رادیو پشت خاکریز

به گزارش جام جم آنلاین، ساعات خاموشی را اعلام می‌کرد، وضعیت سفید را به اطلاع مردم منتظر در پناهگاه‌ها می‌رساند و... اهالی رادیو در آن زمان، جزو فعال‌ترین‌ها بودند که چه در استودیو‌ها و چه میان رزمندگان، در جبهه رسانه برای خبررسانی تلاش می‌کردند. مدیریت یکی از معروف‌ترین و مهم‌ترین شبکه‌های این رسانه را در زمان جنگ حمیدرضا خزایی به عهده داشت که در گفتگو با جام‌جم از راه‌اندازی آن در سال ۶۴، نخستین گویندگان این شبکه و چالش تهیه و پخش گزارش‌ها می‌گوید.

خزایی، اولین مدیر رادیوجبهه بود که سال ۱۳۶۴ راه‌اندازی و مدتی بعد از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ یعنی سال ۱۳۶۷ به کارش پایان داد. مدیر شبکه رادیویی جبهه درباره شکل‌گیری این شبکه رادیویی -که یکی از مهم‌ترین مراجع مخاطبان برای دریافت اخبار در آن سال‌ها بود - به ما توضیح می‌دهد: در آن سال‌ها، رادیو سراسری بیشتر عملیات‌های رزمندگان را پوشش می‌داد.

گاهی فعالیت‌های رزمندگان در شمال، شمال غربی و جنوب را از دست می‌دادیم، به همین دلیل سازمان صداوسیما تصمیم گرفت رادیوجبهه را ایجاد کند تا مخاطبان از فعالیت رزمندگان آگاه باشند.
اسفند سال ۱۳۶۳ بود که پژوهش‌هایی برای راه‌اندازی این شبکه آغاز‌شد. پرسشنامه‌هایی میان برادران ارتش و سپاه و رزمندگان توزیع کردند و مصاحبه‌هایی هم انجام دادند.

بعد از تحقیقات، متولیان به نتیجه رسیدند بهترین زمان برای برنامه‌های این رادیو بین ساعت ۸و ۳۰دقیقه صبح تا ساعت ۱۱و ۳۰دقیقه ظهر است. به این ترتیب شبکه رادیویی جبهه آبان ۱۳۶۴ با سه ساعت برنامه روی آنتن رفت.

هدفی که برای پا گرفتن این شبکه رادیویی تعریف شده بود، شاخه و برگ‌های دیگری هم داشت. خزایی می‌گوید: رادیوجبهه قرار بود ضمن اطلاع‌رسانی از جبهه، منجر به افزایش اطلاعات مخاطبان رزمندگان در زمینه‌های سیاسی، عبادی، اندیشه و علم شود. ضمن این‌که به منظور خنثی کردن جنگ‌های روانی دشمن و انرژی‌بخشی به رزمندگان جلو رود.

البته زمان عملیات‌ها، طول موج رادیو سراسری و رادیوجبهه یکی می‌شد تا همه مردم در جریان عملیات‌ها قرار بگیرند. البته متاسفانه، فرکانس محدود بود و همه کشور نمی‌توانستند این شبکه را داشته باشند.
او درباره تصدی مدیریت این شبکه عنوان می‌کند: ما جزو اولین نیرو‌هایی بودیم که بعد از انقلاب در رادیو مشغول شدیم. خاطرم هست برای مدیریت این شبکه، چند نامزد بود تا این‌که من را انتخاب کردند.

محمدرضا نظام‌اسلامی، اسماعیل براری، اکبر اوریی، مجید‌جیرانپور، احمد طبعی، مهدی فوادیان، عباس سنجری، شهید اکبر سعیدی، اردشیر تفقد راد و محمد امام جمعه از گزارشگرانی بودند که به جبهه می‌رفتند.
نام‌هایی که برخی از آن‌ها برای مخاطبان امروز صداوسیما هم آشنا هستند. مدیر رادیوجبهه در آن زمان، بیان می‌کند: گزارشگران، نقش مهمی ایفا می‌کردند. شاید باورتان نشود، اما گاهی گزارشگر، گزارش خودش را می‌داد و دقایقی بعد از مصاحبه با یک رزمنده اعلام می‌کرد وی به شهادت رسید.

