به گزارش جام جم آنلاین، نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در وین در این یادداشت، ضمن تشریح ابعاد حقوقی و فنی وضعیت پدیدآمده پس از حملات نظامی آمریکا و رژیم صهیونیستی به تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان ایران، تأکید می‌کند که گزارش تازه مدیرکل آژانس تصویری ناقص، گزینشی و تحت فشارهای سیاسی از این تحولات ارائه کرده است. در این متن با اشاره به ازسرگیری فعالیت‌های راستی‌آزمایی در بخش عمده تأسیسات هسته‌ای و همکاری مستمر تهران، تصریح شده است که اجرای عادی موافقت‌نامه پادمان در شرایط «جنگ و تجاوز» عملاً با محدودیت‌های جدی روبه‌رو است و ایران ناچار بوده برای حفظ امنیت، ایمنی و منافع ملی خود، همکاری‌ها را در چارچوب مصوبات مجلس و شورای‌عالی امنیت ملی تنظیم کند.
این یادداشت در عین یادآوری هشدارهای قبلی ایران درباره تهدید به حمله علیه تأسیسات هسته‌ای، از خودداری آژانس و شخص مدیرکل در محکوم کردن تجاوز نظامی، نادیده گرفتن تلفات انسانی و خسارات واردشده به تأسیسات صلح‌آمیز، و نیز بزرگ‌نمایی سیاسی برخی موضوعات فنی، از جمله سطح غنی‌سازی که کاملاً در چارچوب ان‌پی‌تی و موافقت‌نامه پادمان انجام می‌شود، انتقاد می‌کند. نمایندگی کشورمان با تأکید بر اینکه تمامی مواد و فعالیت‌های هسته‌ای ایران اعلام‌شده و «موضوعات گذشته» طبق قطعنامه شورای حکام در سال ۲۰۱۵ خاتمه یافته است، هرگونه ارجاع مجدد به پرونده‌های مختومه و استفاده گزینشی از قطعنامه‌های اخیر را فاقد مبنای حقوقی و نشانه‌ای از سیاسی‌کاری در شورای حکام دانسته و خاطرنشان می‌کند که در شرایط جنگی، حتی «تداوم دانش» آژانس نیز قربانی تجاوز شده است.
متن کامل گزارش از این قرار است:
۱- گزارش مدیرکل به‌وضوح بیان می‌کند که شرایط کنونی ناشی از حملاتی است که توسط آمریکا و رژیم اسرائیل انجام شده است. همچنین تأکید می‌کند که تعلیق فعالیت‌های راستی‌آزمایی و خروج بازرسان، پیامدهای وضعیت پس از حملات و تصمیماتی بوده‌اند که خود آژانس اتخاذ کرده است.
۲- گزارش همچنین تأیید می‌کند که در نتیجه همکاری و حسن نیت ایران، فعالیت‌های راستی‌آزمایی از سر گرفته شده است. در این گزارش آمده است که ایران با درخواست‌های آژانس برای دسترسی به تمامی مؤسساتی که تحت تأثیر حملات قرار نگرفته بودند، موافقت نموده و بازرسان نیز مطابق آن به هر یک از این مؤسسات دسترسی یافته‌اند.
۳- مدیرکل در گزارش خود اظهار می‌دارد که شرایط پس از حملات، اجرای عادی پادمان را تقریباً ناممکن کرده است. وی همچنین الزامات حقوقی داخلی ایران را مورد احترام قرار داده و آمادگی خود را برای در نظر گرفتن نگرانی‌های امنیتی ایران اعلام کرده است.
۴- با این حال، گزارش فاقد اشاره به تحولات مهمی است که وضعیت اجرای موافقت‌نامه پادمان جامع (CSA) را پیچیده کرده است، از جمله:
- عدم اقدام آژانس در قبال تهدیدهای رژیم اسرائیل مبنی بر حمله به مؤسسات هسته‌ای تحت پادمان ایران، با وجود هشدار قبلی ایران که از طریق نامه‌های شماره ۲۹/۳۰ مورخ ۲۱ خرداد ۱۴۰۴ و شماره ۱۵۴۸۵۹ مورخ ۱۷ آبان ۱۴۰۲ به مدیر کل منتقل شده بود.
