رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما:
به گزارش جام جم آنلاین از روابط‌عمومی رسانه‌ملی، احمد نوروزی، معاون برون‌مرزی در گفت‌وگویی که با او داشتیم، درباره همین موضوعات توضیح داده است:
در سالی که گذشت، در سطح سازمان، معاونت برون مرزی بود که بیشترین تأثیر و تأثر را در رابطه با عملیات طوفانالاقصی داشت، از نقاط طلایی این تأثیر و تأثر متقابل، شاید بتوان کنار عبارت مرجعیت رسانه‌ای ایستاد و درباره‌اش صحبت کرد. از این رهگذر چه دستاوردهایی داشته‌اید؟
از ماه اول شروع عملیات طوفانالاقصی تا همین امروز، معاونت برون‌مرزی به‌لحاظ کمّی پرکارترین معاونت سازمان و بالطبع دارای بالاترین میزان فعالیت خبری و برنامه‌سازی حتی در مقیاس کل کشور دراین‌باره بوده است. ما در این برهه دست به ترمیم مرجعیت خبری خودمان در ساحت رسانه‌های بین‌الملل و محور مقاومت زدیم. مواردی مثل حضور خانم هدی حجازی، خبرنگار هیسپان تی‌وی به‌عنوان تنها خبرنگار اسپانیایی‌زبان مستقر در غزه، باعث شده تا شبکه‌های مهم اسپانیایی‌زبان خواهان برقراری ارتباط با خانم حجازی باشند تا اخبار جنگ را از زبان ایشان روایت کنند.
اذعان کاربران به برخورداری پرس تی‌وی از بهترین و بالاترین کیفیت فنی و ترجمه سخنرانی‌های مهم دبیرکل حزب‌ا... لبنان در میان همه رسانه‌های انگلیسی‌زبانی که در دنیا اقدام به پخش زنده این سخنرانی‌ها کردند، بالارفت چشمگیر مراجعه و بازخورد کاربران در درگاه‌های گوناگون رسانه‌های ذیل مجموعه و... شاهدی بر این مدعاست. تمام شبکه‌های معاونت در این مقطع رشدی درخور توجه در فضای مجازی داشتند که اغلب، هم دنبال‌کننده‌های رسانه‌های ما را تا چندبرابر افزایش داده، هم با بالاتر بودن معنادار شمار بازدیدها نسبت به دنبال‌کننده‌های معمول، نشان می‌دهد مخاطب جهانی اخبار فلسطین را از منابع ما در زبان‌ها و رسانه‌های مختلف جست‌وجو و محتواهای شبکه‌های ما را مدام دست‌به‌دست و توزیع می‌کند.
از جانب دیگر، پوشش شبانه‌روزی و متکی به قابلیت‌های خاص خبرنگاران پرس تی‌وی، هیسپان تی‌وی و به‌خصوص، خبرنگاران شبکه العالم، خانم اسراء البحیصی و آقای احمد السهمود از غزه و ارتباط‌های زنده و بیان آخرین تحولات از دل اتفاقات شهر، بیمارستان‌ها و...، درعمل، معاونت برون‌مرزی را در سطح رسانه‌های جهانی به یکی از قطب‌های مهم تولید محتوای مستقیم و پایدار از درون شهر غزه تبدیل کرد و حاصل کار آنان با ابزارهای بازتوزیع مختلف، بازتابی وسیع یافت و در بسیاری موارد؛ از تحولات درون میدان گرفته تا مذاکرات، مواضع کشورها، اقدامات مقاومت، انعکاس نسل‌کشی، اعتراضات مردمی و...، اخبار و محتواهای تولیدی شبکه‌ها در درگاه‌های گوناگون آنتن و فضای مجازی محل بحث و توجه و بازدید و بازنشر گسترده بودند.
همچنین، فهرستی قابل‌توجه از فعالان رسانه‌ای، روزنامه‌نگاران، فیلمسازان، تحلیلگران و مقامات سیاسی سابق و حاضر دنیا که با شروع جنگ در جبهه حقیقت ایستادند و مواضع ضدصهیونیستی گرفتند، در صف عناصر رسانه‌ای همسو با شبکه‌های معاونت، به‌‌مثابه زنجیره مکمل ما و با بازنشر محتواهای رسانه‌های‌مان، کمک خوبی برای تقویت مرجعیت معاونت برون‌مرزی بودند.
اثرگذاری رسانه‌های معاونت موجب شد رژیم صهیونیستی در همان روزهای نخست طوفانالاقصی، دفتر شبکه العالم را در بامداد روز سه‌شنبه 19 مهر مورد هجوم وحشیانه جنگنده‌هایش قرار دهد که باعث شد این دفتر متحمل خسارت‌های سنگینی شده و از چرخه فعالیت خارج شود.
