دیپلمات ایرانی: دولت آمریکا باید درباره برجام تصمیم بگیرد

به گزارش جام جم آنلاین، پرویز اسماعیلی در مصاحبه با خبرنگار روزنامه «وچرنی لیست» کرواسی در خصوص روابط دو کشور، روند مذاکرات وین، مسائل منطقه ای، بحران اوکراین، بازار انرژی، ارتباط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی، تحولات یمن و ... پاسخ داد که متن کامل آن بدین شرح است:

چند هفته است مذاکرات متوقف شده است. مقامات ایرانی تاکید می کنند اگر آمریکا از خط قرمزها عبور نکند، هر لحظه آماده امضای توافق هسته ای هستند. این چه خط قرمزی است؟ واقعا چقدر به توافق هسته ای ایران و قدرت های جهانی نزدیک هستیم؟

خط قرمز ما منافع و امنیت ملی ما است. دولت جدید ایران هم مذاکرات را با ارائه ابتکارهایی برای یک توافق پایدار پیگیری کرد. طرف های اروپایی و کشورهای 1+4 این مساله را می دانند که ما با جدیت دنبال توافق هستیم و انعطاف لازم و حُسن نیت خود را نشان داده ایم. طرف آمریکایی هم پیام ما را بخوبی دریافت کرده که رفع کامل تحریم هایی که در برجام لغو شده بود و همینطور تمام تحریمهایی که ترامپ بعد از خروج از برجام علیه ما اعمال کرد، ضروری است.

به نظر می رسد ما و 1+4 به نقطه توافق بسیار نزدیک هستیم. اکنون مسئول اصلی هر تاخیری در توافق، دولت آمریکا است که باید با یکی دو تصمیم مهم به نقطه توافق برسد. اگر دولت آقای بایدن بخواهد به شکلی ناقص به توافق سال 2015 بازگردد و یا اینکه از برخی تحریمهایی که ترامپ اعمال کرد به عنوان ابزار سیاسی علیه ما سوء استفاده کند، باید مسئولیت عدم توافق را هم برعهده بگیرد.

بهتر است آقای بایدن تجربه تلخ و شکست خوردۀ ترامپ در خصومت و فشار حداکثری علیه ایران را تکرار نکند. ما موفقیت در مذاکرات وین را، پیروزی دیپلماسی و موفقیتی در جهت ثبات سیاسی و اقتصادی در جهان می دانیم. همه ما مذاکرات بسیار سختی برای رسیدن به این توافق داشته ایم. به همین خاطر باید تضمین شود که اگر توافق شد، به آسانی توسط هر یک از طرفها نقض نشود.

شایعاتی از اتحادیه اروپا و آمریکا بگوش می رسد که روسیه در مسیر امضای توافق کارشکنی می کند. روسیه واقعاً چه می خواهد، چه نوع تضمینی؟ آیا آنچه روسیه به دنبال آن است، می تواند توافق را غیر ممکن کند؟ و اگر این درست باشد، آیا هدف روسیه از کارشکنی این است که ایران نتواند جایگزین گاز و نفت روسیه در جهان شود؟

آنچه برای ما مهم است نتیجه مذاکرات است و نه شایعه ها و نقل قولها. مذاکرات چند جانبه طبیعتا پیچیده تر و سخت تر است. ما بارها شاهد مذاکرات دو یا چند جانبه طرفهای برجام با یکدیگر بوده ایم. هر یک از آنها در مقاطع مختلف نظرات و درخواست هایی مطرح کرده اند. گاهی فرانسه، گاهی روسیه و گاهی هم دیگران. این طبیعت مذاکرات چند جانبه است. ولی ما به جزئیات مذاکرات آنها با یکدیگر وارد نمی شویم و بر خواسته ها، منافع ملی و حقوق کشور خودمان متمرکز هستیم.

توافق با ایران کمک بزرگی به توازن سیاسی و اقتصادی در سراسر جهان خواهد بود. امیدواریم درخواستهای مقطعی یا کم اهمیت هر یک از طرفین، تاثیر منفی بر این هدف مهم نگذارد. شایعات اخیر با واقعیت هم منطبق نیست. بازار انرژی در جهان بسیار بزرگ است و حذف هیچ یک از تولید کنندگان بزرگ انرژی، از جمله روسیه و ایران، عملا ممکن نیست.

موضع ایران در قبال جنگ در اوکراین چیست؟ آیا حمله روسیه به اوکراین روابط ایران و روسیه را مختل کرده است؟

ما قربانی طولانی ترین جنگ قرن گذشته هستیم که قدرتهای جهانی یکپارچه از تجاوز صدام به کشور من حمایت کردند. ما به خوبی با درد و رنج مردم جنگ زده آشنا هستیم. لذا مخالفت با جنگ و تاکید بر حل اختلافات از طریق مذاکره، یکی از اصول سیاست خارجی ایران است.

