از دامن سوگلی ناصرالدین‌شاه تا کلیپس‌های دهه‌۸۰

در این صفحه، از پیدایش مدگرایی در ایران حرف می‌زنیم و سپس با پرش از برهه‌ای از تاریخ، چشم‌اندازی به مد‌هایی که چند دهه‌ اخیر در ایران رواج داشته‌اند، داریم. فراموش نکنید که این توضیحات، مربوط به آن دسته از افراد است که پیرو مد بوده‌اند و مردم هر جامعه همیشه در انتخاب پوشش، انتخاب‌های متنوع و متکثر دارند. 

چی شد که مد، سوگلی شد؟
مرض مدگرایی، از دوره‌ قاجار به جان ما ایرانی‌ها افتاد. ازهمان زمانی که دانشجویان ایرانی برای فتح قله‌های علم ودانش به اروپا می‌رفتند. از طرفی شاه و درباریانی که یک پای‌شان ایران بود و پای دیگرشان خارج، زرق و برق‌های دنیای غرب، چشم‌شان را گرفت و این‌گونه شد که کم‌کم اندرونی ناصرالدین‌شاه به مرکز مد ایران تبدیل شد!زن‌های شهری چشم‌شان بند سوگلی ناصرالدین شاه بود تا هر طور می‌پوشید و می‌آراست، بپوشند و بیارایند؛ شاید که به دلبری انیس‌الدوله شوند. او به قدری روی جامعه‌ اطرافش تاثیر داشت که توانست آرایش‌های زمخت و سنگینی را که قبل‌تر باب بود را دور بیندازد و به جایش یک سبک ملایم اروپایی را در ایران رواج دهد.قهرمان میرزا عین‌السلطنه در کتاب خاطرات خود، طوری در مدح این مروج مد می‌نویسد که گویی کسی درمان سرطان را کشف کرده: «بیشتر تغییرات لباس حالیه زن‌ها به‌واسطه اختراع و تفکر حضرت قدسیه پیدا شده، خیلی حق به گردن مردها و زن‌ها دارد.»خود ناصرالدین خدا بیامرزهم کسی بودکه شیفته لباس‌ها و پوشش‌های اروپایی‌ بود.این مرد ازهواداری برای مد غربی، یک تماشای نمایش باله را کم داشت که کشور روسیه زحمتش را کشید. ذوق ناصرالدین‌شاه برای شلوارهای تنگ ودامن‌های پفی وکوتاه همانا و تن کردن جوراب شلواری‌های سفید ودامن‌های چین‌دار زن‌های دربار نیز همانا.همان لباس‌هایی که در عکس‌های معروف زنان ناصرالدین شاه به تن‌شان است ودست به دست در فضای مجازی می‌چرخد.

خیابان‌های برره (دهه۶۰)
پسرهایی با شلوار‌های پاچه گشاد و کت‌های یقه خرگوش که یک عینک کائوچویی هم روی چشم‌های‌شان گذاشته‌اند و احساس می‌کنند مرز‌های استایل را درنوردیده‌اند، نماد مد دهه۶۰ است.دوره‌ای که خانم‌ها مانتو‌های بلند به تن می‌کردند و روسری‌های کوچک ساده‌شان را زیر گلو گره می‌زدند و فکر می‌کردند هرچه اپل سرشانه پهن‌تر باشد، زیبا و فریبنده‌تر است. اپل‌هایی به مثابه‌ لباس شیر فرهاد، در شب‌های برره.رفته‌رفته با شروع دوره‌ دفاع مقدس، بساط مدگرایی جمع شد و دغدغه‌ جنگ، مثل خوره به جان سؤال:«چی بپوشم؟» افتاد. ظاهر مردم ساده‌تر وپوشیده‌تر ازقبل شد اما طولی نکشید که ماهواره و ویدئو، دوباره در بین مردم تشت مدگرایی را به زمین انداخت.

