فرصت جام‌جهانی برای اردوغان

این روند در بهار امسال با تعاملات ترکیه و عربستان در پرونده خاشقچی آغاز شد و رجب طیب اردوغان سفری به ریاض داشت. همزمان با این سفر و بهبود روابط ریاض و آنکارا، وزارت دادگستری ترکیه با انتقال محاکمه مظنونان سعودی‌الاصل در پرونده قتل جمال خاشقچی به ریاض موافقت کرد و چند روز بعد هم دادگاه استانبول با صدور رایی، مراحل قانونی پرونده خاشقچی در ترکیه را رسما بست.

اکنون هم فقط چند روز پس از حضور اردوغان در افتتاحیه جام‌جهانی در قطر و حضور او در کنار امیر قطر و ولیعهد عربستان مقامات بلندپایه ترکیه و برخی منابع گفتند که ترکیه و قطر در مراحل پایان رایزنی‌هایی برای سرمایه‌گذاری قطر در ترکیه هستند. اردوغان برای بازی افتتاحیه جام‌جهانی فوتبال روز یکشنبه گذشته در قطر بود و نورالدین نباتی، وزیر دارایی ترکیه نیز ماه گذشته با همتای قطری خود علی بن احمد الکواری دیدار کرد. دو مقام بلندپایه ترکیه‌ای و یک منبع دیگر که خواستند نام‌شان فاش نشود، به رویترز گفته‌اند براساس رایزنی‌هایی که در جریان است دوحه تا ۱۰میلیارد بودجه در اختیار آنکارا قرار می‌دهد. از این میزان، قطر سه‌میلیارد دلار آن را در پایان سال‌جاری میلادی در اختیار ترکیه قرار خواهد داد. یکی از این مقامات ترکیه‌ای اعلام کرد که کل تأمین مالی قطر به آنکارا ممکن است به‌صورت سوآپ یا اوراق قرضه بین‌المللی یا راه‌های دیگری باشد که رهبران ترکیه و قطر راجع به آن بحث کرده‌اند.

سپرده‌گذاری ۵میلیارد دلاری ریاض در ترکیه

سخنگوی وزارت دارایی عربستان نیز دراین‌باره گفت که کشورش به همراه ترکیه در حال رایزنی و بحث و بررسی درخصوص موضوع سپرده‌گذاری به مبلغ پنج‌میلیارد دلار در بانک‌مرکزی ترکیه هستند. این سخنگو گفت: مرحله پایانی سپرده‌گذاری پنج‌میلیارد دلاری از سوی ریاض در بانک‌مرکزی دلار در حال انجام است.
این سرمایه‌گذاری‌ها در شرایطی است که در سال‌های اخیر کشور‌های غربی، سرمایه‌گذاری کمتری در ترکیه داشته‌اند و صنعت گردشگری ترکیه نیز در یکی دو سال اخیر به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا با مشکلاتی روبه‌رو بود. در چنین شرایطی ترکیه تلاش دارد از طریق روابط با کشور‌هایی که آن‌ها را «دوست» قلمداد می‌کند به تامین منابع خارجی بپردازد تا وضعیت بازار ارز در این کشور متعادل شود. بانک‌مرکزی ترکیه قبلا یک قرارداد سوآپ با بانک‌مرکزی قطر بسته بود که ارزش آن در ابتدا پنج‌میلیارد دلار بود، اما در سال ۲۰۲۰ سه‌برابر شد و به ۱۵میلیارد دلار رسید.

رویترز به نقل از منابع آگاه نوشته است: «حداقل مبلغ هشت‌میلیارد دلار پیش‌بینی شده است»، اما مجموع آن می‌تواند «به ۱۰میلیارد دلار» برسد که دو تا سه‌میلیارد دلار آن در سال‌جاری و بقیه در سال آینده به دست خواهد آمد. این می‌تواند یک مبادله یا اوراق قرضه یورو باشد، اما آن‌ها در حال بحث در مورد چند روش هستند. دومین مقام ترکیه‌ای گفت که مذاکرات برای تامین مالی دو تا سه‌میلیارد دلاری برای سال‌جاری بر اوراق قرضه یورو متمرکز شده است.