- آژانس، از جمله شخص مدیر کل، در جریان حملات و پس از آن، هیچ اقدامی در پاسخ به درخواست ایران (مندرج در مکاتبات INFCIRC/۱۳۰۱ مورخ ۱۳ تیر ۱۴۰۴) برای انجام وظایف اساسنامه‌ای خود به‌عمل نیاورد.
- با وجود پیامدهای گسترده و ویرانگر جنگی که از سوی رژیم اسرائیل و آمریکا بر ایران تحمیل شد — از جمله تلفات سنگین انسانی، خسارات گسترده به مؤسسات هسته‌ای صلح‌آمیز و تأثیر آن بر اجرای موافقت‌نامه پادمان جامع— مدیر کل در گزارش خود به‌طور غیرمنتظره‌ای این رویدادهای حیاتی و بی‌سابقه را که در نتیجه حملات آمریکا و رژیم اسرائیل ایجاد شده بودند، نادیده گرفته است. متأسفانه، این گزارش بدون آن‌که ابعاد واقعی این رخدادهای خطیر را بازتاب دهد، تنها به اشاره‌ای کوتاه بسنده می‌کند. این رویکردِ حذف حقایق و واقعیات اساسی، همان الگویی را تداعی می‌کند که پیش‌تر نیز در گزارش‌دهی مدیر کل در مورد گزارش برجامی وی مشاهده شد؛ که خروج آمریکا در آن به‌طور بایسته مورد تأکید قرار نگرفت.
۵- جمهوری اسلامی ایران به‌طور کامل به تعهدات خود، از جمله موافقت‌نامه پادمان جامع (INFCIRC/۲۱۴)، پایبند بوده و نهایت تلاش خود را به‌کار گرفته است تا آژانس بتواند فعالیت‌های راستی‌آزمایی خود در ایران، از جمله اقدامات مراقبتی و نظارتی (C/S) بر مواد و فعالیت‌های هسته‌ای ایران، را به‌طور مؤثر انجام دهد. شایان ذکر است که در نتیجه تجاوزات دشمنان، ایران ناگزیر شد اقدامات لازم را برای حفظ امنیت و ایمنی مؤسسات هسته‌ای، مردم و محیط زیست، اتخاذ کند.
۶- فشارهای سیاسی مستمر که از سوی برخی کشورها اعمال می‌شود، به حدی رسیده است که نتایج موضوعات فنی که حل‌وفصل شده بودند، برخلاف توافقات صورت‌گرفته، در گزارش‌های آژانس تغییر داده می‌شوند. این فشارهای با انگیزه سیاسی، مانع از آن شده است که آژانس نقش حرفه‌ای و بی‌طرفانه خود را به‌درستی ایفا کند.
نظرات در مورد بخش ب. تحولات پیشین:
۷- در خصوص بندهای ۲ و ۳:
- اقدامات تجاوزکارانه در ژوئن ۲۰۲۵ نقض آشکار اصول منشور ملل متحد، مقررات حقوق بین‌الملل و حقوق بین‌الملل بشردوستانه است که همگی استفاده از زور را ممنوع می‌کنند. اسناد متعدد، از جمله قطعنامه‌های شورای امنیت و کنفرانس عمومی آژانس و همچنین کنفرانس‌های بازنگریNPT، به‌صراحت حمله یا تهدید به حمله علیه مؤسسات هسته‌ای را منع کرده‌اند. در حالی که شمار زیادی از کشورهای عضو این تجاوزگری‌ها را به شدیدترین وجه محکوم کردند، مدیر کل و آژانس چنین نکردند. این حملات نه تنها صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی را به خطر انداخته، بلکه به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) و موافقت‌نامه جامع پادمان نیز آسیب زده است.
- متأسفانه، علیرغم هشدارهای قبلی ایران، اهمال و قصور آژانس در اتخاذ اقدامات لازم، منجر به وارد آمدن خسارت به مؤسسات هسته‌ای تحت پادمان ایران و تلفات انسانی قابل توجه شد.
