مرد یا زن؟

اتفاقا همین مسأله یعنی تفاوت‌های عمده میان زن و مرد و به بیان درست‌تر شخصیت مکمل زن و مرد هسته اصلی و سنگ بنای تشکیل خانواده است. به تعبیر استاد شهید مرتضی مطهری مبنای نظام خانواده بر مکمل بودن زن و مرد است نه تساوی.
وی در مقدمه کتاب «نظام حقوق زن در اسلام» می‌گوید: مهم‌ترین مسأله در باب زن این نیست که آزادی‌ها و حقوقش با مرد مساوی باشد یا نه؛ بلکه این است که نظام حقوقی خانوادگی شبیه نظام حقوقی اجتماعی هست یا نه؟
از نگاه استاد شهید، زن و مرد نقش‌هایی دارند که جای‌شان از پیش تعیین‌شده و عوض شدنی نیست؛ نقشی را که زن دارد، مرد ندارد و نقشی را که مرد دارد، زن ندارد. مثلا تولید نسل کار زن است و نه کار مرد؛ این نشان می‌دهد جایگاه و نقش و مسئولیت‌های ارکان اصلی خانواده صرفا بر‌اساس اکتساب یا توافق حاصل نمی‌شود.
به بیان دیگر مدل نظام خانواده متفاوت از نظام اجتماعی است. وقتی نظام خانواده متفاوت شد، شناسایی ما از زن و مرد هم متفاوت می‌شود. بنابراین حتی اگر بپذیریم که در جامعه تساوی افراد با هم مهم‌ترین اصل در برقراری روابط است اما در مقایسه زن و مرد، تساوی زن با مرد مهم‌ترین مسأله نیست چراکه تقابل زن و مرد موجب شکل‌گیری نظام خانواده شده و اقتضائات نظام خانواده غیر از نظام جامعه است.
بر این اساس به تعبیر استاد مطهری، زن و مرد به‌لحاظ انسان بودن هیچ تفاوتی ندارند ولی به لحاظ زن و مرد بودن تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند و مکمل یکدیگرند و مکمل بودن‌شان در عرصه خانواده بروز پیدا می‌کند. بنابراین مدل حقوق خانوادگی با مدل حقوق اجتماعی متفاوت است و این تفاوت خانوادگی اقتضائاتی را در عرصه زندگی اجتماعی آنها در پی خواهد داشت.