برف؛ آزمونی برای مدیریت بحران

دیروز مردم ۱۷ استان کشور شاهد بارش باران و برف بودند و در جایی مثل سنقر کلیایی نزدیک به یک متر برف بارید تا عده‌ای از مردم خوش‌ذوق این دیار، عکس پاروکردن برف و برش‌دادن لایه‌های کیک‌مانند آن را در فضای مجازی با دیگر هموطنان به اشتراک بگذارند. مردم شرق و شمال شرق کشور هم با افت بی‌سابقه دما در ۲۵سال اخیر مواجهند.

بارش‌های سراسری و رویدادهایی همچون یخ‌زدن آبشار گنجنامه در همدان و منجمد‌شدن سد زاینده‌رود می‌تواند نویدبخش زمستانی نرمال پس از چند سال تجربه زمستان‌های گرم و آفتابی باشد؛ شاید هم فرجی برای جبران نسبی سال‌هایی که با خشکسالی‌های سنگین پشت سر گذاشته شد، مخصوصا این که مدیرکل پیش‌‌بینی و هشدار سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با ما ضمن تفسیر نقشه‌های هواشناسی از وقوع بارش‌های شدید در چهار استان جنوبی کشور خبرداد.

مخاطرات برف

برف روز گذشته تهران گرچه آنچنان که دلمان می‌خواست روی زمین جاگیر نشد و نتوانست خاطره سال‌های دورمان را که زمین مستور از برفی ماندگار می‌شد، زنده کند اما به هرحال به پاک‌شدن هوا کمک کرد. تهران روزها بود که زیر خیمه سنگین آلاینده‌ها در حال خفگی بود و ابتدا باران، سپس باد و پس از آن برف نجاتش داد. البته از آنجا که صادق ضیائیان، مدیرکل پیش‌‌بینی و هشدار سازمان هواشناسی به ما توضیح می‌دهد که «تهران به مدت یک هفته تا ۱۰ روز بارشی نخواهد داشت» مسلم شد که آلودگی هوا از امروز به بعد به‌تدریج بر پیکر پایتخت چنبره خواهد زد. تهران دیروز در یکی از جدی‌ترین تجربه‌های برفی‌اش، مثل همیشه گرفتار مشکلات شد و برف از ظهر به‌بعد بزرگراه‌ها و خیابان‌های اصلی پایتخت را قفل کرد. پیاده‌روهای لیز هم حسابی برای رهگذران مشکل‌ساز شد، همان‌طور که معابر خیس و لغزنده باز هم به تصادفات رانندگی و سنگین‌تر شدن ترافیک معابر منجر شد. به این ترتیب آماده نبودن شهرداری، تهران را در یک روز تعطیل قفل کرد. خارج از تهران هم مسافرانی که بی‌توجه به هشدارهای هواشناسی به دل جاده‌ها زده بودند حسابی گرفتار شدند به طوری که مرتضی مرادی‌پور، معاون عملیات سازمان امداد و نجات هلال احمر از کمک به حدود ۱۶ هزار در راه‌مانده و رهاسازی بیش از۸۰۰ خودرو از چنگال برف خبر داد؛ کسی که همکاران وی ظرف دیروز در ۲۷ استان، ۱۴۲ شهرستان و ۲۸۸ منطقه شامل ۱۲۵محور، ۲۵ شهر، ۱۱۵روستا و ۲۳ منطقه عشایری به شکل‌های مختلف امدادرسانی کردند.

سیلاب در کمین ۴ استان

دیماه اما همچنان برای ملت ایران برکات آسمانی دارد و در روزهای آینده بخش‌های مختلف کشور باران و برف را تجربه خواهند کرد. تا پایان هفته اما برخی مناطق کشور بارش‌ها را همراه با مخاطرات جدی خواهند داشت که صادق ضیائیان، مدیرکل پیش‌‌بینی و هشدار سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با ما آن را این گونه شرح می‌دهد: «فردا استان‌های بوشهر، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، فارس، جنوب اصفهان، کرمان، جنوب هرمزگان، یزد، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی بارش خواهند داشت که بارش‌ها در بوشهر و فارس(بویژه) ، شمال هرمزگان و جنوب کرمان بسیار خطرناک است و احتمال وقوع سیلاب و آبگرفتگی وسیع معابر وجود دارد».

روز چهارشنبه نیز به گفته وی:«بارش‌ها در هرمزگان، کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی رخ خواهد داد». البته گرچه بارش‌ها در دو روز پایانی هفته متوقف می‌شود ولی به لحاظ دمایی تغییر محسوسی رخ نمی‌دهد چرا که ضیائیان می‌گوید از روز پنجشنبه تا اوایل هفته بعد سرما تداوم دارد و شهرهایی که اکنون دمای منفی صفر را تجربه می‌کنند همچنان زیر صفر باقی خواهند ماند. بنابراین مردم مناطق شرقی و شمال شرقی کشور به‌خصوص ساکنان شهرهای سرخس، سراب، قوچان، گلمکان، فریمان و تایباد که این روزها به واسطه سرمای شدید رکودشکنی‌های تاریخی داشته‌اند باید باز هم منتظر سرما و یخبندان باشند.

مدیریت بحران اعتمادسازی کند

زمستان هرچه پربارش‌تر و سردتر باشد یعنی اوضاع طبیعی است. پس باریدن برف‌های سنگین یا بارش باران‌های سیل‌آسا بیش از آن که مخاطره باشد، نعمتی است که باید مدیریت شود. ایران ما کشوری است گسترده در نوار زلزله و در معرض سیل و سیلاب که در سال‌های اخیر افزون بر حوادث طبیعی درگیر اعتراضات و اغتشاشات هم شده است. بنابراین مدیریت بحران در کشور ما و تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی هرچه قوی‌تر باشد نشانه کارآمدی حکمرانی است. اکنون نیز که سرمای سخت و کمبود گسترده انرژی، زندگی میلیون‌ها ایرانی را تحت تاثیر قرار داده مدیریت این شرایط بسیار مهم است و اقدامات اساسی و ضربتی برای برون‌رفت از این شرایط، مطالبه‌ای همگانی. تجربه زیسته ما نشان داده که ساختار مدیریت و نوع تصمیم‌گیری‌های مدیریتی کشور در شرایط بحرانی، اضطراری و فوق‌العاده نمره قابل قبولی ندارد و نداشتن پیوست رسانه‌ای برای افکارعمومی و فقدان نظام ارتباطی با رسانه‌ها بر گره‌ها و چالش‌ها می‌افزاید، همان طور که نحوه تصمیم‌گیری و اطلاع‌رسانی درباره تعطیلی بانک‌ها، ادارات، دانشگاه‌ها و مدارس، ساعت اعلام آن از رسانه‌ها یا نحوه دورکاری یا حضوری‌بودن ادارات دستمایه طنز در شبکه‌های اجتماعی شده است. در واقع بارش برف و باران و بالا و پایین‌شدن دما و بروز کمبودها مهم‌ترین آزمون برای سیستم مدیریت بحران کشور است چرا که مدیریت‌های دستپاچه و ناهماهنگ مثل آنچه این روزها زیاد مشاهده کردیم فقط روز به روز اعتماد عمومى نسبت به تصمیمات مقامات مسئول را ضعیف‌تر و این سرمایه بزرگ حاکمیت و مدیریت(اعتماد عمومی) را مثل برف ذوب می‌کند.

روزنامه جام جم