مهاجرت به روایت جزرومد

قصه در ماهشهر می‌گذرد و زندگی «لطیف» را روایت می‌کند که دوران جوانی‌اش را در تهران گذرانده و حالا در آستانه بازنشستگی به زادگاهش ماهشهر بازمی‌گردد و در خانه پدری ساکن می‌شود. کارگردانی این مجموعه تلویزیونی را که پخش آن از بیست‌ویکم آبان آغاز می‌شود و به سفارش مرکز سیمای استان‌ها و در صداوسیمای مرکز خوزستان ساخته شده‌است، علی عبدالعلی‌زاده برعهده دارد. محسن توکل فرد، تهیه‌کننده این سریال است و رضا فیاضی، نصرا... رادش، افسانه ناصری و مهدی امینی‌خواه از جمله هنرمندانی هستند که به ایفای نقش در این مجموعه پرداخته‌اند. با علی عبدالعلی‌زاده، کارگردان و مهدی امینی‌خواه بازیگر این سریال به گفتگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

این شب‌ها خودتان هم همراه مخاطبان، بیننده سریال جزر و مد هستید و چقدر از ماحصل کار رضایت دارید؟
سریال قرار بود ۳۰ قسمت باشد. البته تدوین شده کار را ندیده‌ام و همزمان که از تلویزیون پخش می‌شود، می‌بینم. بعضی سکانس‌ها کم و بعضی چیز‌ها اضافه و در نهایت کار در ۲۶ قسمت بسته شده‌است. همان طور که گفتم خود من هم کار را برای اولین بار همزمان با بینندگان می‌بینم. باید کار را کامل ببینم تا بتوانم درباره آن صحبت کنم. البته کار در قسمت‌های آینده، جلوه‌های ویژه دارد و همین جلوه‌های ویژه بر کیفیت کار می‌افزاید.

سریال در خوزستان و به سفارش مرکز صداوسیمای این استان ساخته شده‌است. کار چطور بود؟
دوری از خانه و خانواده به مدت چند ماه ممکن است آزاردهنده باشد. چون مسافت طولانی است، نمی‌شود سریع و راحت رفت‌وآمد کرد. در تهران یک‌سری امکانات هست و برای هر نقش کوتاهی می‌توان یک بازیگر جدید آورد تا چند ساعتی بازی کند و بعد برود. اما در راه دور این امکان وجود ندارد و اصلا مقرون به صرفه نیست؛ چون هزینه اسکان و رفت‌وآمد بالاست و نمی‌توان برای نقش‌های کوتاه، بازیگر چهره آورد که برای بیننده هم آشنا باشد. به همین دلیل باید از بازیگران بومی استفاده کرد. از طرف دیگر، کارکردن در شهرستان این حسن را دارد که عوامل همه دور هم هستند و کار دقیقا در زمان و ساعت مقرر که گفته‌شده شروع می‌شود و نظم بیشتری وجود دارد.

جزرومد، فضایی سرگرم‌کننده را برای مخاطبان ایجاد می‌کند و می‌توان گفت جانمایه آن ترویج مهاجرت معکوس است. خودتان بیشتر به دنبال انتقال چه مفهومی در پس این قصه بودید؟
سریال مشخصا نمی‌تواند یک پیام داشته‌باشد و موضوعات متعددی را در برمی‌گیرد. در کنار کار طنز به بحث ازدواج، اشتغال و مهاجرت معکوس می‌پردازد و نمی‌توان گفت فقط به یک موضوع پرداخته‌است. باید منتظر بود تا ببینیم مخاطبان تا چه حدی از کار استقبال می‌کنند و نظر آن‌ها را در باره کار بدانیم.

دغدغه اجتماعی‌ای که در سریال هست از مهاجرت گرفته تا اشتغال و ازدواج در ساختار فیلمنامه سریال چگونه گنجانده شده‌است؟
متن سریال قبلا تصویب شده‌بود و دوستان مرکز استان خوزستان، دیدگاه‌هایی داشتند که فیلمنامه با توجه به آن نظرات، بازنویسی شد. تغییرات ایجاد شده در نسخه بازنویسی شده بسیار زیاد بود و در حقیقت ارتباطی با فیلمنامه قبلی نداشت و در نهایت حاصل کار همین شد که اکنون از قاب تلویزیون مشاهده می‌کنید و مواردی را که گفتید در خود دارد.

