به گزارش
جام جم آنلاین، در همین رابطه ششمین دور اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر عصر دیروز به میزبانی عشق آباد، پایتخت ترکمنستان برگزار شد و ایران نیز به‌عنوان یکی از مهمترین قطب‌های ساحلی خزر و به‌عنوان کلیدی‌ترین مسیر دسترسی همسایگان ساحلی این دریا به آب‌های آزاد در عالی‌ترین سطح در این نشست منطقه‌ای حضور یافت.
تقویت روابط با همسایگان و کشورهای اوراسیا و استفاده از ظرفیت بالقوه آن‌ها برای خنثی‌سازی تحریم‌ها و فعال شدن دیپلماسی اقتصادی و سیاسی مهمترین هدف جمهوری اسلامی ایران بود که ثمره آن عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، قرارداد سوآپ گازی از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از طریق ایران، تقویت روابط در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، تأمین مالی ساخت نیروگاه بزرگ سیریک توسط مسکو، تلاش‌های جدی برای احیای مسیر‌های ترانزیتی از جمله مسیر ترانزیت شمال ــ جنوب، افزایش صادرات و تراز تجاری ایران با همسایگان و ده‌ها دستاورد قابل توجه دیگر از مواردی است که می‌توان به‌عنوان دستاورد سفر‌های خارجی رئیس دولت سیزدهم از آن‌ها یاد کرد.
ترکمنستان، ششمین مقصد سید ابراهیم رئیسی پس از سفر به کشورهای قطر، تاجیکستان، ترکمنستان، روسیه و عمان است که به دعوت رسمی سردار بردی محمداف، رئیس جمهور این کشور و با هدف شرکت در ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر صورت گرفته و رئیس جمهور با همراهی امیرعبداللهیان در این اجلاس حضور دارد.
جزئیات سفر به ترکمنستان
سخنرانی در اجلاس سران کشورهای حاشیه خزر و دیدار و گفتگو با همتایان روسی، قزاقستانی، آذربایجانی و ترکمنستانی از جمله برنامه‌های رئیس‌جمهور در ششمین دور اجلاس سران کشورهای حاشیه خزر است که در عشق آباد، پایتخت ترکمنستان برگزار شد.
بررسی نحوه همکاری کشورها پیرامون موضوعات دریای خزر و آماده سازی مقدمات حضور روسای کشورها، مهمترین دستور کار شورای وزیران خارجه در این اجلاس است که پیش از برگزاری نشست اصلی جلساتی برگزار شد.
متاسفانه روابط با کشورهای حوزه اوراسیا و به‌ویژه کشورهای آسیای مرکزی در دهه گذشته با غفلت روبه رو شد به طوری که بسیاری از فرصت‌ها و همکاری‌هایی را که با این کشورها داشتیم از دست دادیم از همین رو تحرکات دولت سیزدهم در بازآفرینی این روابط می‌تواند چشم‌انداز بسیار روشنی را برای کشورمان رقم بزند و گام مؤثری برای مقابله با توطئه اعمال تحریم‌های ظالمانه باشد.
نگاه غلط دولت‌های گذشته مبنی بر معطوف کردن ارتباطات با کشورهای غربی، ایران را از ارتباط با منطقه‌ای ۵۰۰میلیون نفره محروم کرده است. به عقیده صاحب‌نظران، کشور‌هایی که از ظرفیت بازار‌های منطقه و همسایگی خود به‌خوبی بهره برده‌اند، علاوه بر کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، توانسته‌اند نفوذ تجاری خود را در منطقه افزایش دهند که این امر در تقویت توان و قدرت چانه‌زنی آن‌ها در امور سیاسی نیز بسیار مؤثر بوده است، اما به‌رغم برخورداری ایران از شرایط جغرافیایی و همسایگی با کشورهای منطقه از روابط ضعیفی در سطح تجارت برخوردار بوده به‌طوری که جزو ۱۰ شریک اصلی صادرات و واردات آن کشور محسوب نمی‌شود.