هیچ اختلافی نباید مجوز آغاز جنگ، تجاوز و کشته و زخمی شدن زنان و کودکان تلقی شود. ایران از ابتدای بحران و در تماس با مقامات روسیه یا اوکراین و سایر طرفهای موثر، خواهان آتش بس فوری، احترام کامل به مقررات بین المللی و تمامیت ارضی کشورها، رعایت امنیت کامل غیر نظامیان و حل و فصل اختلافات از طریق گفتگو بوده است. آسیب دیدن مردم اوکراین و نابودی زیر ساختهای آن کشور، و هر ملت دیگری، موجب ناراحتی بسیار است و امیدواریم مذاکرات هر چه سریعتر به پایان درگیری و صلح پایدار منجر شود.

اما باید توجه کرد که حل دراز مدت اختلافات، نیازمند پرداختن به ریشه های آن است. شرایط در منطقه اروپای شرقی شکننده است و یک اشتباه کوچک ممکن است دامنه بحران را توسعه دهد. لذا طرفین و سایر کشورهای موثر در بحران باید از هر گونه اقدامات تحریک آمیز که امنیت و حاکمیت ملی دیگران را نادیده می گیرد، خودداری کنند.

من اصولا معتقدم جنگ اجتناب پذیر است. پیشگیری از جنگ در اوکراین هم با مذاکره ممکن بود اما گویا برخی کشورها ترجیح دادند که جنگ اتفاق بیفتد. آقای بایدن به لهستان رفت و بیشتر از اینکه نگران مردم اوکراین باشد، بر رفتن پوتین تاکید کرد. آنها عادت کرده اند برای دیگر ملتها تصمیم بگیرند. این فقط حق مردم روسیه، اوکراین و هر کشوری است که رهبرانشان را انتخاب کنند.

متاسفانه قدرتهای جهانی در عمل نشان داده اند که به سلاح، بیشتر از گفتگو علاقه دارند. با فروپاشی شوروی، پیمان ورشو هم فرو پاشید. اما غرب نه تنها ناتو را محدود نکرد، بلکه به طور مداوم حوزه ژئو استراتژیک و ماموریتهای آن را گسترش داد. هیچ ایرادی ندارد که عده ای از کشورها پیمان مشترک دفاعی و امنیتی داشته باشند، اما اینکه اینگونه پیمانها ابزاری برای حفظ هژمونی قدرتها و تهدید امنیت دیگر کشورها شود، پذیرفتنی نیست.

سازمان های بین المللی هم باید در بررسی موضوعات مرتبط با صلح و امنیت جهانی از اعمال استانداردهای دوگانه اجتناب کنند. متاسفانه سازمان ملل و مخصوصا شورای امنیت بارها نسبت به این امر بی توجه بوده و موجب بی اعتباری خود شده اند و در بحرانها مسئولینت دارند. مردم فلسطین و یمن نمونه ای شاخص از این مساله هستند.

بیش از 7 سال از حمله عربستان و حامیانش به یمن می گذرد. تا کنون حدود 380 هزار غیر نظامی از جمله 10 هزار کودک یمنی در اثر بمباران و یا گرسنگی و کمبود دارو کشته شده اند. میلیونها نفر آواره شده اند. اما شاهد اقدام قاطع از سوی سازمان ملل نبودیم. قدرتهای غربی هم نه تنها دولت عربستان و متجاوزان به یمن را تنبیه و تحریم نکردند، بلکه به آنها کمک تسلیحاتی و اطلاعاتی کردند.

تا روزی که بین انسانها و کشورها تبعیض اعمال می شود، صلح جهانی در دسترس نخواهد بود. من از شما می پرسم؛ عربستان طی یکروز 81 نفر از شیعیان و منتقدان خود را اعدام کرد. واکنش غرب و جامعه بین المللی چه بود؟

ضمنا روابط ما با روسیه، اوکراین و هر کشور دیگری، صرفا تابع اصول ثابت سیاست خارجی مان و مبتنی بر احترام و رعایت منافع متقابل است.

در مورد خارج کردن سپاه پاسداران ایران از لیست تحریمها توسط آمریکا، چگونه نظر می دهید؟ آیا این تصمیم ربطی به جنگ در اوکراین دارد؟

سپاه پاسداران نیروی نظامی رسمی و محور امنیت ملی ایران بوده و دفاع از کشور وظیفه ذاتی آن است و تحریم آن بی معنی است. اما ترامپ پس از خروج آمریکا از برجام، سپاه را هم تحریم کرد. در مذاکرات وین بازگشت طرفین به تعهداتشان در برجام مطرح است. لذا دولت آمریکا موظف به لغو بدون استثنای تحریمها علیه تمام شخصیت های حقیقی و حقوقی است که ترامپ پس از خروج از برجام اعمال کرد، از جمله سپاه پاسداران. این موضوع هیچ ارتباطی نیز به جنگ در اوکراین ندارد.

