتند من اینجا نشسته بودم و آقای رئیسی در آن قسمت حضور داشتند. از این طریق مخاطب می‌توانست در کنار بازسازی تصویری روایت‌ها، هم با فضای هیأت دولت در قاب سیما آشنا شود و هم برای راویان امکان مرور خاطرات پیش می‌آمد. فضاسازی آن لوکیشن، به‌شکلی بود که امکان یادآوری و صحبت فراهم می‌شد و این از محسنات مستند محسوب می‌شود.
تاریخ شفاهی
تهیه‌کننده مستند ابراهیم افزود: پیش از آغاز گفت‌وگوها، پنج مقطع حساس از دوره ریاست جمهوری را شناسایی کردیم و تمرکزمان را روی این موضوعات قرار دادیم، هرچند گفت‌وگوها را محدود به این پنج مقطع نکردیم. سعی کردیم ضمن پرسش‌های تعیین‌شده پیرامون این مقاطع مختلف به‌نوعی تاریخ شفاهی را هم در گفت‌وگوهای انجام‌شده رعایت کرده و با افرادی که در هیأت دولت بودند، معاونین یا نزدیکان شهید رئیسی، سیری از تاریخ شفاهی را هم پیش ببریم. قادری درباره بخش‌های مختلف مستند توضیح داد: با وجود اینکه روایت تاریخ شفاهی حین گفت‌وگوها شکل می‌گرفت اما همچنان نظرمان این بود که پنج مقطع ذکر شده پررنگ‌تر از موارد دیگر روایت باشد. یکی از این مقاطع، تشکیل دولت است که همزمان بود با شرایط بحران کرونا؛ به این دلیل که یکی از محورهایی است که تصاویرش هنوز در ذهن مردم باقی‌مانده است. نباید فراموش کرد که این مقطع تشکیل دولت در دوران کرونا، یکی از نقاط کلیدی دوران ریاست‌جمهوری است. همچنین، در ذیل بخش سیاست خارجی، به‌عنوان یک نمونه یا الگو، سفر نیویورک در دو سال آخر ریاست‌جمهوری را هم بررسی کردیم. نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال اول ریاست‌جمهوری دولت آقای رئیسی به علت شرایط کرونا عملا بهصورت ویدئوکنفرانس برگزار شده بود و در سال دوم و سومی که شهید رئیسی بهصورت حضوری به نیویورک سفر کردند، این سفر به‌عنوان بخشی از نمود سیاست خارجی ریاست‌جمهوری ایشان انتخاب شده که و راجع به آن صحبت می‌کنیم. در این مستند، قسمتی را هم به مظلومیت و کارآمدی ایشان خواهیم پرداخت و در نهایت در دو قسمت پایانی برنامه، به روز حادثه و تدفین شهید و وقایع آن روزها اختصاص خواهیم داد.
روایت‌های ناشنیده
این تهیه‌کننده تلویزیون بااعلام اینکه توانسته‌اند به روایت‌های کمتر شنیده‌شده بپردازند، تاکید کرد: مستند ابراهیم روایت‌های ناشنیده‌ای راارائه می‌دهد؛به‌طوری که هریک ازپنج قسمت ما روایت یک واقعه خاص است.ما سعی داریم جزئیات بیشتری را از این اتفاقات کمتر شنیده شده به تصویر بکشیم. درمستند ابراهیم تصویرسازی بهصورت لحظه‌به‌لحظه شکل گرفته است. بالاخص در قسمت‌های سانحه و شهادت، فیلم‌های دیده‌نشده‌ای خواهیم داشت. این تصاویر از دوربین‌های همراه وزرا و همراهان شهید درروز واقعه است. بسیاری از تصاویر و فیلم‌ها هم از آرشیوهای دیده نشده‌ای است که برای اولین‌بار پخش می‌شوند. این امر بالاخص در دو قسمت آخر مشهود خواهد بود. به‌لحاظ روایت مهمانان حاضر در مستند اکثر این روایت‌ها، به‌خصوص از سوی مصاحبه‌شوندگان، برای اولین‌بار مطرح می‌شوند.
