مینیمالی برای کتابخوانی

شاید قبل‌ترها، کتاب همان دوست مهربان بود که هم دانا بود و هم خوش‌بیان اما دوست این روزهای بیشتر مردم، شبکه‌های اجتماعی و مطالعه‌هایی شده که خیلی وقت‌ها نمی‌توان به سند و مدرک آن هم مطمئن بود. بسیاری از برنامه‌های تلویزیونی تلاش کرده‌اند مخاطبان را به سمت مطالعه کتاب بکشانند. برنامه‌هایی که هدف‌شان ترویج کتابخوانی است، تا کتاب جایش را دوباره در میان مردم باز کند.

در این میان به نظر می‌رسد که برنامه کتابگردی در نظر دارد ترویج کتابخوانی را به شیوه متفاوتی انجام دهد. این برنامه تلاش کرده با تولید برنامه‌های کوتاه، کتاب‌ها را به شکل موضوعی معرفی و مخاطبان را به خود جذب کند. پوریا نجفی، تهیه‌کننده این برنامه معتقد است که تماشای برنامه‌های کتابخوانی هم مثل کتاب‌خواندن نیاز به حوصله دارد. او تلاش کرده در این برنامه، به شکل مینیمال و سریع، سراغ بخش جذاب کتاب‌‌خواندن برود. ازجمله دیگر عوامل برنامه می‌توان به نادر سهرابی طراح، ایده‌پرداز و مجری، رسول انصاری تدوینگر، سجاد پرهیزکاری مدیرتولید، عرفان حسن‌زاده صدابردار و صداگذار، سعید دولتخواه‌باز تصویربردار و زهرا محبوب گوینده نریشن اشاره کرد. به همین بهانه با پوریا نجفی، تهیه‌کننده و کارگردان برنامه کتابگردی گفت‌وگو کردیم.

پوریا نجفی، تهیه‌کننده و کارگردان برنامه کتابگردی درخصوص دلیل و روند شکل‌گیری این برنامه به جام‌جم می‌گوید: هدف ساخت این برنامه، ترویج کتابخوانی بوده اما نه به‌صورت خشک و مصنوعی. تلاش کردیم ترویج کتابخوانی را به گونه متفاوت از دیگر برنامه‌ها انجام دهیم. به نظرم چیزی که برنامه ما را متفاوت کرده این است که ما برای ساخت این برنامه به کتابفروشی‌ها می‌رویم. درواقع به کتابفروشی‌های سطح شهر سر می‌زنیم، کتاب‌های‌مان را از آن کتابفروشی انتخاب می‌کنیم و در هر برنامه، یک یا چند کتاب را معرفی می‌کنیم. در این معرفی از نویسنده یا مترجم، روایت کتاب، فونت، چاپ، کاغذ و موارد دیگر می‌گوییم و درنهایت یک کتاب را تنبل‌خوانی می‌کنیم. درواقع بخشی از کتاب که ممکن است برای مخاطب جذاب باشد را بیان می‌کنیم. هدف‌مان این است که فرد علاقه‌مند سراغ کتاب برود و آن را بخواند.

تلاش برای تاثیر در مخاطب

وی درباره روش معرفی کتاب در برنامه کتابگردی عنوان می‌کند: روش معرفی کتاب یا به‌صورت بیان تکه‌ای از کتاب یا به‌صورت بیان روایت است. تا الان چهار قسمت پخش شده. کل مجموعه، ۵۰ قسمت ۱۰دقیقه‌ای است که به‌دلیل ثابت‌نشدن پخش آن، هنوز نمی‌توان درباره بازخوردها صحبت کرد اما در کل افرادی که دیده‌اند، آن را دوست داشته‌اند و معتقدند که کار متفاوتی در زمینه کتاب است.

نجفی عنوان می‌کند: تلاش کردیم در برنامه، علاوه‌بر بخش محتوایی، سراغ بخش فرمی کتاب‌ها هم برویم و درباره آن صحبت کنیم. در برخی قسمت‌ها، معرفی را به شکل موضوعی بیان می‌کنیم. مثلا سراغ کتاب‌های حوزه روان‌شناسی، دفاع‌مقدس، فلسفی، تاریخی یا شعرهای آیینی می‌رویم. به همین نسبت، کتاب‌های مرتبط موضوع برنامه را براساس زمانی که در اختیار داریم معرفی می‌کنیم.