۸- درباره بند ۴:
- پس از تجاوز رژیم اسرائیل و آمریکا، قانونی که توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده، مقرر می‌دارد که هرگونه همکاری منوط به تحقق الزامات مشخصی است که تعیین آنها بر عهده شورای عالی امنیت ملی ایران و در صلاحیت آن قرار دارد. با این حال، این قانون همچنین روش‌هایی برای نحوه اجرای تعهدات پادمانی ایران پس از فراهم شدن شرایط لازم ارائه می‌دهد.
- موافقت‌نامه پادمان جامع، فاقد مفاد مشخص درباره اجرای اقدامات پادمانی در شرایط جنگی است. مطابق ماده ۶۸ این سند که به «حوادث یا شرایط غیرعادی» اشاره دارد، این اصطلاحات به‌طور کامل برای توصیف گستره تجاوزات خشونت‌آمیز علیه ایران توسط رژیم صهیونیستی و آمریکا ناکافی است.
- مدیر کل در گزارش خود اظهار داشته است که «اجرای موافقت‌نامه پادمان تحت هیچ شرایطی قابل تعلیق نیست». این ادعا نادرست است. طبق سوابق تنظیم پیش‌نویس موافقت‌نامه پادمان جامع در کمیته ۲۲، به‌صراحت اشاره شده بود که در برخی وضعیت‌ها «مانند جنگ، درگیری داخلی و …، ممکن است شرایط دشواری ایجاد شود که در آن این موافقت‌نامه به‌صورت رسمی برقرار بماند، اما عملاً قابل اجرا نباشد». برخلاف این ادعا، مدیر کل در گزارش خود نیز بیان کرده است که: «آژانس در آغاز حملات نظامی، اجرای فعالیت‌های راستی‌آزمایی در ایران را متوقف کرد و تا پایان ژوئن ۲۰۲۵ تصمیم گرفت همه بازرسان خود را به‌دلایل ایمنی از ایران خارج کند». بنابراین، هنگامی که آژانس خود فعالیت‌های راستی‌آزمایی را تعلیق کرده، نمی‌تواند ادعای خلاف آن را مطرح کند.
- در خصوص مؤسسات آسیب‌ندیده، مطابق قانون، شورای عالی امنیت ملی ایران تاکنون با درخواست آژانس برای دسترسی به تمامی مؤسسات مورد درخواستِ آژانس که تحت تأثیر حملات قرار نگرفته بودند، موافقت کرده است.
- به منظور رسیدگی به موضوعات مربوط به مؤسسات آسیب‌دیده، مجموعه‌ای از اقدامات شامل امنیتی، ایمنی، الزامات قانونی و بررسی و ارزیابی میزان خسارات، باید انجام شود. نتایج این بررسی‌ها باید به شورای عالی امنیت ملی ارائه شود تا پیش از هرگونه گفتگو با آژانس مورد تأیید نهایی قرار گیرد.
۹- درباره بند ۶:
- هیچ مفادی برای شرایط جنگی در موافقت‌نامه پادمان جامع پیش‌بینی نشده است. مقررات مربوط به رویکرد پادمانی که در این بند به آن اشاره شده، صرفاً برای شرایط عادی قابل اجرا است.
۱۰- درباره بندهای ۷ و ۸:
- بازرسی‌ها / راستی‌آزمایی‌های اطلاعات طراحی (DIVs) درخواست‌شده در سه مؤسسه هسته‌ای آسیب‌ندیده، پس از تکمیل روند قانونی، براساس قانون مورد موافقت قرار گرفته است.
۱۱- درباره بند ۹:
- ارائه گزارش‌های حسابرسی مواد هسته‌ای و پرسشنامه‌های اطلاعات طراحی به‌روزشده، به‌استثنای نیروگاه بوشهر، پس از تجاوز نظامی و اجرای قانون به حالت تعلیق درآمد.
