این اقدام که بهظاهر با هدف جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای و محدود کردن صادرات نفت انجام شد، درواقع ادامه سیاستهای تقابلی دولت آمریکا در قبال جمهوری اسلامی است اما آنچه بیش از همه جلب توجه میکند، تناقضهای آشکار در گفتار و رفتار ترامپ در ارتباط با ایران است؛ او از یک سو ادعای آمادگی برای مذاکره را مطرح میکند و از سوی دیگر، در یادداشت امنیت ملی خود، خواستههایی را گنجانده که آشکارا با هرگونه توافق در تضاد است.
راز دورویی مرد مونارنجی
ترامپ، که به اتخاذ تصمیمات ناگهانی و غیرمنتظره شناخته میشود، در ارتباط با ایران نیز رفتاری دوگانه را درپیش گرفته است. او در حالی دستور به احیای سیاست «فشار حداکثری» میدهد که خود از امضای آن «مردد» بوده و اجرای آن را «بسیار سختگیرانه» توصیف کرده است. این دوگانگی در رفتار، نشانهای از سردرگمی و عدم قطعیت آمریکا در قبال ایران است، چراکه تجربه دوره اول ریاستجمهوری ترامپ نشان داد که خروج از برجام و اعمال فشار حداکثری، نتیجهای جز تقویت موقعیت راهبردی ایران نداشته است.
با این حال، ترامپ در یادداشت خود ادعاهایی را مطرح کرده که در اظهارات رسانهای او دیده نمیشود. رئیسجمهور آمریکا درحالی مدعی شده است که تنها خواهان محدود کردن برنامه هستهای ایران است که در بخشنامه ضدایرانی خود بهصراحت آورده است: «این سیاست ایالات متحده است که ایران باید از سلاح هستهای و موشکهای بالستیک قارهپیما محروم باشد و کارزار فعالیتهای منطقهای ایران خنثی شود.» به بیان دیگر او رسما بار دیگر زیادهخواهیهای خود در دولت اولش را مطرح کرده و همان خواستههای نامعقول ۱۲گانه معروف پمپئو را پیگیری کرده است.
او با دستور به وزیر خزانهداری، وزیر خارجه، نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل، وزیر بازرگانی و دادستان کل دستوراتی را برای تشدید فشارها و تحریمها صادر کرد تا شبکه دور زدن تحریمها توسط ایران را تحتتاثیر قرار دهد. او در جایی از این بخشنامه خود حتی برای توان متعارف نظامی ایران نیز خط و نشان کشیده و گفته است باید با توسعه موشکها و سایر قابلیتهای «تسلیحات نامتقارن» و متعارف ایران مقابله شود. مستاجر جدید کاخ سفید برای همپیمانان و همسایگان ایران نیز خط و نشان کشیده و به وزیر خارجه خود دستور داده است تا با یک کارزار قوی، مسیر همکاری ایران با عراق و کشورهای حاشیه خلیجفارس را مسدود کرده، معافیت تحریمی هنددرپروژه بندر چابهار ایران رالغو وهمچنین مسیر صادرات انرژی ایران به چین را مسدود نماید.
اوهمچنین خواستار فعالسازی مکانیزم ماشه نیز شده است تا عملا تنها میراث باقیمانده بین ایران و ۱+۵ را نابود کند. این دستورات ترامپ در کنار لفاظیهای او که مدعیشده خواهان پیشرفت مردم ایران است، بهخوبی نشان میدهد که وی تلاش دارد تا از مردم ایران یارگیری کرده و به دروغ خود را حامی مذاکره و معامله معرفی نماید. هرچند مردم ایران یک بار این ریاکاری منافقانه او را تجربه کرده و بهخوبی میدانند در صورتی که ترامپ خواهان یک توافق هستهای بود، هیچگاه از برجام خارج نمیشد.
ترامپ در دور نخست ریاستجمهوری خود، با امید دستیابی به توافقی گستردهتر که برنامه موشکی و سیاستهای منطقهای ایران را نیز شامل شود، از برجام خارج شد اما درنهایت نهتنها نتوانست ایران را به پای میز مذاکره بکشاند بلکه محدودیتهای هستهای ایران را نیز از بین برد و منجر به بیسابقهترین سطح غنیسازی از سوی ایران در طول تاریخ شد. اکنون بار دیگر ادعا میکند که به دنبال توافقی جدید است اما محتوای یادداشتی که امضا کرده، نشان میدهد که اوهمچنان همان سیاستهای قدیمی را دنبال میکند.
ترامپ: ایران ضعیف نیست!
یکی از مهمترین اعترافات ترامپ درباره قدرت ایران، در نشست خبری مشترک او با بنیامین نتانیاهو در کاخ سفید رخ داد. در این نشست، یک خبرنگار آمریکایی با اشاره به سیاستهای اخیر کاخ سفید علیه تهران، از ترامپ درباره احتمال اقدام نظامی علیه تأسیسات هستهای ایران پرسید و این سؤال را با پیشفرض «ضعیف شدن ایران» مطرح کرد. پاسخ ترامپ اما برخلاف انتظار بسیاری بود: «آنها ضعیف نیستند، در حال حاضر خیلی هم قوی هستند!»
