راهکارهای مصنوعی برای بالابردن «اعتماد به‌ نفس»!

این ماجرا به تبلیغات زیاد شرکت‌های لوازم آرایشی برمی‌گردد اما ماجرا این است که شرکت‌ها با فروش بالای مواد آرایشی یک چیز را ثابت می‌کنند؛ اعتماد به نفس پایین برخی زنان ایرانی.

دنیای مدرن ملاک‌های زیبایی را تاحدود زیادی تغییر داده است. شبکه‌های مختلف اجتماعی و تبلیغات ماهواره‌ای، فرهنگ جدیدی را در کشور ما نهادینه کرده‌اند که با فرهنگ اصیل ایرانی ــ اسلامی فرسنگ‌ها فاصله دارد. بازار پر رونق لوازم آرایشی در شبکه‌های مجازی این روزها تقریبا استفاده از شبکه اینستاگرام کم رونق شده اما تا همین دو ماه پیش یک سرچ ساده با کلید واژه لوازم آرایش و آرایشگری نشان می‌داد چه تعداد زیادی از صفحات مجازی به فروش این مواد یا آرایشگاه‌های زنانه اختصاص پیدا می‌کرد و این نشان دهنده این بود که این صفحات به‌طور موازی با تبلیغات محصولات آرایشی در فضای مجازی و آموزش خودآرایی قادرند یک فرهنگ را به‌سرعت به جامعه تزریق کنند.

رابعه پور حسینی، روان‌شناس و استاد دانشگاه بر این موضوع صحه می‌گذارد که آن‌قدر مدگرایی در بین جوانان ریشه دوانده که اصولا جوانان می‌کوشند تیپ و ظاهر خود را با تیپ افرادی که در فضای مجازی می‌بینند، یکی کنند. این را در لباس‌هایی که امروزه در مغازه‌ها می‌بینیم، می‌توان تایید کرد. شما تصور کنید همین گروه بی‌تی‌اس که کنسرت جام‌جهانی امسال را به‌عهده داشتند تا چه میزان روی تیپ و ظاهر بچه‌های نوجوان ما تاثیرگذار بوده. در واقع باید گفت چیزی که در جامعه ما تاکنون هنجار‌شکنی بوده امروز به هنجار بدل شده اما بدتر از همه این است که آرایش داشتن زنان در برخی از مشاغل به معیاری برای استخدام آنها در شغل‌های آزاد تبدیل شده و این فاجعه است.

به اعتقاد این روان‌شناس اجتماعی این نگاه به زنان تعبیرش این است که به زنان به‌عنوان کالای تبلیغاتی نگاه می‌شود و در واقع آرایش زن وسیله‌ای برای جذب مشتری در این مشاغل به شمار می‌رود.

مدگرایی، تجملات را بالا می‌برد

او به این نکته اشاره می‌کند که دغدغه داشتن چهره جذاب، موضوعی طبیعی است اما وقتی این دغدغه با احکام دین در تعارض قرار گیرد آن وقت است که دیگر از مجاری خود خارج می‌شود. نکته این است که ترویج مدگرایی می‌تواند تجمل‌گرایی را سبب شود و تجمل‌گرایی با خود، افزایش توقعات و انتظارات را به همراه دارد و این سبب می‌شود افراد مدام از زندگی خود و شرایطی که در آن قرار گرفته‌اند، رضایت نداشته و مدام در حال اعتراض نسبت به اوضاع زندگی خود باشند.

او توضیح می‌دهد: «گاهی اوقات رفتار ما را مشاهدات ما شکل می‌دهد به این معنا که وقتی زیاد در شبکه‌های مجازی می‌گردیم، تصاویری را می‌بینیم که شاید اصلا قصدمان از دیدن‌شان تقلید نباشد اما خود به خود این تصویر در ضمیر ناخوداگاه ما نقش می‌بندد؛ این سبب می‌شود وقتی به لوازم و ابزار دسترسی پیدا کردیم خود را به چهره‌ای که نسبت به آن احساس خوشایندی پیدا کردیم، شبیه کنیم.»

چهره زیبا و اعتماد به نفس

به اعتقاد این استاد دانشگاه، چهره جذاب می‌تواند در جذب مخاطب و بالا رفتن اعتماد به نفس افراد تاثیر مثبت داشته باشد اما این پیراستگی برای داشتن چهره زیباتر باید متناسب و همخور با فرهنگ قالب جامعه باشد. وقتی فردی تمام جذابیت و ارتباطات اجتماعی خود را به چهره خلاصه کند در واقع در ذهن خود یک خط بطلان روی رفتار، منش، شخصیت و ارزش‌های درونی خود می‌کشد.

پور حسینی به این موضوع اذعان می‌کند که وقتی اعتماد به نفس در فردی کم باشد، سبب می‌شود فرد چهره زیبا را ملاک خوبی به جای سیرت زیبا قرار دهد. این در حالی است که چهره زیبا همه آن چیزی نیست که برای افزایش اعتماد به نفس نیاز است و منش، رفتار و وجهه اجتماعی خوب چه بسا بسیار پر رنگ‌تر از چهره خوب در افزایش اعتماد به نفس نقش آفرینی می‌کنند.

آرایش زیاد، نوعی اختلال است

وقتی کسی مدام آرایش می‌کند و مدام به‌دنبال تایید دیگران است به یک اختلال مبتلا شده است.

پورحسینی به این موضوع اشاره می‌کند و بر این باور است نکته‌ای که برخی را به سمت مدگرایی و استفاده افراطی از لوارم آرایشی سوق می‌دهد ترس از عدم پذیرش یا ارزیابی منفی از سوی گروه‌هایی است که برای جوان یا نوجوان اهمیت دارند. در چنین شرایطی فرد مدام می‌خواهد خودش را طوری نشان دهد که مورد تایید جمع باشد.

او ادامه می‌دهد: «البته ریشه این ماجرا از همان کودکی در ذهن کودک کاشته می‌شود. اصولا وقتی خانواده‌ها مهمان دارند مدام از کودک می‌خواهند لباس مرتب بپوشد و موهایش را شانه بزند و اتاقش را مرتب کند و آراسته جلوی دیگران ظاهر شود. این یعنی کودک باید با آراستگی و مرتب بودن تایید دیگران را جلب کند. او یاد می‌گیرد ظاهرش را تغییر دهد تا نظر دیگران را جلب کند.

او معتقد است: «ترس از عدم تایید از سوی دیگران، عدم شناخت از نقاط مثبت وجودی خود، نداشتن اعتماد به نفس و ارزیابی منفی از سوی دیگران سبب می‌شود اهمیت ظاهر زیبا در نگاه افراد دو چندان شود.» در برابر این نگاه اما وقتی فردی به این نتیجه برسد که ظاهر آراسته باید به خاطر خودش باشد، نه تایید نظر دیگران آن‌ وقت است که ملاک‌ها در ذهن او تغییر می‌کند و موجب می‌شود به توانمندی‌های خود تکیه کند.