نظرات در مورد "بخش ج. تحولات اخیر":
۱۲- درباره بند ۱۰ (تفاهم قاهره):
- همان‌گونه که در نامه مورخ ۲۰ آبان ۱۴۰۴ سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران تصریح شده است:
"در جریان مذاکرات قاهره به‌طور صریح اعلام و تأکید شد که چنانچه طرف‌های اروپایی و آمریکایی اقدامات خصمانه‌ای انجام دهند، نبایستی از ایران انتظار داشت که اجرای این تفاهم را به‌صورت منفعلانه یا بی‌تفاوت ادامه دهد".
نظرات در مورد "بخش د. اجرای پادمان":
د .۱. مؤسسات علام‌شده
۱۳- درباره بندهای ۱۱ تا ۱۴:
- تمامی مواد، مؤسسات و فعالیت‌های هسته‌ای ایران به‌طور کامل به آژانس اعلام شده است و ایران تا روز آغاز تجاوز، دسترسی لازم را به آژانس برای تمامی مؤسسات هسته‌ای فراهم کرده بود.
د .۲. فعالیت‌های راستی‌آزمایی
۱۴- درباره بندهای ۱۵ تا ۲۳:
- تمامی مؤسسات هسته‌ای آسیب‌ندیده، طبق درخواست آژانس، تاکنون توسط آژانس بازرسی شده‌اند.
- در خصوص درخواست آژانس برای ارائه گزارش درباره مؤسسات آسیب‌دیده (بندهای ۲۲ و ۲۳)، همان‌گونه که پیش‌تر (بند ۴ از شماره ۶) بیان شد، ابتدا باید جنبه‌های امنیتی، ایمنی و سایر ابعاد مرتبط بررسی و ارزیابی شوند؛ امری که در حداقل‌ترین حالت، نیازمند تضمین‌هایی مبنی بر عدم تکرار حملات است.
د .۳ کد اصلاحی ۳.۱
۱۵- درباره بندهای ۲۴ تا ۲۶:
- ایران موضع خود را در این خصوص از طریق یادداشت‌های توضیحی مختلف — از جمله INFCIRC/۱۲۹۷ مورخ ۱۳ خرداد ۱۴۰۴،INFCIRC/۱۲۹۰ مورخ ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴، و INFCIRC/۱۲۷۵ مورخ ۱۴ اسفند ۱۴۰۳ — روشن کرده است.
نظرات در مورد "بخش و. موضوعات پادمانی حل و فصل نشده":
۱۶- درباره بند ۲۷:
- همان‌گونه که در INFCIRC/۱۲۹۷ مورخ ۱۳ خرداد ۱۴۰۴ توضیح داده شده است، «موضوعات باقیمانده گذشته» در سال ۲۰۱۵ حل‌وفصل شده‌اند. در ۲۴ آذر ۱۳۹۴، شورای حکام قطعنامه GOV/۲۰۱۵/۷۲ را تصویب کرد که در آن، از جمله، اعلام شد تمامی فعالیت‌های مندرج در «نقشه راه» مطابق با جدول زمانی توافق‌شده اجرا شده و «بدین‌وسیله بررسی این موضوع توسط شورا خاتمه می‌یابد». بنابراین، تمامی موضوعات پیش از ۲۰۱۵ حل و فصل شده‌اند. با در نظر گرفتن این موارد، هرگونه اشاره به موضوعات حل‌وفصل‌شده‌ی پیش از ۲۰۱۵ فاقد مبنای حقوقی است.
- در خصوص «موضوعات باقیمانده فعلی»، موضع ایران در INFCIRC/۱۲۹۷ مورخ ۱۳ خرداد ۱۴۰۴ بیان شده است.
- قطعنامه‌ای که در گزارش مدیرکل (بند ۲۸) به آن اشاره شده، یکی دیگر از قطعنامه‌های سیاسی‌کاری‌شده است. افزون بر این، برجسته‌سازی گزینشی بخش‌هایی از آن قطعنامه توسط مدیرکل نیز اقدامی دارای انگیزه سیاسی است که ممکن است زمینه‌ساز اقدامات سو از سوی برخی کشورهای عضو شود.