برقراری ارتباطات خاص با همسایگان
بنابراین در شرایطی که مسیر تجارت رسمی بسته شده و دورزدن تحریم‌ها سخت است، استفاده از ظرفیت‌های جغرافیایی و برقراری ارتباطات خاص با همسایگان می‌تواند بسیاری از چالش‌ها به‌ویژه در زمینه تأمین منابع ارزی یا دریافت کالا‌های موردنیاز را رفع کند، از این‌رو بررسی الزامات، راهکارها، موانع پیش‌رو و ضعف‌های ایران برای تجارت با همسایگان به‌عنوان بهترین مقاصد تجاری در شرایط تحریم ضروری است و سیاست کشور باید به سمت تقویت روابط دوجانبه و چندجانبه با کشورهای همسایه سوق داده شود. اتفاقی که در یک‌سال اخیر شاهد آن بودیم و مطمئنا حضور در نشست‌هایی نظیر اجلاس خزر می‌تواند گشایش‌های زیادی را برایمان به ارمغان بیاورد.
علاوه بر این، حوزه خزر به‌دلیل برخورداری از ذخایر غنی انرژی و موقعیت استراتژیک برای قدرت‌های بزرگ دارای اهمیت ویژه‌ای است. علاوه بر ایران و روسیه که از قدرت‌های بزرگ و تاثیرگذار در این محدوده هستند، پنج کشور منطقه آسیای مرکزی و سه کشور واقع در قفقازجنوبی یعنی ارمنستان، آذربایجان و گرجستان در شرق و غرب دریای خزر واقع شده‌اند. قزاقستان و آذربایجان دارای ذخایر عظیم نفت و جزو کشورهای عمده صادرکننده نفت هستند و ترکمنستان نیز در سال‌های اخیر در زمینه صادرات نفت و گاز رشد سریعی داشته است. بیش از ۶۰ درصد نفت اتحادیه اروپا از خاورمیانه و کشورهای حاشیه خزر و ۳۰درصد از گاز موردنیاز آن از روسیه تأمین می‌شود و همین روند بر اهمیت روزافزون خزر می‌افزاید.
تنوع منابع تأمین‌کننده انرژی اروپا و چرخش به‌سوی جنوب قفقاز و سه کشور آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان از چالش‌های پیش‌روی ایران است.
گسترش روابط ایران با تمام کشورهای حاشیه دریای خزر اهمیت ویژه‌ای دارد. ایران می‌تواند با انتخاب رژیم مشاع دارای ارتباط دریایی و مرز آبی با روسیه باشد و از این رهگذر، منافع اقتصادی و سیاسی خود را تأمین کند.
علاوه بر نکته‌های طرح شده، مسأله حائز اهمیت دیگر، منافع ملی ایران در خزر است که حساسیت زیادی هم در افکار عمومی ایجاد کرده و متاسفانه حرف‌های نامربوط و عوامانه متفاوتی نظیر فروش سهم ایران از خزر نیز شنیده می‌شود که کاملا غیرکارشناسی است، اما طرح این دست مطالب در برخی رسانه‌ها گمراه‌کننده و نیازمند روشنگری است.
خزر یک مزیت منحصر به فرد برای منافع ملی
علاوه بر این مزیت ما در دریای خزر با کشور‌هایی مانند جمهوری آذربایجان یا حتی روسیه و قزاقستان و ترکمنستان متفاوت است؛ ما در میان کشورهای حاشیه دریای خزر دارای بهترین سواحل هستیم، البته طرح این مطلب نافی بهره‌برداری از منابع، بستر و زیر بستر خزر نیست، بلکه به عنوان یک مزیت و فرصت منحصر به فرد برای منافع ملی ما قابل‌توجه است.
علاوه بر این، پس از درگیری‌های روسیه و اوکراین، اروپا به دنبال جایگزینی برای منابع انرژی روسیه است و برای دستیابی به این ظرفیت نیازمند پیش‌فرض‌هایی برای احیای برجام و رفع تحریم‌هاست، لذا ایران می‌تواند از این فرصت پیش آمده به دنبال بسط نفوذ خویش در منطقه باشد به‌ویژه که از قدرت‌های تثبیت‌شده در اوراسیاست.
ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که دولت سیزدهم با اجرای وعده خود مبنی بر گره نزدن همه امور به برجام، روند متعادلی را میان غرب و شرق ایجاد کرده است و بر همین مبنا، برنامه‌های مدونی برای حل‌وفصل این چالش‌ها دارد و نگاه استراتژیک خود را معطوف به ایجاد فرصت‌های جدید در منطقه و کشورهای همسایه کرده است تا به این ترتیب از فعالیت‌های راهبردی خویش غافل نباشد.
