کمدی همچنان اخلاق‌مدار است

کمدی می‌خنداند و گاهی نیز بسیار می‌خنداند و مرز بین کمدی و لودگی همینجاست. کمدی می‌خنداند اما سپس آگاه می‌سازد که چه نکته‌ ریز اخلاقی‌ای در یک موقعیت، شخصیت، رفتار، اشتباه و‌... در جریان است. یعنی کمدی هم می‌خنداند و هم تو را متوجه زشتی‌هایت می‌کند چنانچه در یونان باستان ساتیرها پس از اجرای سه تراژدی باعث‌ و بانی تلطیف فضا و تلخی برآمده از آنها می‌شد. ساتیرها پس از آن به شکل مستقل با ساختاری مشخص به گونه‌ متفاوتی از نمایش به نام کمدی تبدیل شدند اما اگر قصد گروه خنداندن بسیار با لودگی و مسخرگی و رکاکت و مضحکه بازی بود، به آن نمایش فارس می‌گفتند. بعدها در قرون وسطی نمایش کمدی یا دلآرته سرآغاز نمایش‌هایی شد که به دور از ممیزی کلیسا برای خنداندن توده‌های مردم و کوچه و بازار اجرا می‌شد؛ ضمن خنداندن اخلاق نیز محور اصلی این گونه نمایش‌ها بود. در ایران ما نیز از دوره صفوی نمایش‌های کمدی همچون سیاه‌بازی مانند کمدی یا دلآرته از انتقاد اجتماعی و اخلاقی برخوردار بوده است.
بنابراین اخلاق‌ محور اصلی هرگونه از کمدی‌ است که می‌خواهد بخنداند و تا حدی سرگرم کند اما فراتر از اینها به دنبال آگاه‌سازی است، چون انسان همان‌طور که بدنش مدام درحال کثیف شدن است و باید که هربار تمیز شود چنانچه دستمال و حوله، آب، صابون، شامپو و... برای چنین منظوری کاربرد دارد. کمدی نیز ابزاری است که در گونه‌های متفاوت چه در حالت خنده و چه توأم با تلخی و گزندگی و حتی شکلی از هول و هراس به دنبال پاک کردن روح، روان، افکار و امیال و احساسات درونی بشر است.

کمدی همچون آینه است و درون را به تماشا در می‌آورد و هم ابزاری پاک‌کننده است و همچنین آدمی را نسبت به زشتی‌ها، پلشتی‌ها و پلیدی‌ها واکسینه می‌سازد. اگر کمدی جز این باشد و فقط بخنداند و بدتر این‌که بسیار بخنداند با رکاکت، زشتی و پلشتی همراه می‌شود. به بیان بهتر کمدی در این حالت ضداخلاق است و انسان را دعوت به زشتی می‌کند.

این روزها در پایتخت در تالارهای اصلی و رسمی که بنابر تعریف‌های فرهنگی مدیریت می‌شوند گاهی به اشتباه به‌جای کمدی برخی از این نمایش‌های لوده‌وار اجرا می‌شود که درخور آنها نیست، زیرا این سالن‌ها باید با آثار ارزشمند به دنبال تقویت فضای فرهنگی جامعه باشند. بنابراین مدیران هنری این سالن‌ها بهتر است از گزینش چنین آثار جلف و سخیفی بنابر هر نیت مال‌پرستانه‌ای پرهیز کنند و این آثار را به سالن‌های مرسوم و شناخته شده در شهر ارجاع دهند که آنها وظیفه‌شان چنین است. کمدی اگر همچنان اخلاق‌مدار بماند، جامعه نیز پیرو چنین منظری از جایگاه سالم و سازنده برخوردار خواهد بود چون آدم‌ها با دیدن این کمدی‌ها به دنبال پاک‌سازی خود بر‌آمده‌اند و این برانگیختگی احساسات ناب و پاکبانی پاک‌سازی همگانی خواهد شد.

روزنامه جام جم