تهیه‌کننده برنامه کتابگردی درباره دلیل کوتاه‌بودن هر قسمت از برنامه تصریح می‌کند: ما دنبال تاثیرگذاری در مخاطب بودیم. می‌خواستیم یک برنامه مینیمال بسازیم. معتقدیم که مردم حوصله کتاب‌خواندن ندارند و شاید حوصله شنیدن درباره کتاب را هم نداشته باشند. تلاش کردیم در کمترین زمان ممکن با بالاترین ریتم و کیفیت، کتاب را معرفی کنیم. به نظرمان اگر یک نفر هم کتابخوان شود، نتیجه این برنامه را گرفته‌ایم.

مخاطبانی از همه اقشار

وی درباره مخاطبان برنامه می‌گوید: مخاطبان ما تمام افرادی هستند که به کتاب علاقه و دغدغه آن را دارند. در چند قسمت برنامه، به‌صورت خاص به کتاب‌های کودک‌ونوجوان پرداخته‌ایم چون برای‌مان مهم است که همه اقشار جامعه را در این برنامه در نظر بگیریم. حتی در قسمت اول و به‌دلیل همزمانی با جام‌جهانی، سراغ کتاب‌های فوتبالی رفتیم. در نظر داریم برای دهه‌فجر و ۲۲بهمن، سراغ کتاب‌های تاریخی برویم و در زمان جشنواره فجر، سراغ کتاب‌های سینمایی برویم. البته همه این موارد آماده شده و در زمان آن پخش خواهد شد.

نجفی درباره درنظر گرفتن طیف گسترده مخاطبان برای ساخت این برنامه عنوان می‌کند: باید از شبکه افق تشکر کنیم که دغدغه ترویج کتاب را داشتند. به‌خصوص مدیر گروه مستند شبکه افق خیلی در این راه ما را حمایت کردند و دغدغه تولید برنامه در حوزه کتاب را داشتند. البته قرار است در شبکه‌های دیگر هم پخش شود که به نظر می‌رسد با این حساب، بتواند مخاطب خود را پیدا کند. چون ترویج کتاب یک مبحث عمومی است. تاکنون ۳۲ قسمت تولید شده و روند تولید ادامه دارد. این قسمت‌ها حدود چهار ماه طول کشید. امیدواریم زمان پخش برنامه به یک ثبات نسبی برسد و بتواند مورد توجه مخاطبان قرار گیرد.

معرفی موضوعی کتاب
تهیه‌کننده کتابگردی به مسأله معرفی کتاب به شکل موضوعی اشاره کرده و می‌گوید: روال کار ما این است که در ابتدای هر برنامه، یک طرح مسأله از موضوع اصلی آن قسمت عنوان می‌شود و بعد سراغ معرفی کتاب مربوط می‌رویم. مثلا وقتی قرار است از کتاب‌های صوتی صحبت کنیم، ابتدا به این اشاره می‌کنیم که زمان‌های مرده‌ای وجود دارد که می‌توان از آن استفاده کرد، بعد سراغ مسأله کتاب‌های صوتی می‌رویم. در بخشی به مسأله تولید و پخش کتاب‌های صوتی اشاره می‌کنیم و به ضبط آنها می‌پردازیم. درنهایت، پیشنهاد چند کتاب صوتی را ارائه می‌کنیم. موضوع هر برنامه را بر همین اساس جلو می‌بریم. نجفی معتقد است که ساخت یک برنامه متفاوت، می‌تواند مخاطبان را به کتابخوانی تشویق کند. او در این رابطه عنوان می‌کند: از ابتدای ساخت برای من دغدغه بود که چطور یک برنامه متفاوت بسازیم و همین مسأله ما را به سمت ساخت یک برنامه با فرم متفاوت رساند. چون می‌دانستیم که برنامه باید از حالت خشک و رسمی خارج شود. همان‌طور که کتاب‌خواندن نیاز به حوصله دارد، تماشای یک برنامه در این حوزه هم نیاز به حوصله دارد. ما به این مسأله در فرم رسیدیم و به این فکر کردیم که چطور برنامه را بسازیم که حوصله مخاطب سر نرود. درواقع نمی‌خواستیم گفت‌وگومحور باشد. شاید ایراد برخی برنامه‌های حوزه کتاب رسمی‌بودن آن باشد. مخاطب باید حوصله تماشای برنامه را داشته باشد. تلاش کردیم یک کار با تیم جوان تولید کنیم.

روزنامه جام جم