زراعت‌چوب؛ نسخه‌ شفابخش دردهای هیرکانی

 هم اکنون حدود ۵۰۰ کارخانه و صنایع مرتبط سلولزی و تولیدی در مازندران نیازمند تأمین چوب هستند که بخشی از مواد اولیه آنها از طریق واردات تأمین می‌شود و مقرر شده باغداران غرب مازندران نیز ۳۰هزار مترمکعب چوب آلات درختی تولید کنند تا برداشت از جنگل‌ها متوقف شود.

وقتی از جنگل‌های هیرکانی صحبت به میان می‌آید، منظور جنگل‌هایی است که در ایران از شرقی‌ترین نقطه گلستان آغاز شده و با گذشتن از مازندران تا شمال گیلان و بخش‌هایی از اردبیل کشیده شده‌اند. این درختان در هم فشرده میلیون‌ها سال قدمت دارند و با ثبت جهانی ۳۱۰هزار هکتار از آن، حداقل‌ترین کار این است که نگذاریم با بریده شدن یا از بین رفتن درختان این مناطق، کم کم نام جنگل نیز از روی نقشه حذف شود.
یکی از بهترین راه‌های مراقبت از جنگل‌ها، بها دادن به زراعت چوب است. بر همین اساس طرح زراعت چوب از سال ۹۸ در مناطق مختلف مازندران سرعت قابل قبولی به خود گرفته و در کنار باغات و مزارع در بوستان‌ها، پادگان‌ها، حاشیه رودخانه و هر جایی که امکان‌پذیر باشد، زراعت چوب انجام می‌شود. از سال ۹۹ قرار بود ۴۰۰۰ هکتار از اراضی استان به زیر کشت زراعت چوب برود که بر همین اساس هرسال بخشی از اراضی زیرکشت و غرس نهال می‌رود.

زراعت چوب به صرفه است

تنفس جنگل و ممنوعیت بهره‌برداری از آن،دست صنایع چوب و جنگلبانان را به سمت باغداران دراز کرده تا با زراعت چوب و تامین نیاز کارخانه‌ها به کمک هیرکان بیایند. هر قدر زراعت چوب رونق بگیرد، نگاه به سمت درختان جنگل‌ها هم کم می‌شود و همین یعنی زندگی دوباره و احیای جنگل‌هایی که هزاران سال طول کشیده تا به چنین جایگاهی برسند. آمارهای منابع طبیعی نشان می‌دهد که بیش از ۱۳۰هکتار از مزارع و باغات اشخاص در غرب مازندران به زیرکشت زراعت چوب می‌رود تا از فشارهای وارده بر جنگل‌های هیرکان بکاهد. این در حالی ‌است که فعالان عرصه زراعت چوب معتقدند، این کار نسبت به باغداری و تولید مرکبات به صرفه‌تر است. آنها با فروش چوب‌ها پیمانکاران از نظر اقتصادی درآمد بیشتری دارند، چون هزینه‌های این کار به مراتب کمتر از کارهای دیگر است.

حال «هیرکان» همه جا خراب است

هر جا که باشیم هیرکانی روز خوشی ندارد. از قطع درختان گرفته تا تبدیل این جنگل به دپوی زباله فاجعه‌ای است که می‌تواند در کوتاه مدت جنگل را به بیابان تبدیل کند. زمانی‌که در مسیر پارک جنگلی ساری راه می‌روید، به درختان بریده شده‌ای برمی‌خورید که هرکدام با فاصله چند متری از هم قرار دارند و اغلب آنها با اره‌های برقی بریده شده‌اند. این درختان بخشی از درختان جنگل‌های هیرکانی هستند. درختانی که پس از عمری زندگی و قد کشیدن به‌راحتی بریده می‌شوند و برای تهیه هیزم یا استفاده افراد سودجو صرف می‌شوند. درجرایم مرتبط با قانون حفاظت از جنگل‌ها و مراتع کشور، میزان جریمه نقدی بریدن و ریشه ‌کن کردن هر اصله درخت، ۳۰میلیون تا ۷۵ میلیون ریال است اما به علت وسعت جنگل‌های مازندران سرکشی ماموران حفاظت از جنگل‌ها کار ساز نیست و فراهم سازی بسترهای فرهنگی در جهت آگاهی مردم در حفظ جنگل‌های هیرکانی ومحیط زیست، یک ثروت ملی را می‌طلبد.

آن‌طور که رئیس اداره امور بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران ــ نوشهر گفته پیش‌بینی می‌شود امسال ۳۰هزار مترمکعب چوب در قالب زراعت چوب در منطقه برداشت و تولید شود.
محمد مطهری افزود: «بعد از تعطیلی بهره‌برداری از جنگل‌های شمال کشور با توجه به نیاز صنایع به چوب آلات، زراعت چوب با شدت بیشتری در دستور کار قرار گرفت. به همین منظور ۱۱۸ هکتار از عرصه‌های غرب مازندران برای زراعت چوب در سال ۱۳۹۹ در نظر گرفته شد که این میزان در سال قبل به ۱۳۰هکتار افزایش یافت.»
به گفته رئیس اداره امور بهره برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران ــ نوشهر، امسال هم ۱۲۰ هکتار زراعت چوب در غرب استان هدف‌گذاری شده که گونه‌های غرس شده در این طرح باید براساس اقلیم، شرایط خاک، رطوبت و موارد تخصصی دیگر باشد. البته در غرب مازندران رویکرد، نهالکاری با گونه سریع الرشد صنوبر و اکالیپتوس است.

صنوبر ضمن آن‌که نیاز صنایع تبدیل اولیه نظیر کاغذ سازی را تأمین می‌کند، سریع الرشد است و در بازه زمانی کوتاه بیشترین حجم تولید را خواهیم داشت. وقتی۳۰هزار مترمکعب چوب آلات درختی تولید شود این مواد اولیه، چرخ صنایع مرتبط نظیر کاغذسازی‌ها و سلولزی را به حرکت در خواهند آورد. از سوی دیگر توسعه زراعت چوب فشار ناشی از قاچاق چوب را بر جنگل‌های هیرکانی کاهش می‌دهد، چراکه هر ساله بخشی از درختان نادر و جنگلی به‌دلیل طمع سودجویان قاچاق می‌شود.

حمایت از بخش خصوصی

زراعت چوب باید به بخش خصوصی واگذار و از آن حمایت شود. تامین حقآبه امور آب برای عرصه‌های ملی آماده تحویل و احاطه مدیریت جهت زراعت چوب برای متقاضیان می‌تواند راهگشا باشد. یکی از دلایل قاچاق چوب، نیاز معیشتی جوامع محلی است. بر همین اساس تأمین معیشت و کاهش مشکلات اقتصادی جوامع محلی باید مورد توجه ارگان‌های مربوط قرار گیرد. این یک حقیقت است که دنیا شاهد تغییر اقلیم است و ایران هم از این بازی بیرون و مستثنا نیست. اتفاقی که می‌تواند تغییر و تخریب پوشش‌های گیاهی را به همراه داشته باشد اما مشکل از جایی شروع می‌شود که سوءمدیریت‌ها و بی‌توجهی‌ها و بهتر بگوییم چشم پوشی روی تخریب جنگل‌ها در استان‌های مختلف بسیار ویرانگرتر از تغییر اقلیم است و روزانه باعث قطع هزاران درخت می‌شود.

روزنامه جام جم