این جمله، بهوضوح نشان داد که برخلاف تبلیغات رسانههای غربی که تلاش دارند ایران را در موضع ضعف نشان دهند، در واقعیت مقامات آمریکایی به قدرت و تواناییهای ایران آگاه هستند. این اظهارات، شکاف آشکار میان روایت رسمی کاخ سفید و واقعیتهای میدانی نمایان کرد؛ شکافی که سیاستگذاران آمریکایی دیگر قادر به پنهان کردن آن نیستند.
خلع سلاح ترامپ در بازی blame game
مسأله دستیابی ایران به سلاح هستهای، همواره از سوی مقامات آمریکایی بهعنوان اصلیترین خط قرمز در قبال ایران مطرح شده است. ترامپ نیز بارها این موضوع را در سخنان خود تکرار کرده و آن را مبنای سیاستهای ضدایرانی خود قرار داده است اما با توجه به بخشنامه دونالد ترامپ، مشخص است که نگرانی از برنامه هستهای ایران، یک نگرانی واقعی نبوده و صرفا بهانهای برای اعمال فشارهای بیشتر است. با اینحال مسئولان دولتی در اظهارات متعدد تلاش کردند تا به این نمایش دونالد ترامپ پاسخ دهند و اجازه ندهند او در بازی مقصرنمایی «blame game» پیروز شود چراکه ایران همواره اعلام کرده است که در مسأله هستهای نگاهی صلحآمیز داشته و بهانهجویی غرب در ارتباط با این موضوع همچون مدل برجام قابل راستیآزمایی بوده است.
سید عباس عراقچی، وزیر خارجه روز گذشته تأکید کرد که ایران همچنان به تعهدات خود در چارچوب معاهده NPT پایبند است و فتوای رهبرمعظم انقلاب نیزهرگونه تلاش برای ساخت سلاح هستهای راحرام اعلام کرده است.از سوی دیگر،محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، باردیگر اعلام کرد که ایران هیچ برنامهای برای ساخت سلاح هستهای نداشته، ندارد و نخواهد داشت.
اعتراف به واقعیت، اما تداوم تناقضها
سخنان ترامپ در نشست خبری و محتوای یادداشت امنیت ملی او، تصویری متناقض از سیاست آمریکا در قبال ایران ارائه میدهد. از یک سو، او همچنان بر اعمال فشار و تحریم تأکید دارد اما از سوی دیگر، اعتراف میکند که ایران همچنان یک قدرت تأثیرگذار در منطقه است.این تناقضها نشان میدهد که کاخ سفید بازی دوگانهای آغاز کرده است و تلاش دارد تا میدان افکار عمومی داخل ایران را با خود همراه کرده اما درواقع سیاستهای رادیکال خود رابرای تهی کردن ایران از مولفههای قدرت داخلی پیگیری نماید. ترامپ تلاش دارد با ادعای آمادگی برای توافق، فضایی جدید و انتزاعی ایجاد کند اما محتوای اسناد رسمی کاخ سفید نشان میدهد که او همچنان درهمان مسیر شکستخورده قبلی حرکت میکند.واقعیت این است که ایران، یک بازیگر قدرتمند و غیرقابلچشمپوشی در معادلات بینالمللی است. سیاستهای تقابلی و تحریمی آمریکا، نهتنها به تضعیف ایران منجر نشده بلکه این کشور را به سمت افزایش خودکفایی و تقویت موقعیت منطقهای سوق داده است. این حقیقتی است که حتی خود ترامپ نیز نمیتواند آن را انکار کند.
تیرخلاص ترامپ به قلب همکاری ایران و FATF
رئیسجمهور آمریکا در بخشنامه ضدایرانی خود به وزیر خزانهداری دستور داده است تا از طریق FATF مسیر دور زدن تحریمهای ایران را مسدود کند.وی گفته است، وزارت خزانهداری آمریکا باید با حفظ اقدامات متقابل علیه ایران در گروه ویژه اقدام مالی را پیگیری کند تا اطمینان حاصل شود که تحریمها ایران را از هرگونه درآمد غیرقانونی احتمالی محروم کند.این دستور ترامپ درحالیاست که در هفتههای اخیر به درخواست دولت، مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال کار روی پیوستن ایران به کنوانسیونهای مورد درخواست گروه ویژه اقدام مالی است. در همین خصوص روز گذشته جلسه کمیسیون مشترک مجمع به ریاست آیتا... صادق آملیلاریجانی، با حضور نمایندگان کمیسیونهای «اقتصادی»، «سیاسی، دفاعی و امنیتی» «حقوقی و قضایی» مجمع، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی وزیر اقتصاد ودارایی،رئیسکل بانکمرکزی و معاونین وزارت خارجه و وزارت نفت با موضوع آثار حقوقی پیوستن جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیونهای «ملل متحد علیه جرایم سازمانیافته فراملی (پالرمو)» و«مقابله با تامین مالی تروریسم(CFT)»برگزارشد.به نظرمیرسد با این اقدام آمریکا، تکلیف FATF نیز تا حدود زیادی مشخص شود، چراکه این گروه قرار است به دستور آمریکا مانع فعالیتهای مالی و اقتصادی ایران شود.