ضیافت سینمای جهان در ایران

رسیدن به ۴۰سالگی همان‌طور که نشان ازپختگی آدمی دارد، در سازوکار جشنواره‌ای هم توقعات برگزاری یک رویداد وزین، معتبر و همه‌چیز‌تمام را ایجاد می‌کند. این انتظار باتوجه به عملکرد سال گذشته دبیر جشنواره فیلم کوتاه تهران و انتصاب دگرباره او برای این دوره و به‌ویژه صحبت‌های اخیرش در دو نشست خبری و حال و هوای موجود، بیشتر هم شده‌است. 

معضلی که جزو کم و کاستی‌ها و نقاط‌ضعف جشنواره اخیر فیلم کودکان و نوجوانان بود، در جشنواره پیش‌روی فیلم‌های کوتاه تهران به چشم نمی‌خورد؛ آن هم توجه به بحث بین‌الملل و مشارکت فیلمسازانی از نقاط مختلف جهان برای حضور در این رویداد است. از آنجایی که این رویداد چند سالی است که جزو جشنواره‌های اسکار کوالیفای و مورد تایید اسکار است و فیلم برگزیده آن در بخش بین‌الملل قابلیت معرفی به اسکار و حضور در این رویداد را دارد، فیلمسازان جوان جهان هیچ دوست ندارند چنین موقعیتی را از دست بدهند. بنابراین بخش زیادی از حضور پررنگ و مشارکت حداکثری و حتی رکوردشکنی ثبت‌نام به این موضوع و ظرفیت و اهمیت بالای جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران برمی‌گردد.  به‌جز این خود جشنواره فیلم کوتاه تهران هم طی ۳۹ دوره گذشته با برگزاری عمدتا مطلوب و گردهمایی فیلمسازان خلاق داخل و خارج از کشور و مشارکت چهره‌های نام‌آشنای فیلمسازی، مرتب بر ارزش و اعتبار منطقه‌ای و جهانی خود افزود و حتی فارغ از بحث اسکار کوالیفای هم جشنواره‌ای مثال‌زدنی در حوزه فیلم کوتاه است.  ۵۸ فیلم‌ کوتاه راه یافته به بخش مسابقه سینمای بین‌الملل چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران از بین ۷۲۱۶اثر از ۱۳۱کشور انتخاب شده‌ است. چین، آمریکا، اسپانیا، یونان، هلند، فرانسه، کلمبیا، آلمان، ایتالیا، تونس، کره‌جنوبی، ترکیه، کانادا، روسیه، مکزیک، آرژانتین، لهستان، افغانستان، عراق، اتریش، استرالیا، ژاپن و... ازجمله این کشورها هستند. 

درحالی‌که ژانر و گونه سینمایی مدت‌هاست در سینمای جهان امری بدیهی و حل شده‌است و فیلمسازان باوجود برخی حرکات خلاف جهت و ساختارشکنانه و نوجویانه، کماکان در آغوش امن ژانر فیلم می‌سازند و بسیاری را به سینما کشانده و پای تماشای اثر می‌نشانند اما در سینمای ایران هنوز فیلمسازان زیادی دانش و میل و اراده زورآزمایی در ژانر را ندارند و تابع موج موجود و چه‌بسا راحت‌طلبی و قدم گذاشتن در مسیرهای آزمون پس داده، یا فقط در حوالی سینمای کمدی پرسه می‌زنند و شبه‌کمدی می‌سازند یا درام‌های اجتماعی را ترجیح می‌دهند اما انجمن سینمای جوان و جشنواره فیلم کوتاه تهران از سال قبل، تاکید بر توجه به ژانرهای مختلف و تنوع ژانری را افزایش داد و حتی در انتخاب و اهدای جایزه به آثار هم، ضریب ویژه‌ای به آن داد. این نگاه امسال تقویت هم شده‌است و شاهد تنوع ژانری کم نظیری در جشنواره خواهیم بود، به طوری که هشت اثر کمدی، ۱۰ملودرام، ۱۳فانتزی، سه فیلم دفاع مقدسی، سه فیلم معمایی، شش فیلم رازآلود، دو فیلم علمی تخیلی، یک درام جنگی و یک فیلم نوآر در چهلمین جشنواره فیلم کوتاه تهران حضور دارند. البته درام اجتماعی هم به سیاق همیشه و عادت سینمای ایران با ۱۹فیلم در جشنواره حاضر است و درکنار آن گوناگونی ژانری، سبد بسیار متنوعی پیش روی مخاطبان در این دوره خواهد بود.