گذشته از بحث طوفان الاقصی، در امتداد همان بحث مرجعیت رسانه‌ای، یکی از مهم‌ترین رویکردهای شما در دوره جدید معاونت برون‌مرزی توجه به طراحی و تولید «نشان»ها یا «ویژند»ها و معرفی عناصر و محصولات هویت‌ساز جدید، اعم از برنامه‌ها یا افراد و جریان‌های خاص بوده. در سال گذشته، چه هدف‌گذاری‌هایی در این حوزه شد و چه توفیقاتی داشتید؟
توجه به ویژند یا نشان‌سازی یا ارتقا و بازسازی آنها مهم‌ترین عامل تمایز هر رسانه‌ای از رقبایش است. بالطبع برای ما هم بسیار مهم است که با ایجاد و نمایش درست برنامه‌ها و اشخاصی که در این دایره می‌گنجند، هویت و رویکردهای خاص معاونت را به‌شکل مثبت و اثرگذار، به‌نحوی ارائه کنیم که اعتبار این نشان‌ها هم به انتشار پیام ما کمک کند؛ به‌ویژه در شبکه‌های برون‌مرزی ج.ا.ا که انواع فشارها برای تحریم و پوشاندن و محدودکردن‌شان جریان دارد و دیگر نمی‌توانیم به ابزار سنتی برودکست اتکا کنیم.
در سال 1402 کار ما در نشان‌سازی در دو محور برنامه‌سازی و بهرهگیری از حضور چهره‌های مؤثر ادامه پیدا کرد. در فروردین پخش برنامه Negro Y Blanco یا «سیاه و سفید» در هیسپان تی‌وی با اجرای آقای ادواردو آرتس، یکی از شخصیت‌های شناخته‌شده ضدامپریالیست آمریکای لاتین شروع شد که نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری سال‌های 2017 و 2021 شیلی بوده و سیاستمدار، استاد تاریخ و از مبارزان با دیکتاتوری پینوشه است. آرتس در انتخابات ریاست‌جمهوری 2021 شیلی تنها کاندیدایی بود که از رویکردهای ضدامپریالیستی کوبا، ونزوئلا، نیکاراگوئه و نیز از سوریه و ایران دفاع کرد و این دفاع، دکترین برجسته او در رقابت‌های تبلیغاتی بود. برنامه آرتس جزو برنامه‌های پرطرفدار هیسپان تی‌وی است.
همچنین، با تأسیس برنامه دیگری به‌نام Ventana a Palestina یا «پنجره‌ای به فلسطین» در هیسپان تی‌وی وارد مرحله جدیدی از نشان‌سازی شدیم که پیوندی محکم با راهبرد مهم معاونت در شبکه‌سازی عناصر مستقل همسو دارد. خاستگاه این برنامه اگرچه در راستای برنامه اقدام عمومی معاونت برای سهم‌دهی برجسته به مسأله فلسطین بود؛ با شروع عملیات طوفان الاقصی سرعت گرفت و اولین قسمت آن در خلال جنگ غزه به پخش رسید. این برنامه هم متکی به شخصیت مشهوری است که شیلیایی، فلسطینی‌الاصل و دارای جایگاهی خاص میان دیاسپورای فلسطینی‌های شیلی است. دانیل خادوئه از صهیونیسم‌ستیزان معروف میان جوامع اسپانیایی‌زبان و شهردار منتخب با رأی مردم در منطقه‌ای از سانتیاگوست که بیشترین جمعیت فلسطینی‌تبار و مهاجر فلسطینی به شیلی را در خودش جای داده و برنامه‌ای که با اجرای او ضبط می‌شود، هر هفته میزبان جمعی از مخاطبان فلسطینی و لاتینی است که با تعامل و مشارکت جدی، حلقه‌های زنجیر حمایت از مردم غزه را در جوامع اسپانیایی‌زبان تکثیر و تحکیم می‌کنند.
اثرگذاری برنامه خادوئه تا آنجا محل هراس صهیونیست‌های آمریکای لاتین شد که با گذشت کمتر از پنج قسمت از پخشش، شاهد موجی از حملات علیه آن شدیم. به‌عنوان نمونه، ELLIBERO او را یک «آیت‌ا... جدید» در جوامع اسپانیایی‌زبان خواند و با زدن برچسب یهودی‌ستیزی، تلاش کرد نگاه‌ها را متوجهش کند و واکنش محافل صهیونیستی را علیه او برانگیزد.