به نظر شما جزر و مد در پرداختن به دغدغه‌های اجتماعی مذکور، تا چه اندازه توانسته‌است موفق و به دور از شعار عمل کند؟
ما تمام تلاش خود را کرده‌ایم تا بتوانیم به خوبی این مسائل را طرح کنیم و به آن‌ها بپردازیم. اما در نهایت این مخاطبان سریال و همچنین صاحب‌نظران عرصه علوم اجتماعی و منتقدان فیلمسازی هستند که باید در این باره نظر بدهند. با این حال از دید بنده، با توجه به چارچوب‌هایی که در تلویزیون وجود دارد، توانسته‌ایم مشکلات اجتماعی را در همین حد که مشاهده کرده‌اید، نمایش بدهیم.

در این سریال سراغ چهره‌های محبوبی رفته‌اید که برخی مدت‌هاست در قاب تلویزیون دیده نشده‌اند. چه معیار‌هایی را در انتخاب بازیگران مدنظر داشتید؟
انتخاب بازیگران در هرکار یک‌سری شاخصه‌های مهم دارد؛ از جمله این‌که بازیگر در زمان فیلمبرداری سر پروژه و کار دیگری نباشد و از لحاظ مالی بتواند با تهیه‌کننده به توافق برسد. به خصوص در کار‌هایی که خارج از تهران فیلمبرداری می‌شو‌د، ممکن است بسیاری از بازیگران و عوامل به علت دوری مسافت و چند ماه دور بودن از خانواده، بازی در فیلم را نپذیرند. در نهایت باید به همه این عوامل توجه کرده و به کسی برسی که تمام این فاکتور‌ها را داشته‌باشد و نقش را بپذیرد.
​​​​​​​
شما قبلا کار‌های کمدی بسیاری را کارگردانی کرده‌اید؛ چه در سینما و چه در تلویزیون. کار در سینما با تلویزیون چه تفاوتی دارد؟
طبیعتا در تلویزیون، چارچوب‌ها متفاوت‌تر از نمایش خانگی یا سینماست. من تمام چارچوب‌هایی را که می‌شناسم و می‌دانم در تلویزیون وجود دارد، رعایت کرده‌ام. البته در خود صداوسیمای مرکز خوزستان هم افرادی بودند که فیلمنامه را خوانده و نظر داده‌بودند و اصلاحاتی انجام شده‌بود. چارچوب‌های تلویزیون در دوره‌های مختلف با همدیگر فرق می‌کنند. از دیگر سو، معتقدم شاید اگر سریال در عید نوروز یا ماه رمضان پخش می‌شد، بهتر بود.

مهاجرت معکوس آقای مهندس

مهدی امینی‌خواه، بازیگر سریال طنز جزر و مد نیز در گپی کوتاه با «جام‌جم» از حال و هوای بازی در این سریال و نقشی که بر عهده داشته‌است نکاتی را بیان می‌کند. این بازیگر می‌‎گوید: این سریال، داستانی اجتماعی و خانوادگی دارد و قصه زندگی خانواده‌ای را روایت می‌کند که از شهری به شهر دیگر مهاجرت می‌کنند و با نقل مکان آن‌ها یک سری اتفاق‌ها رخ می‌دهد که هم ته‌مایه طنز دارد و هم رویکردی اجتماعی.

وی درباره انتخاب این نقش و ارتباطی که با آن برقرار کرده نیز بیان می‌کند: من این نقش را دوست داشتم و چندبار افتخار همکاری با آقای عبدالعلی‌زاده را داشته‌ام؛ ایشان کارگردان بسیار فهیم و از دوستان بسیار خوبم هستند و کارکردن با ایشان همیشه برای من لذتبخش بوده‌است؛ به همین دلیل زمانی که این نقش پیشنهاد شد، آن را قبول کردم.

او ادامه می‌دهد: نقش یک مهندس پتروشیمی را بازی می‌کنم که به علت مهاجرت از شهری به شهر دیگر درگیر یکسری اتفاق‌های تازه می‌شود که به اندازه خود زیبا و جذاب است.
امینی‌خواه از سختی‌های کار در خوزستان هم می‌گوید: شرایط آب و هوایی خوزستان آن هم در زمانی که کار در اواخر فصل گرما فیلمبرداری می‌شد، بسیار سخت بود و خیلی روی کار تاثیر داشت. سکانس‌های چالشی هم داشتیم که بینندگان با تماشای قسمت‌های سریال متوجه آن می‌شوند.
وی درباره کار با عوامل و دست‌اندرکاران ساخت این سریال نیز می‌افزاید: همکاران کسانی بودند که قبلا بار‌ها و بار‌ها با هم کار کرده‌بودیم. آقای رادش، خانم ناصری و آقای فیاضی همکارانی بودند که در پروژه‌های مختلف همکاری داشته‌ایم و با هم در این کار راحت بودیم. جزر و مد به لطف خدا پروژه خوش حس و حال و روانی بود که بدون دغدغه تولید شد.

روزنامه جام جم