همچنین گویندگانی، چون نصرت‌ا... اکبری، علیرضا معینی، زنده‌یاد محمدحسین نورشاهی، زنده‌یاد مهران دوستی، محمود کریمی و علیرضا کریمی در این رادیو فعالیت داشتند که خزایی درباره‌شان می‌گوید: یکی از اهداف رادیوجبهه تهییج رزمندگان بود، بنابراین باید گویندگانی را به کار می‌گرفتیم که صدای حماسی و قدرت بیان بالایی داشتند تا توانایی خوانش متون حماسی را داشته باشند.

در حقیقت رادیوجبهه برای اطلاع‌رسانی و ایجاد پیوند عاطفی و پل ارتباطی بین نیرو‌ها و مردم بود. خوب است نامی از تهیه‌کنندگان این شبکه مثل ایرج برخوردار، محمود کربلایی، فرهنگ جولایی، محمد مهدی سدیسی و... هم ببرم که زحمات زیادی کشیدند.

آن زمان، ارتباطات مثل الان نبود و کسی به اینترنت دسترسی نداشت. همین هم کار رسانه را بسیار دشوارتر از آنچه امروز هست، می‌کرد. از خزایی می‌پرسیم در چنین روزگاری چطور خبر‌ها را تهیه و پخش می‌کردند.
او پاسخ می‌دهد: نه اینترنت بود و نه موبایل. فقط خط تلفن، یک خط رفت و برگشت ماهواره و تلکس بود. به همین علت، گزارش‌ها با قطار یا هواپیما به دستمان می‌رسید. آن موقع حتی روی ماشین‌ها، بلندگو نصب می‌کردند تا برنامه‌های این شبکه به گوش رزمندگان برسد. رزمندگان هم از این شبکه استقبال خوبی داشتند، حتی ما برایشان رادیو ترانزیستوری می‌فرستادیم تا دسترسی بهتری داشته باشند. در رادیوجبهه همچنین نامه‌ها، خاطرات و وصیت‌نامه رزمندگان روی آنتن می‌رفت که بسیار تاثیرگذار بود.

رادیو در دوران دفاع‌مقدس توانست اوج حضور را میان مردم تجربه کند. خزایی بیان می‌کند: رادیو در آن زمان، گویندگان خوبی را شناسایی کرد.

در آن سال‌ها به یاد دارم برخی گویندگان با اشک چشم مطالب را می‌خواندند. گاهی اشک از سر شوق بود و گاهی به دلیل مظلومیت رزمنده‌ها و مردم. رادیو جبهه، مرکز عملیات روانی در دوران جنگ بود و احساسات مردم به رزمندگان و برعکس را منتقل می‌کرد. مردم از طریق رادیو، به جنگ نگاه می‌کردند. بار‌ها گفته‌ام رادیو، محراب بچه‌های نسل اول دوران جنگ بود.

شنوندگان عزیز توجه فرمایید

صدایی حماسی، سوار بر امواج رادیو به گوش می‌رسد که می‌گوید: «شنوندگان عزیز توجه فرمایید! شنوندگان عزیز توجه فرمایید! خونین‌شهر، شهر خون آزاد شد.» سال‌هاست خرمشهر آزاد است و البته مطالبه آبادی آن از مسوولان همچنان بجاست؛ اما با شنیدن این جمله نسل دیروز و امروز شعف به دلشان راه پیدا می‌کند و غرق غرور و سرور می‌شوند. این جمله یادگاری است از محمود‌کریمی‌علویجه، گوینده قدیمی رادیو که تا همیشه در تاریخ رسانه این کشور ثبت است. ۳خرداد ۱۳۶۱، رادیو ساعت۱۴، با پخش مارش نظامی، این جملات را در سراسر ایران پخش کرد.

نوشین مجلسی - گروه رسانه / روزنامه جام جم