همچنین پخش هفتگی برنامه «پادکست فلسطین» کانال بالکان شبکه سحر را شروع کردیم که صباح‌الدین شاریچ، رئیس مرکز پژوهش‌های حقوق بین‌الملل و جرم علیه بشریت دانشگاه سارایوو اجرایش می‌کند و میزبان عثمان سوفتیچ، از تحلیلگران ارشد خاورمیانه در منطقه بالکان است. پرس تی‌وی نیز به‌تازگی با پخش برنامه Expose یا «افشا»، بررسی انتقادی عملکرد رسانه‌های جهان در موضوعات مهم را آغاز کرده که با بهرهگیری از کارشناسان و چهره‌های جدید درحال ایجاد فضایی نو برای افزایش مانور رسانه‌ای شبکه پرس تی‌وی است و انتظار داریم به‌زودی اثرگذاری این برنامه هم مثل برنامه پنجره‌ای رو به فلسطین و دیگر برنامه‌های دوره تحول، به چشم بیاید.
مطمئنا این به‌معنای تمرکز خاص معاونت بر رویکرد و برنامه‌های سیاسی در حوزه نشان یا ویژندسازی نیست.
رویکردهای فرهنگی و اجتماعی هم جایگاه خودشان را دارند. به‌عنوان نمونه، در کانال افغانستان سحر برنامه «شادیانه» برای مخاطب کودک تولید شد و برنامه «مکتبخانه» این کانال هم که اقدامی‌بدیع و بی‌نظیر برای کمک به دختران افغانستانی بازمانده از تحصیل است، نشان یک «مدرسه تلویزیونی» را به طیف وسیع اقدامات اینچنینی در معاونت افزوده است.
در سه کانال شبکه سحر (افغانستان، اردو، کردی) نیز مسابقه تلویزیونی قرآن مجید برای ماه مبارک رمضان راه‌اندازی کردیم. توجه به زبان فارسی در مأموریت‌های کانال بالکان سحر نیز منتهی به تولید برنامه‌ای با عنوان «شب شعر فارسی» با اجرای خانم دکتر عامرا خلیل‌‌اویچ، استاد صربستانی زبان و ادبیات فارسی شد که در بلگراد ضبط شده و نوروز سال 1403 به روی آنتن رفت. دیگر برنامه مهم مربوط به العالم سوریه است. «دردشه بودکاست» قالب جذاب پادکست تلویزیونی دارد، در سوریه طرفداران زیادی پیدا کرده و از دکور و گرافیک چشم‌نوازی بهره‌مند است. مهمانان آن مثل غدی فرانسیس و فایز قزق، فراس ابراهیم، سلمی المصری و... همه از افراد شناخته‌شده در حوزه بازیگری، شعر، موسیقی و... هستند که باعث شده‌اند برنامه بازخورد و توفیق خیلی خوبی داشته باشد؛ تا آنجاکه در محافل مختلف سروصدا به پا کرد و رسانه‌هایی در سوریه برنامه‌هایی مشابه آن کلید زدند که هیچ‌کدام به پای «دردشه بودکاست» نمی‌رسند. البته فهرست برنامه‌های جدید در همه حوزه‌ها طولانی است که ذکرشان در این مجال نمی‌گنجد.
جشنواره «صبح» در این میان چه جایگاهی دارد؟
این جشنواره که اختتامیه اولین دوره‌اش در اسفند 1401 برگزار شد، از مهم‌ترین طرح‌های معاونت در امتداد «شکل‌دهی به جبهه عناصر و رسانه‌های هم‌افزا در عرصه بین‌الملل» است. اجرای دور نخست این جشنواره علاوه بر ارزیابی و معرفی بهترین تولیدات معاونت بر اساس سند تحول برون‌مرزی و اهدای جایزه ویژه «فلسطین» و همین‌طور بخش «ایده‌های نو»، میزبانی 9 نفر از فعالان رسانه‌ای مؤثر از کشورهای انگلیس، ترکیه، لبنان، افغانستان و... را هم بر‌عهده داشت که با حضور در مراکز علمی ــ دانشگاهی کشور و اشتراک‌گذاری دیدگاه‌های‌شان، تولید مستندهای جامعه‌نگارانه از ایرانِ پس از اغتشاشات سال 1401 و...، بخشی از اهداف اصلی جشنواره را محقق کردند. در واقع، ما ایجاد و تقویت شبکه نرم از افراد مؤثر رسانه‌ای در سطح منطقه و جهان را دنبال می‌کنیم و درصددیم با جلب مشارکت این گروه که دستی بر آفرینش آثار هنری، فرهنگی و رسانه‌ای دارند، به تقویت استانداردهای کیفی تولیدات معاونت و نیز سازمان و مجموعه‌های رسانه‌ای و بین‌المللی کشور کمک کنیم.