درکنار کیفیت فیلم‌های شرکت‌کننده، حضور چهره‌های معتبر و فعال عرصه فیلمسازی بصورت بالقوه باعث کنجکاوی و جلب توجه مخاطبان سینما به جشنواره‌ها می‌شود و رویدادهایی که بتوانند از افراد نام آشنا در این فضا بهره ببرد، احتمال برد رسانه‌ای و درصورت کارآیی چهره‌ها حتی موفقیت‌شان بیشتر است. همان‌طور که مثلا جشنواره سال گذشته فیلم کوتاه و در بحبوحه ناآرامی‌ها، با نام بزرگی چون محمود کلاری و مشارکت او در جشنواره به سرانجامی مطلوب رسید، دراین دوره هم چهره‌های نام آشنای فیلمسازی پای کار آمده‌اند. از جمله کمال تبریزی، کارگردان سینما و تلویزیون که در ۱۰جلسه از سلسله نشست‌های تخصصی «۴۰-۲۰» چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران، نشست پیش تولید فیلم برگزار می‌کند. تبریزی در این جلسات میزبان سینماگران شاخصی شامل محمود کلاری، رضا کیانیان، کارن همایون‌فر، محمدرضا دلپاک، محمدرضا گوهری، محمدرضا تخت‌کشیان، میثم مولایی، مصطفی احمدی، کیوان مقدم و مهری شیرازی خواهد بود. 

حسن حسینی نیز همراه استادان اردوهای فیلمسازی شامل کمال تبریزی، همایون اسعدیان، امیرشهاب رضویان، رسول صدرعاملی، عادل تبریزی، علی ملاقلی‌پور، هادی مقدم‌دوست، سعید نجاتی و عطا مجابی در نشست‌های تخصصی با عنوان کلی «فیلم‌های کوتاه ژانر؛ آموزه‌های اردوهای فیلمسازی» شرکت خواهند کرد. 

در پنج نشست تخصصی از سری نشست‌های تخصصی «۴۰-۲۰» نیز، چهره‌های ایرانی و غیرایرانی از جمله مهرداد اسکویی، علیرضا ربیع‌مقدم، مارینا میگونوا، یورگوس زوئیس، مانوئل آوالانس، میمی برادی، نیکیتا میخالکوف و کنان سوباشی به سخنرانی پیرامون موضوعات مختلفی از فیلمسازی با هوش مصنوعی گرفته تا تلاقی مستند با داستانی خواهند پرداخت. سرشناس‌ترین چهره این جمع که به نوعی برگ برنده جشنواره پیش روی فیلم کوتاه تهران است و به ویژه آن جنبه جهانی و بین‌المللی بودن آن را تقویت می‌کند، نیکیتا میخالکوف، کارگردان معتبر سینمای روسیه و سازنده آثاری چون ابلوموف، آفتاب سوخته و آرایشگر سیبری است. 

مطالعه از نان شب هم برای فیلمسازان و اهل سینما، واجب‌تر است. خوشبختانه در این چند سال اخیر انتشار کتاب‌های مختلف تالیف و ترجمه در شاخه‌های مختلف سینما، به خوبی نیاز سینماگران را تامین کرده‌است. انجمن سینمای جوان هم در این چندسال و همگام با کلاس‌های آموزشی، در زمینه انتشار کتاب‌های کاربردی در زمینه فیلمسازی اقدام کرده‌است. آثاری که در هر دوره برگزاری، در غرفه‌های جشنواره قابل تهیه است. پیوند کتاب و سینما در جشنواره فیلم کوتاه در این دوره‌های اخیر تقویت هم شده و با بخش ویژه «کتاب و سینما» با همکاری خانه کتاب و ادبیات ایران و انجمن سینمای جوانان ایران و به‌منظور رشد و اعتلای فرهنگ و هنر ایران اسلامی به‌عنوان عناصر هویت ملی و ترویج کتاب و کتاب‌خوانی، وارد مرحله جدی‌تری شده‌است. در چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران هم از فیلم‌ و فیلمنامه‌های تولید شده با موضوع «کتاب و کتابخوانی، صنعت نشر، اقتباس ادبی، پاسداشت و سرگذشت مؤلفان و ناشران و خادمان حوزه نشر» تجلیل به‌عمل می‌آید. همچنین سومین روز جشنواره با عنوان «روز کتاب و سینما» نام‌گذاری شده‌است و جایزه ویژه کتاب و سینما نیز شامل دیپلم افتخار و حمایت از فیلمنامه اقتباسی داستانی خواهد شد.