روایتگری آزاد
وی با اعلام اینکه در روایتگری، مهمانان دعوت‌شده به ابراهیم را محدود نکرد‌ه‌‌اند، عنوان کرد: نیامدیم بگوییم ما قرار است روی پنج مقطع مهم از دوران ریاست‌جمهوری صحبت کنیم. تلاش‌مان این بود که تا‌حد ممکن در روایت‌ها دخل‌و‌تصرفی صورت نگیرد. حتی خیلی‌جاها در مورد مسائل و موضوعاتی صحبت کردند که با توجه به محدودیت‌های تولیدی امکان استفاده در این مستند را پیدا نکردند و اگر مستند ادامه‌دار می‌بود، امکان داشت در موضوعات مختلف سه برابر ظرفیت فعلی تولید داشته باشیم. به‌لحاظ زمانی اینکه پنج روز تا سالگرد شهادت آیت‌الله رئیسی زمان داریم و به همین دلیل تصمیم گرفته شد که پنج قسمت روی آنتن برود. منتها در تولید مستند این نگاه وجود نداشته که فقط به پنج قسمت بسنده کنیم. روایت نزدیک به ۴۰ نفر از اعضای هیأت دولت، وزرا، معاونین و همراهان شهید را دریافت کردیم که ممکن است در گذر زمان حتی بنابه مناسبت روی آنتن برود. در بین این موارد سعی‌مان بر این بود که یک روایت را به مردم نشان دهیم و مدیریت محتوا محل صحبت نبوده. نکته دیگر در‌خصوص این مستند این است که از آنجا که ابراهیم بر پایه روایتگری تولید شده است، در واقع، قابلیت گوش‌دادن به روایت‌ها بهصورت صوتی نیز وجود دارد و می‌توان آنها را به‌شکل رادیویی هم شنید.
چالش‌های تدوین مستند
مهدی کوراوغلی، کارگردان مستند ابراهیم در توضیح مسیر تهیه و تولید این اثر گفت: از آنجا که این پروژه بهصورت فوری تدارک دیده شد، در جلسات بهترین ایده‌ای که به آن رسیدیم این بود که از دکور هیأت دولت آقای رئیسی استفاده کنیم و اعضای دولت را به مصاحبه دعوت کنیم. ما سؤالاتی از آنها می‌پرسیدیم و با توجه به پاسخ‌هایشان، اطلاعاتی از حدود ۳۷ نفر جمع‌آوری کردیم. این مصاحبه‌ها در طی چند روز و با ضبط‌های سنگین انجام شد. هر‌کدام از مصاحبه‌شوندگان حدود سه تا چهار ساعت با ما صحبت کردند و ما روند دولت رااز آغازتا چالش‌های بزرگ آن بررسی کردیم. چالش اصلی ما در مرحله تدوین بود. از ۳۵ نفر، هر‌کدام دو تا چهار ساعت ضبط داشتیم و در تدوین باید این اطلاعات را به‌گونه‌ای مرتب می‌کردیم که منسجم و قابل فهم باشد.به‌عنوان مثال، دربخش مربوط به کرونا،حدود ۲۰نفر ازآنها درباره این موضوع صحبت کرده بودند. ما باید روایت‌های این ۲۰ نفر را با یک موضوع مرتبط می‌کردیم و براساس سؤالاتی که پرسیده بودیم، یک قسمت کامل ۵۰ دقیقه‌ای یا حداکثر یک ساعته ازآن استخراج می‌کردیم. جدا یکی از سخت‌ترین چالش‌های‌مان در این پروژه همین بود. خلاصه‌سازی سه ساعت صحبت از هر‌فرد به یک بخش قابل نمایش که زحمات دولت آقای رئیسی را برای کشور به‌طور واضح و قابل فهم به تصویر بکشد.