به‌تازگی دور دوم این جشنواره را با دبیری آقای محسن یزدی، از مدیران خوب سازمان، کلید زده‌ایم که اواخر اردیبهشت 1403 به خط پایان می‌رسد و در سه بخش: رقابت داخلی میان رسانه‌های معاونت برون‌مرزی، بخش اصلی و نیز بخش ویژه فلسطین در حال پذیرش آثار رادیویی و تلویزیونی، رسانه‌های نوین و در دایره وسیع‌تر ژانر و کیفیت تولیدات، در حوزه فلسطین است که حلقه مکمل تلاش ما برای روایت واقعی از ماجرای غزه به‌شمار می‌رود. این دور از جشنواره در خصوص شناسایی و جذب افراد و جریان‌های همساز و هم‌افزا به‌مراتب قوی‌تر و بارزتر از دور اول خواهد بود.
در سال ۱۴۰۲، خط سیر فعالیت اداره‌کل تولیدات نمایشی معاونت برون‌مرزی چگونه بوده و در سال پیش رو به چه خروجی‌های ملموسی منتهی خواهد شد؟
سال 1402 سال تعیین برنامه اقدام مبتنی بر راهبردهای سند تحول، ریل‌گذاری محتوایی، شناسایی نیازها، زمینه‌ها و افراد مناسب برای تولید هرچه بومی‌تر آثار و شکل‌دهی به شبکه‌ای از طراحان و ایده‌پردازان و نویسندگان دارای شناخت از دغدغه‌های معاونت و حائز ویژگی قدرت پردازش و تولید محتوا بر همین پایه بود. در سال 1402 تولید سریال «ناریا» را هم کلید زدیم که در حال تصویربرداری است اما سال 1403 سال به‌ثمرنشستن تلاش‌ها و زمینه‌سازی‌های گسترده سال 1402 است و اغلب طرح‌های دردست‌انجام به پخش می‌رسد یا حداقل، تا پایان سال مراحل ضبط آنها به پایان خواهد رسید. در این بسته تولیدی، هم فیلم سینمایی، هم سریال و مینی‌سریال و هم مستندهای فاخر پیش‌بینی و در کنارشان، چند رئالیتی‌شو و برنامه تلویزیونی هم تدارک دیده شده است. در حقیقت، سال 1403 در چشم‌انداز ما، سال تحقق و به‌دست‌آمدن نتایج عینی فعالیت‌های این بخش از مجموعه برون‌مرزی است که رشد کمی و کیفی خوبی در حوزه تولیدات فاخر و الف معاونت ایجاد می‌کند.
اگر بخواهید از مهم‌ترین مشکلات و موانع حرکت و پیشرفت معاونت برون‌مرزی در سال ۱۴۰۲ و مهم‌ترین دلگرمی‌تان برای تداوم فعالیت‌ها بگویید، به چه نکاتی اشاره می‌کنید؟
ما در سال 1402 هم با یکجانبه‌گرایی و محدودیت‌‌آفرینی صاحبان پلتفرم‌های بین‌المللی انتشار محتوا روبه‌رو بودیم. همین چندی پیش بود که نشان‌های آبی و طلایی حساب‌های ما در شبکه ایکس برداشته شد یا حساب‌های العالم در یوتیوب، ایکس و اینستاگرام مسدود شد. این‌گونه اقدامات را مکرر و در برهه‌های مختلف تجربه کرده‌ایم. البته همواره به‌دنبال راه‌های جایگزین بوده‌ایم و تا حدودی نیز از حلقه تنگ و انحصاری برخی از این پلتفرم‌ها بیرون آمده‌ایم اما نمی‌توان منکر شد که دیکتاتوری رسانه‌ای غربِ حامی صهیونیسم اثر خودش را می‌گذارد. از سوی دیگر، در بعد داخلی، مشکل نیروی انسانی، بیشتر از بخش‌های دیگر سازمان، بخش برون‌مرزی را دچار چالش کرده؛ زیرا در فضای رقابتی‌ای که ما در آن قرار داریم، آخرین چیزی را که باید دغدغه ذهنی مدیران برون‌مرزی باشد، به معضل اصلی تبدیل کرده است. محدودیت‌های شدید ریالی و ارزی امکان جذب و نگهداشت نیروهای حرفهای را هر روز برای ما سخت‌تر می‌کند. البته در همین شرایط دشوار، باز هم این سرمایه انسانی ماست که به کار دلگرم‌مان می‌کند؛ نیروی انسانی پرتلاش، فهیم و باانگیزه‌ای که دستاوردهای ما در حوزه‌های گوناگون ــ با همه آن چالش‌ها ــ مرهون آنهاست و همین‌جا از تمامی این عزیزان سپاسگزاری و برای‌شان در سال جدید، بهترین‌ها را آرزو می‌کنم.
دانشیار حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بین‌الملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بین‌الملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
