پایان یک رکود

بانک مرکزی در دولت سیزدهم توانسته است اقتصاد کشور را از یک دهه رکود خارج کند. در واقع تنظیم سیاست‌های پولی، کنترل رشد ترازنامه‌ بانک‌ها و اعمال سیاست‌های تثبیت اقتصادی از سوی بانک مرکزی، توانسته موجب کاهش سرعت رشد حجم پول و کاهش نقدینگی در کشور شود. همچنین احیای روابط با همسایگان و آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده از دیگر عوامل گشایش اقتصادی بوده که امید را  به دل مردم بازگرداند. بر‌اساس گزارش اخیر بانک مرکزی، بر‌اساس اعمال سیاست‌های پولی و بانکی بانک مرکزی در ماه‌های گذشته، رشد نقدینگی از ۳۹‌درصد در سال۱۴۰۰و ۳۱.۱درصد در سال۱۴۰۱ به ۲۶.۹درصد در شهریور سال۱۴۰۲ رسیده است. از همین‌رو سیالیت نقدینگی نیز با کاهش شدیدی مواجه شده و از محدوده بالای ۷۰‌درصد در اغلب هفته‌های اسفند۱۴۰۱، به سطح ۳۹‌درصد در مهر ماه امسال تنزل کرده است. بررسی آمارها حکایت از آن دارد  رشد نقدینگی در فروردین۱۴۰۲ با میزان ۷۵‌درصد بیشترین مقدار رشد نقدینگی در دو سال عملکرد دولت سیزدهم بوده اما با تغییر سیاست‌های بانک مرکزی، این میزان پس از  شش ماه در مهر ماه۱۴۰۲ به ۳۹‌درصد تنزل پیدا کرده است. همچنین این میزان درمدت مشابه سال‌گذشته نیز از۴۹درصد به ۳۹درصد رسیده که کاهش ۱۰درصدی را نشان می‌دهد. 

 ساختار بانک‌ها یکی از عوامل رشد نقدینگی بود

یکی از عواملی که در رشد نقدینگی تاثیر زیادی داشته، کنترل ترازنامه بانک‌ها و تجدید ساختار بانک‌های ناسالم بوده است. از همین‌رو تقاضای نقدینگی زیاد بانک‌ها در بازار بین بانکی، معلول شرایط حاکم بر برخی بانک‌ها بوده که موجب شده است بانک‌های ناسالم تحت هر شرایطی در بازار بین‌بانکی تقاضای بالایی برای ذخایر داشته باشند. بانک مرکزی در چنین شرایطی با تغییر رویکردی مناسب، به جای پول‌پاشی در بازار بین‌بانکی برای رفع عطش بانک‌های ناسالم، برنامه اصلاح ترازنامه و تجدید ساختار بانک‌های ناسالم را در دستور کار خود قرار داد. البته محدودیت‌هایی که در این زمینه برای بانک‌ها ایجاد شده به گونه‌ای نیست که پرداخت تسهیلات در تناسب با وضعیت بلند‌مدت تسهیلات‌دهی شبکه بانکی قرار نداشته باشد.  از این‌رو وضعیت رشد بدهی بخش غیردولتی (به‌طور عمده تسهیلات بانکی) در شهریور سال جاری نسبت به پایان سال قبل در تناسب با وضعیت این متغیر با متوسط سه دهه گذشته خود قرار دارد. این موضوع به‌گونه‌ای بوده که رشد بدهی بخش غیردولتی در شهریور امسال نسبت به پایان سال قبل، معادل ۱۲.۶درصد و متوسط رشد این متغیر در همین مقطع (شهریور هر سال نسبت به پایان سال قبل) در ۳۰سال گذشته معادل ۱۱.۹درصد بوده است. بر همین اساس وضعیت تسهیلات‌دهی در شهریور سال جاری نسبت به پایان سال قبل در وضعیت مطلوبی قرار گرفته است.

اقدامات بانک مرکزی برای غلبه بر  انتظارات تورمی

اولین اقدامی که بانک مرکزی به ریاست محمدرضا فرزین برای غلبه بر انتظارات تورمی انجام داد، تخصیص ارز ۲۸هزار و ۵۰۰ تومانی برای واردات اقلام اساسی بود. این اقدام سبب شد سفره مردم از هیجانات قیمتی بازار ارز در امان بماند. همچنین یکی دیگر از اقدامات مثبت بانک مرکزی راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا بود که با هدف تبادل ارزهای صادرکنندگان با متقاضیان ارز و تبدیل آن به بازار اصلی ارز کشور انجام شد.سیاست دیگری که بانک مرکزی برای سامان‌دهی بازار ارز اعمال کرد، جمع کردن بساط دلالان عمده ارز بود. بانک مرکزی پس از راه‌اندازی مرکز مبادله، با انحلال کانون صرافان، زمینه را برای تشکیل یک اتحادیه سالم از صرافان کشور فراهم آورد. همچنین الزام افتتاح حساب ارزی برای متقاضیان دریافت ارز سهمیه‌ای و تحویل ارز به متقاضیان ارز مسافرتی پس از عبور از گیت فرودگاه، از دیگر اقدامات مثبت بانک مرکزی بوده‌است.