نماد آتش ابراهیم
این کارگردان تلویزیون، درباره طراحی لوگوی مستند توضیح داد: زحمت طراحی لوگو را به آقای روح‌الامین سپردیم که واقعا وقت زیادی صرف کرده و تلاش کردند یک نام‌واره بسیار خوب برای این برنامه آماده شود. این لوگو همان کلمه «ابراهیم» و عنوان مستند ما است. ما در طراحی این لوگو تصمیم گرفتیم از نماد آتش استفاده کنیم، زیرا اشاره به حادثه‌ای دارد که در آن آقای رئیسی دچار سوختگی شدید شدند.متأسفانه در اثر سقوط هلیکوپتر، ایشان به‌شدت آسیب دیدند و تا حدی سوختگی داشتند که برای دیگران قابل تشخیص نبودند. درمستند هم اشاره شده است که تنها داماد ایشان، آقای نیلی، توانست ایشان را شناسایی کند. بنابراین، لوگو به‌گونه‌ای طراحی شد که شعله آتش را به تصویر بکشد و این نماد به داستان و تجربیات آقای رئیسی اشاره دارد.
موسیقی موضوعی مستند
وی با اشاره به تهیه و تولید موسیقی برای مستند ابراهیم، اظهار کرد: موسیقی مستند را براساس روند داستانی آن طراحی کردیم. به‌عنوان مثال، زمانی که آقای رئیسی دولت را از آقای روحانی تحویل می‌گیرند، وضعیت کرونا بسیار وخیم بود و روزانه حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ نفر فوت می‌کردند.در این مستند، مانشان می‌دهیم که دولت آقای رئیسی چگونه توانست این آمار را به صفر برساند، که واقعا یک دستاورد شگفت‌انگیز بود.درانتخاب موسیقی، تلاش کردیم احساسی را به مخاطب منتقل کنیم که وضعیت بحرانی روزانه ۷۰۰فوتی رابه‌خوبی نشان دهد.بنابراین، موسیقی‌های انتخابی بایدحس ناامیدی و چالش‌های آن دوران را به تصویر بکشند اما وقتی مستند جلوتر می‌رود و به لحظه‌ای می‌رسد که فوتی‌ها به صفر می‌رسند، قطعا باید موسیقی‌ای انتخاب شود که حس امید و پیروزی را به مخاطب منتقل کند. این نشان‌دهنده زحمات دولت آقای رئیسی است که در مستند نیز قابل مشاهده است و بینندگان می‌توانند ببینند که چه اقداماتی انجام شده است. درقسمت دوم مستند، به نیویورک می‌پردازیم، جایی که فضایی کاملا متفاوت وجود دارد و عرصه جهانی است. دراین بخش ازمستند نیز سعی کردیم موسیقی متناسب با سوژه تهیه شود.
روایت‌های چندگانه ابراهیم
مهراد نجفی، سردبیر مستند ابراهیم با تشکر از افرادی که تولید مستند را حمایت کردند اظهار کرد: در ابتدای صحبتم لازم است از شبکه دو سیما و به‌ویژه گروه اجتماعی آن تقدیر و تشکر کنم. مدیر گروه واقعا زحمات زیادی در ایده‌پردازی و تولید این مستند کشیدند. از ابتدای شکل‌گیری ایده مستند ابراهیم، هدف ما این بود که روایت‌ها از آقای رئیسی و دولت سیزدهم بهصورت فردی و از منظر اشخاص خاص بهصورت تکی و انفرادی ارائه شود و بالطبع معمولا مصاحبه‌ها از دید یک معاون، وزیر یا یکی از اعضای دفتر انجام می‌شد که فقط ابعاد خاصی از شخصیت و کارآمدی آقای رئیسی را مطرح می‌کردند و سوژه‌محور یا رخدادمحور نبودند. بر همین اساس، ما در این مستند، پنج قسمت طراحی کردیم که ممکن است ادامه‌دار نیز باشد. محوریت این قسمت‌ها روی نقاط عطف و اتفاقات کلیدی است و از دیدگاه تعدادی از افراد، از جمله اعضای دولت، خانواده و نزدیکان آقای رئیسی، روایت‌ها را جمع‌آوری کردیم. این امر باعث می‌شد که یک رویداد از زوایای گوناگونی روایت شود.