معاملات چندگانه

قطر روابط مستحکمی با ترکیه دارد که در زمانی که عربستان‌سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر در سال ۲۰۱۷ تحریمی را علیه قطر اعمال کردند، از دوحه حمایت کرد که در اوایل سال گذشته حل شد. وزارت دارایی ترکیه تاکنون ۹میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ وام گرفته است که از ۱۱میلیارد دلار وام خارجی پیش‌بینی‌شده برای سال‌جاری است و این وزارتخانه ۱۰میلیارد دلار استقراض خارجی را برای سال ۲۰۲۳ پیش‌بینی کرده است. آنکارا درحال‌حاضر در مجموع ۲۸میلیارد دلار معاملات سوآپ ارزی با امارات، چین، قطر و کره‌جنوبی دارد و بانکداران تخمین می‌زنند حدود ۲۳ تا ۲۴میلیارد دلار در ذخایر بانک‌مرکزی ترکیه وجود دارد. بانک‌مرکزی ترکیه اخیرا به‌جای معاملات سوآپ، حساب‌های دپو را ترجیح داده است که شامل دلار یا یورو به‌جای ارز‌های محلی وارد سیستم می‌شود. تحلیلگران معتقدند اردوغان به دنبال آن است تا در سایه نزدیک‌شدن به انتخابات، منابع پول جدید خارجی را برای اقتصاد ترکیه فراهم و با این رویکرد بتواند ارزش لیر کشورش را تقویت کند.

ترکیه و سیاست عادی‌سازی روابط

ترکیه از چند ماه قبل در حال عادی‌سازی روابط با برخی کشور‌هایی است که در گذشته با آن‌ها دچار مشکلاتی بود. فؤاد اوکتای، معاون رئیس‌جمهور ترکیه در همین زمینه در سخنانی در مجلس این کشور گفت که تحولات ژئوپلیتیک اخیر در خاورمیانه بر رویکرد کشور‌های منطقه در سیاست‌خارجی تأثیر گذاشته و افزود که رویکرد ترکیه در افزایش همکاری‌های منطقه‌ای باعث آغاز مرحله تازه‌ای در روابط با امارات و عربستان و اسرائیل شده است.

او افزود که تماس‌ها با مصر برای عادی‌سازی روابط در چارچوب اراده مشترک و منافع مشترک و احترام متقابل ادامه خواهد داشت و تأکید کرد که دولت ترکیه به آنچه منافع ملت در آن است ادامه‌می‌دهد.
ماه گذشته وزیر خارجه مصر اعلام کرد که روند مذاکرات برای عادی‌سازی روابط با ترکیه متوقف شده، چون تغییری در عملکرد آنکارا دیده نمی‌شود.
سامح شکری در یک گفت‌وگوی تلویزیونی ضمن اعلام این خبر گفت که مسأله به رعایت قوانین و هنجار‌های بین‌المللی مربوط‌می‌شود.
در آگوست گذشته رئیس‌جمهوری ترکیه اشاراتی مثبت به تقویت روابط این کشور با مصر نشان داد و گفت: «ملت مصر ملتی برادر است که نمی‌توانیم با آن در حالت دشمنی باشیم.»
وی افزود: ترکیه باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن با ملت مصر به حالت عادی برگردد و با آن به صلح کامل برسد.
در پی آن دو کشور که از زمان کودتا علیه دولت محمد مرسی روابط‌شان قطع شده بود، مذاکراتی را برای ازسرگیری روابط برقرار‌کردند. اکنون هم جام‌جهانی قطر کاتالیزوری برای بهبود روابط ترکیه و مصر شده است و رئیس‌جمهوری مصر و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در حاشیه مراسم افتتاحیه جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر، با حضور تمیم بن حمد آل‌ثانی، امیر قطر، دیدار کردند؛ دیداری که به گفته ناظران، شاید راه را برای نزدیک‌شدن بیشتر مصر و ترکیه باز کند. این نخستین دیدار السیسی و اردوغان از زمان ریاست‌جمهوری السیسی در سال ۲۰۱۴ بود. روابط مصر و ترکیه به‌دلیل مخالفت آنکارا با به‌رسمیت‌شناختن مشروعیت برکناری محمد مرسی، رئیس‌جمهوری سابق مصر توسط عبدالفتاح السیسی که وزیر دفاع بود، دچار تنش قابل‌توجهی شد. دو کشور وارد درگیری سیاسی و رسانه‌ای گسترده‌ای شدند که نزدیک بود در سال ۲۰۲۰ و در لیبی به درگیری نظامی بینجامد؛ زیرا قاهره از خلیفه حفتر، ژنرال بازنشسته لیبیایی حمایت می‌کرد و ترکیه حامی دولت وفاق ملی سابق بود.

روزنامه جام جم