مطمئنا حضور در نشست‌ها و اجلاس‌های منطقه‌ای توسط رئیس دولت سیزدهم به تسهیل مذاکرات فرامنطقه‌ای کمک کرده و این پیام را به دولت‌های منطقه و سایر کشورها مخابره می‌کند که سیاست اصولی ایران، تحکیم صلح و امنیت در سطح بین‌المللی و برپایه دستیابی به منافع مشترک است.
رئیسی در ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر تاکید کرد
دریای خزر، میراث و سرمایه مشترک بیش از ۲۷۰میلیون نفر
سید ابراهیم رئیسی در ششمین اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر در عشق‌آباد گفت: جمهوری اسلامی ایران، دریای خزر را دریای صلح و دوستی و عامل پیوند و نزدیکی مردم منطقه می‌داند و برای همکاری‌های همه‌جانبه بر اساس احترام و منافع متقابل آمادگی خود را اعلام می‌دارد. وی افزود: دریای خزر، میراث و سرمایه مشترک ما؛ کانون پیوند و دوستی و منشأ خیر و برکت برای بیش از ۲۷۰میلیون نفر جمعیت کشورهای ساحلی آن است که پنج کشور را در آینه یک پهنه واحد آبی انعکاس می‌دهد. همان‌گونه که پدران تمدن‌ساز و مادران فرهنگ‌پرور ما برای هزاران سال در این سواحل و مناطق از آرامش و نعمت برخوردار بوده‌اند، ملت‌های ما نیز به‌عنوان همسایگان ابدی حاشیه این دریا باید با نگاه بلندمدت به دریای خزر به‌عنوان دریای دوستی و همکاری بنگرند تا به مسؤولیت خود در قبال نسل کنونی و نسل‌های آینده نیز عمل کرده باشیم. رئیس جمهور تاکید کرد: ما به‌عنوان کشور‌هایی که از طریق دریای خزر به هم پیوند خورده‌ایم و همسایه هستیم و با استفاده از قلمرو یکدیگر به دیگر کشورها و مناطق دسترسی پیدا می‌کنیم، در قبال این پهنه آبی و همچنین کشورهای ساحلی آن، حقوق و تکالیف زیادی داریم. حفاظت از محیط‌زیست شکننده، استفاده معقول از منابع زنده، فعالیت‌های مسؤولانه برای بهره‌مندی از منابع معدنی دریای‌خزر با هدف توسعه اقتصادی و ارتقای رفاه و امنیت مردمان‌مان و احترام به حاکمیت، حقوق حاکمه و صلاحیت یکدیگر در این پهنه آبی، بخشی از این حقوق و تکالیف است. وی تصریح کرد: اصل کلیدی مورد توافق صلاحیت انحصاری و اجماعی کشورهای ساحلی برای تصمیم‌گیری راجع به دریای خزر و حل و فصل مسائل آن، چراغ روشنگر و راهنمایی است که در پرتو آن، زمینه‌های همکاری و تأمین منافع متقابل کشورهای ساحلی خزر فراهم می‌شود. وی گفت: در نشست قبلی سران کشورهای ساحلی خزر در آکتائو در سال۲۰۱۸ پس از دو دهه مذاکره، کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر به‌عنوان سندی که مبین حقوق و تکالیف کشورهای ساحلی و اصول اساسی فعالیت در دریای خزر تلقی می‌شود، نهایی و امضا شد. قطعا اجرایی‌شدن آن می‌تواند زمینه‌سازی همکاری‌های بیشتر کشورهای ساحلی و همچنین فعالیت‌های گسترده‌تر را در دریای خزر فراهم آورد. رئیس جمهور افزود: عدالت یکی از بنیان‌های اساسی شکل‌دهنده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است، بر این اساس برقراری روابط عادلانه به‌صورت دوجانبه و همچنین شکل‌دهی به نظم عادلانه چندجانبه جزو جهت‌گیری‌های اصلی سیاست خارجی ایران است. طبیعتا یکی از فواید نظم عادلانه، گسترش روابط دوستانه بین بازیگران به‌خصوص همسایگان است که تأمین‌کننده منافع متقابل آن‌ها نیز خواهد بود. وی با بیان این‌که جمهوری اسلامی ایران، آمادگی خود را جهت برگزاری هفتمین اجلاس سران خزر اعلام می‌دارد، تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران، دریای خزر را دریای صلح و دوستی و عامل پیوند و نزدیکی مردم منطقه می‌داند و برای همکاری‌های همه‌جانبه بر اساس احترام و منافع متقابل، آمادگی خود را اعلام می‌کند.
منبع: روزنامه جام جم