- درباره بند ۲۹ (تحولات اخیر)، در کمال تعجب، آژانس در حالی که ایران درگیر پیامدهای تجاوز بود، انتظار داشت در مورد موضوعاتی که پیش‌تر به‌طور کامل مورد رسیدگی قرار گرفته بودند (INFCIRC/۱۲۹۷ مورخ ۱۳ خرداد ۱۴۰۴)، مجدداً وارد تعامل شود.
نظرات در مورد "بخش ی. خلاصه":
۱۷- درباره بند ۳۰:
- اظهارنظر مدیر کل در گزارش مبنی بر اینکه «آژانس اذعان دارد که حملات نظامی به مؤسسات هسته‌ای ایران وضعیتی ایجاد کرده است که مستلزم همکاری سازنده میان ایران و آژانس برای اجرای تعهدات پادمانی ذیل موافقت‌نامه پادمانی NPT است»، تنها بخشی از واقعیت را بازتاب می‌دهد؛ زیرا موافقت‌نامه پادمان جامع به خودی خود ذاتاً پوشش‌دهنده وضعیت جنگی نیست.
۱۸- درباره بند ۳۲:
- در خصوص درخواست آژانس برای ارائه گزارش ویژه، موضع ما در بندهای ۹ و ۱۵ فوق‌الذکر بیان شده است.
۱۹- درباره بند ۳۳:
- در شرایط جنگی مانند آنچه برای ایران رخ داد، «تداوم دانش» یکی دیگر از قربانیان جنگ است. پس از بازگشت شرایط ضروری، تداوم دانش می‌تواند دوباره برقرار شود.
- میزان و سطح غنی‌سازی در ایران، همان‌گونه که در گزارش مدیرکل به آن اشاره شده، هیچ‌یک از مقررات معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) و موافقت‌نامه پادمان جامع را نقض نمی‌کند. برجسته‌سازی ایران در گزارش، درخصوص میزان و سطح غنی‌سازی کاملاً منطبق بر پادمان، اقدامی آشکاراً سیاسی و مغایر با اصول حرفه‌ای‌گری و بی‌طرفی است.
۲۰- درباره بند ۳۴ (کد اصلاحی ۱/۳):
- ایران بارها موضع خود را در این خصوص اعلام کرده است (بند ۱۳ فوق).
۲۱- درباره بند ۳۵:
- موضوعات پادمانی حل و فصل نشده پیش‌تر به‌طور جامع رسیدگی شده‌اند (INFCIRC/۱۲۹۷، مورخ ۱۳ خرداد ۱۴۰۴).
۲۲- درباره بند ۳۷:
- ایران در تعهد مدیرکل برای رسیدگی به موضوعات مرتبط با اجرای موافقت‌نامه پادمان جامع مشارکت دارد، به‌ویژه با توجه به اینکه شرایط جنگی همچنان ادامه دارد.
جمع‌بندی
۱- تجاوز نظامی بی‌دلیل علیه ایران، شرایط را به‌طور چشمگیری تغییر داده و جنبه‌های متعددی، از جمله روش‌ها و رویه‌های اجرای موافقت‌نامه جامع پادمان (CSA)، را تحت تأثیر قرار داده است. با این حال، به‌طور تعجب‌آوری، مدیر کل این تجاوزات آشکار علیه مؤسسات هسته‌ای تحت پادمان ایران را، در حالی که این حملات حتی فعالیت‌های راستی‌آزمایی خود آژانس را نیز پیچیده ساخته است، محکوم نکرد.
۲- شورای حکام تاکنون رویکردی سیاسی نسبت به برنامه هسته‌ای ایران اتخاذ کرده است. متأسفانه، نه آژانس و نه مدیر کل در پاسخ به درخواست ایران (INFCIRC/۱۳۰۱) برای محکومیت و اقدام علیه تجاوز، در جریان حملات و پس از آن، بر اساس قطعنامه‌های کنفرانس عمومی (۵۳۳ و ۴۴۴) و همچنین اساسنامه آژانس، اقدامی انجام نداده‌اند.
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتوگوی جامجم با دکتر علی انتظاری، جامعهشناس مطرح شد
کاظم اولیایی در گفتوگو با جامجم از رفتارهای خارج از ادب و فرهنگ بعضی فوتبالیستها انتقاد کرد