مهدی آذرپندار، دبیر چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران در نشست خبری این رویداد درباره بزرگداشت و نکوداشت این دوره گفت: بزرگداشت امسال مربوط به داریوش یاری است که از زحمتکشان عرصه فیلم کوتاه هستند. ایشان به پاس زحماتی که در این سال‌ها برای انجمن و فیلم کوتاه کشیده‌اند، بزرگداشت خواهند داشت. در بخش مرور آثار سعی کردیم به فیلمسازان و عوامل فنی که در استان‌ها ساکن هستند، توجه کنیم مثلا به فیلم‌های آقای وحید بیوته، فیلمبردار سینما توجه می‌کنیم. همچنین در بخش نکوداشت یادی از مرتضی پورصمدی خواهیم داشت که با انجمن و فیلم کوتاه همکاری خوبی داشتند، روح ایشان شاد باشد. مهدی امامی از فیلمسازان انجمنی و مستندساز امسال در بازگشت از اربعین در سانحه رانندگی درگذشتند و یادی از ایشان هم می‌شود. یک بخش جنبی شاخه زیتون با محوریت فلسطین و به جهت پاسداشت مقاومت مردم فلسطین هم خواهیم داشت که به جهت مسائل اخیر سعی کردیم این باکس ویژه را داشته باشیم. برخلاف جشنواره فیلم فجر که در دو دوره اخیر، سیمرغ مردمی را از جشنواره حذف کرده، جشنواره فیلم کوتاه این سنت و بخش را حفظ می‌کند.

آذرپندار درباره حضور پررنگ‌تر فیلمسازان و آثاری از شهرستان دراین دوره هم توضیح داد: این برای نخستین بار است که این اتفاق رخ می‌دهد و معادل ۵۵ درصد آثار پذیرش شده از شهرستان‌ها هستند. نسبت به دوره گذشته هم در این زمینه رشد داشته‌ایم و برای ما خوشحال‌کننده است از استانی مثل گلستان سه فیلم داریم که در دوره‌های گذشته چندان حضور نداشتند. ما از شهرهای کوچک استانی هم فیلم داشتیم که مایه خوشحالی ماست. دبیر چهلمین جشنواره فیلم کوتاه همچنین با اشاره به نسبت حضور فیلمسازان زن به مرد در جشنواره افزود: تعداد خانم‌ها نسبت به دوره‌های گذشته بیشتر شده و امیدوارم هر سال حضور خانم‌ها افزایش پیدا کند.

او درباره بلیت‌فروشی جشنواره چهلم نیز گفت: امسال بلیت‌فروشی برای جشنواره از طریق سایت آی‌تیکت صورت می‌گیرد و تخفیفاتی هم برای دانشجویان و هنرجویان سینما و برخی گروه‌ها درنظر گرفته‌ایم. قیمت بلیت هر باکس هم ۳۰هزار تومان است که البته مشمول تخفیف هم می‌شود. آذرپندار درباره آثار حاضر در جشنواره با موضوع حوادث سیاسی و اجتماعی سال گذشته گفت: امسال فیلم‌هایی این چنینی داریم و خواهیددید. من سعی کردم به وعده‌هایم پایبند باشم؛ یکی همین حضور فیلم‌های سیاسی بود، دیگری حضور پررنگ استان‌ها و سومی حضور فیلم‌ از ژانرهای مختلف. ساخت فیلم سیاسی تابو نیست و می‌خواستیم روی این موضوع ثابت‌قدم باشیم.