عروس چقدر قشنگه! (دهه۷۰)
دهه۷۰، بازهم مد وفشن جان تازه‌ای گرفت. شلوار جین به مغازه‌ها آمد که آن اوایل مردم در پوشیدن‌شان محتاط بودند و هرکس می‌خواست جسارتش را در لباس پوشیدن نشان دهد، سراغ این آیتم می‌رفت ولی خیلی زود چنان محبوب قلب‌ها شد که جوان‌ها شلوارهای پارچه‌ای را به کلی دور انداختند. تی‌شرت‌های طرح‌دار، پیراهن‌های ساده را کنار زدند. تی‌شرت‌هایی که طرح‌های عجیب غریب‌شان، دهان بزرگ‌ترها را به ناسزا باز می‌کرد و خون به دل‌شان!استایل مردم تحت تاثیر سریال‌های صداوسیما قرار گرفت. دخترهایی را تصور کنید که در تلویزیون سریال‌های در پناه تو و تهران۱۱، آرایشگاه زیبا،همسران، خانه سبز،سلطان و شبان و به‌ویژه پدر سالار می‌بینند و مثل مشق شب، از بازیگرهای خوشتیپ الگو برمی‌دارند.در آن دوره، مانتو‌های خفاشی رونق گرفت و از طرفی روسری‌های بزرگ طرح‌دار، به تقلید ازهنرپیشه‌های سینما برسر دختر‌هارفت.آقایان هم ازقافله عقب نماندندو پیرایشگرهای مردانه، دیگر فقط وظیفه‌ کوتاه کردن مووریش رانداشتند وکم‌کم پا در کفش‌های دیگر هم کردند.اواخر این دهه، آرایش‌ صورت چنان ظاهری به خودگرفت‌که بی‌راه نیست اگربه عروس‌های دهه۷۰،لقب مظلوم‌ترین عروس‌های تاریخ مدایران را بدهیم. 

ما خیلی خاص هستیم! (دهه۸۰)
کلیپس، هرچه بزرگ‌تر، جذابیت بیشتر! این قانون مد دهه‌۸۰ بود. تعداد دستبند‌های مهره‌ای پشت ساعت هم همین قانون را داشت. دهه‌ای که در آن، انگار آدامس جویدن جزئی از استایل بود.مانتو وتی‌شرت‌ها و شلوارها روز به روز تنگ‌تر می‌شد. ابروی شکسته‌ فیک پسرها و موهای فشن که با زحمت انواع ژل،هردسته به سمتی ثابت نگه داشته شده بود، ازمعیار‌های زیبایی حساب می‌شد.دهه‌۸۰، دوره‌ تیپ‌های عجیب بود.دوره‌ای که هرجوان ایرانی می‌خواهد تصویرش راازذهنش پاک کند.طراحان لباس ایرانی، شروع کرده بودند به استفاده ازطرح‌های بته‌جقه ونقوش اسلیمی وخطوط نستعلیق وسعی می‌کردند مد ایرانی را بسازندکه چندان استقبالی نشد و دردهه‌ بعد دخترها بامانتوهای keep calm i’m queenجواب زحمات طراحان مد ایرانی را دادند،چرا که جوان ایرانی در آن دوره به بته‌جقه نیاز نداشت و طراحی لباسش نیازمند شناخت چالش‌های فرهنگی نسلش بود. 

متن این ستون،سانسور شده است!(دهه۹۰)
دهه‌۹۰، دوران نوجوانی ما دهه هشتادی‌ها بود. درضمیمه نوجوانه روزنامه جام‌جم هم پارتی ما دهه هشتادی‌ها قوی است و هرچه کردیم وهرچه پوشیدیم، به خودمان مربوط است واین بار قرارنیست به باد نقد گرفته شود.ازکفش‌های قرمزی که یک زمان مد شده بود وبند‌کفش‌های بلندی که ۱۰پیچ دورمچ پاهای‌مان می‌خورد. ازگردنبند‌های جوکر تا تتوی‌های موقت و حنای هندی با آن طرح‌های عجیب و غریب‌شان.دسبتند‌های چرمی که همه یکی ازآنها را داشتند وشلوار‌جین‌های زغالی.ازکلاه کپ‌های«دی ماهی مغرور» و «مردادی جذاب» هم بگذریم.دهه‌۹۰، آغاز مدشدن لباس‌های لانگ بود.چون برخلاف دهه‌های قبل،راحتی وزیبایی طبیعی زمینه‌ فکری طراحان مد شده بود. لباس‌ها و مدی که هنوز رواج دارد ومعلوم نیست دهه‌های آینده درموردشان چه خواهند گفت.