موضوعات کلیدی
نجفی با اشاره به موضوعات اصلی مستند اضافه کرد: یکی از موضوعات اصلی که در این مستند بررسی می‌شود، شرایط تحویل دولت و به‌ویژه مسأله کرونا و واردات واکسن و حل این چالش است.مابا بیش از ۳۵نفر ازاعضای دولت و همراهان آقای رئیسی و خانواده ایشان مصاحبه کردیم تا روایت‌های متنوع و جامعی از این وقایع به‌دست آوریم . یکی از موضوعات مهم مستند،سفرهای تاریخی آقای رئیسی به نیویورک بود که درسال‌های ۱۴۰۱و۱۴۰۲انجام شد. در این سفرها، رخدادهای به‌یاد‌ماندنی اتفاق افتاد؛ از‌جمله بالا‌گرفتن قرآن در سال ۱۴۰۲ و نمایش عکس حاج‌قاسم در سال ۱۴۰۱. همچنین، در این سفرها توسط منافقین و ضد‌انقلاب یک سناریوی طراحی‌شده وجود داشت که باعث مواجهه هیأت ایرانی با خبرنگاران خارجی و تیم‌های مزدور منافقین شد. ما تلاش کردیم این وقایع را در یکی از قسمت‌ها روایت کنیم.
مظلومیت و اقتدار
وی ادامه داد: در قسمت سوم مستند، به موضوع شهادت و واقعه مربوط به آن پرداخته‌ایم و این را در راستای کارآمدی آقای رئیسی و اهمیت دالان زنگزور و توجه ایشان به مسائل قفقاز روایت کردیم. این روایت صرفا یک گزارش از یک واقعه نیست بلکه پیش‌زمینه‌ای از اهمیت سفر و پروژه‌هایی که قرار بود در آنجا افتتاح شوند، دارد.همچنین به تشییع و تدفین آقای رئیسی اشاره کردیم که شکوه و عظمت این مراسم از دید مردم ایران و همچنین بدرقه سران کشورهای خارجی که بیش از ۵۰ کشور فرستاده‌های ویژه و وزرای خارجه خود را به ایران فرستاده بودند، به تصویر کشیده شده است. نکته جذاب این روایتگری این است که همه این روایت‌ها به‌همراه تصاویر آرشیوی رخدادهاست.
امکان تهیه فصل دوم
نجفی درباره امکان تهیه فصل دوم این مستند، تکمیل کرد: ما در آینده حتما به موضوعات سیاست خارجی، ناترازی‌هایی که در زمان تحویل دولت وجود داشت، فسادستیزی و کارآمدی دولت آقای رئیسی و داشتن دغدغه‌های مردم خواهیم پرداخت. به‌دلیل محدودیت‌های زمانی، امکان ساخت قسمت‌های متوالی در حال حاضر وجود نداشته است اما باید بگویم که واقعا این پنج قسمت تنها بخشی از آن‌چیزی است که ما شنیده و ضبط کرده‌ایم و امیدواریم روزی بتوانیم باقی روایت‌ها را نیز آماده کرده و به‌تصویر بکشیم.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جنبش مردمی سوریه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
زمان دیپلماسی برای حمایت از مقاومت
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
نقش ویژه اهالی اندیشه، رسانه و هنر در مقابله با تهدیدات نرم
گفت و گو
خانمگل جام ملتهای آسیا در گفتوگو با «جام‌جم»:
همه چیز برایم غیرمنتظره بود
در گفتوگوی جام‌جم با ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه دولت سیزدهم مطرح شد