روانشناسی علمی، همانطور که از نامش پیداست، براساس تحقیقات علمی، آزمایشها و دادههای قابل اعتماد ساخته شده است. این حوزه بهطور مستقیم با مشاهدات، دادههای تجربی و آزمایشهای معتبر علمی مرتبط است. روانشناسان علمی از روشهای تحقیقاتی معتبر مانند آزمونهای استاندارد، مصاحبههای بالینی و ارزیابیهای دقیق استفاده میکنند تا بتوانند به نتایج مستند و قابلاعتماد دست یابند.این روانشناسان معمولا به مشکلات روانی و رفتاری افراد از دیدگاهی علمی و مبتنی بر شواهد مینگرند. بهعبارت دیگر، درمانها و مشاورهها براساس اصول معتبر علمی انجام میشوند وبهفرد کمک میشود تا بهبود یابد.برای مثال، درمانهای شناختی ــ رفتاری، درمانهای مبتنی بر شواهد و مدلهای روانتحلیلگری علمی از این دسته هستند. در روانشناسی علمی، تأکید بیشتر بر این است که درمانها باید تحت نظارت علمی و با استفاده از روشهای درمانی تأیید شده باشند.
روانشناسی زرد ترفندهایی بدون پشتوانه علمی
در مقابل، روانشناسی زرد بهطور عمده به ترفندهای سطحی و جذاب که معمولا دررسانهها، کتابها و وبسایتهای پرطرفدار یافت میشوند، اشاره دارد. این نوع روانشناسی بیشتر به جنبههای جذاب و پر زرق و برق روانشناسی پرداخته و اغلب براساس تجربیات شخصی، فرضیات غیرعلمی یا حتی شایعات منتشر میشود. در روانشناسی زرد، تمرکز بیشتر روی «تکنیکهای سریع و ساده» است که افراد به سرعت بتوانند مشکلات خود را حل کنند، بدون اینکه هیچگونه اثبات علمی برای کارایی آنها وجود داشته باشد. مفاهیم رایج در روانشناسی زرد معمولا با شعارهای جذاب مانند «چگونه با یک تکنیک ساده میتوان اعتماد به نفس پیدا کرد» یا «راهکارهایی برای بهبود فوری روابط» همراه هستند. در حالی که ممکن است این ترفندها بهطورموقتی برای برخی افراد کارساز باشند اما معمولا هیچگونه تحلیل علمی و شواهد تجربی پشتیبانیکنندهای ندارند.
چگونه تفاوتها را تشخیص دهیم؟
تشخیص تفاوت میان روانشناسی علمی و روانشناسی زرد ممکن است برای افراد غیرمتخصص دشوار باشد اما با توجه به چند نکته کلیدی میتوان آنها را بهراحتی از هم متمایز کرد.
۱) سواد و تخصص روانشناس: روانشناسان علمی معمولا دارای مدارک معتبر علمی و تجربه بالینی هستند. در حالی که در روانشناسی زرد، بسیاری از مشاوران، فاقد تحصیلات تخصصی و اعتبار علمی هستند.
۲) تحقیقات معتبر: روانشناسی علمی به تحقیقات منتشر شده در ژورنالهای معتبر و دانشگاههای شناختهشده تکیه دارد. در حالی که مطالب روانشناسی زرد غالبا به مقالات غیرمعتبر استناد میکنند.
۳) نتایج بلندمدت: روانشناسی علمی به نتایج بلندمدت و پایدار میپردازد، در حالیکه روانشناسی زرد وعدههای سریع و تغییرات فوری میدهد که اغلب کوتاهمدت هستند.
چرا تشخیص این تفاوتها مهم است؟
تشخیص روانشناسی علمی از روانشناسی زرد برای هر فردی که بهدنبال کمک یا درمان بوده بسیار مهم است. انتخاب روشهای علمی ومعتبر میتواند به بهبود واقعی و پایدار مشکلات روانی و رفتاری بینجامد. در مقابل، اعتماد به روشهای زرد میتواند به اتلاف وقت، انرژی و حتی تشدید مشکلات منجر شود. در نهایت، همیشه به یاد داشته باشید که برای داشتن زندگی روانشناختی سالم و بهبود مشکلات خود، بهتر است به مشاورههای علمی و تحت نظارت متخصصان روانشناسی معتبر تکیه کنید.