سپاه حتی به امنیت منطقه و جهان هم کمک بزرگی کرده است، اگرچه رسانه های غربی این حقیقت را به افکار عمومی منعکس نمی کنند. شک نکنید اگر سپاه به ملتهای سوریه و عراق برای شکست دادن تروریست های داعش کمک نکرده بود و آنها موفق به تشکیل دولت می شدند، الان بزرگترین تهدید برای اروپا و غرب بودند.

با وجود تحریم ها، ایران تولید نفت و گاز را افزایش داده است. با توجه به سیاستهای غرب بعد از بحران اوکراین، آیا ایران درصورت لغو تحریم ها می تواند جایگزین گاز و نفت روسیه در جهان شود؟

ایران یک محور قدرتمند و متعادل کننده در بازار انرژی است. ما با وجود فشارهای ناشی از تحریم های ظالمانه آمریکا که اقتصاد جهانی و زندگی مردم عادی را تحت تاثیر منفی قرار داده، همواره تلاش کرده ایم به صادرات انرژی ادامه دهیم.

مسئول بحران فعلی انرژی، در درجه اول خود آمریکا و برخی کشورهای اروپایی هستند که طی حدود 4 دهه، به صورت ساختاری و غیر عادلانه، تلاش کردند ایران را از تمام پروژه های بزرگ تولید و ترانزیت انرژی کنار بگذارند. آنها باید پاسخ بدهند که چرا شهروندان خود را از دست یابی مناسب به انرژی محروم کرده و می کنند؟

ما معتقدیم بازار جهانی انرژی باید از همه ظرفیت های تولید کنندگان و صادرکنندگان برخوردار باشد. ما نمی خواهیم که جایگزین روسیه و یا هر کشور دیگری در بازار انرژی باشیم. دیگران هم نمی توانند جایگزین ایران شوند. این حق مصرف کنندگان و تولید کنندگان انرژی است که در بازار آزاد و بدون مداخله هرگونه عوامل غیر اقتصادی به تجارت بپردازنند.

ما آماده هستیم اگر تحریم های ظالمانه لغو شوند با قدرت وارد بازار انرژی شده و با عرضه سریع انرژی، نگرانی های مصرف کنندگان را کاهش دهیم. این عادلانه نیست که شهروندانی که هیچ دخالتی در تعیین سیاست های جهانی ندارند، از کمبود و گرانی انرژی رنج ببرند.

بسیاری از تحلیلگران ادعا می کنند که آزادی دو زندانی انگلیسی از زندان ایران و آزاد شدن پول ایران، آغاز عادی سازی روابط بریتانیا و ایران است. اگر تهاجم نظامی روسیه به اوکراین انجام نمی شد، آیا این اتفاق می افتاد؟

روابط جمهوری اسلامی ایران و انگلیس عادی است. ما از حدود 45 سال پیش و در تجارت مربوط به تانک های انگلیسی بیش از 390 میلیون پوند از انگلیس طلب داشتیم. طی دهه های گذشته مذاکرات متعددی برای پرداخت این بدهی به ایران انجام شد تا اینکه اخیرا در مذاکرات وزرای خارجه دو کشور به نتیجه رسید. این موضوع به آزادی دو زندانی انگلیسی و یا هر مساله دیگری ربط ندارد.

جو بایدن هیئتی را به ونزوئلا، کشوری که تا دیروز دشمن آنها بود، فرستاد تا از آنها برای تامین نفت کمک بخواهد. آیا چنین اتفاقی برای ایران افتاده است؟

ما از اینکه دولت آمریکا دست از دشمنی با هر کشوری بردارد و تحریم های ظالمانه علیه آنها را لغو کند،‌ بسیار خوشحال می شویم. تحریم، جنگِ بدون گلوله است و بیشتر از دولتها، زندگی مردم عادی را سخت کرده و موجب رنج آنان می شود.

در جریان مذاکرات وین، یکی از موضوعات اصلی، لغو تحریم های دولت ترامپ علیه صادرات نفت و گاز ایران است. ما در توافق سال 2015 هم نشان دادیم می توانیم به سرعت صادرات انرژی را افزایش دهیم. امیدوارم با یک توافق خوب و پایدار در مذاکرات وین، باز هم به ثبات در بازار انرژی کمک کنیم.

گفته می شود اتحاد جدیدی در خاورمیانه در حال شکل گیری است. رئیس جمهور مصر، حاکم امارات و نخست وزیر اسرائیل اخیرا در مصر دیدار کردند. بسیاری از تحلیلگران استدلال می کنند که این اجماع در واقع علیه ایران و ایجاد احتمالی ناتوی عربی بود که با ایران مخالفت کند. شما چگونه این را تحلیل می کنید؟

ایران کشورهای عرب منطقه خلیج فارس را برادر و دوست خود می داند. ما همواره آنها را به دوستی و همکاری دعوت کرده ایم. حتی پیشنهاد یک پیمان امنیت منطقه ای مشترک داده ایم. ما بزرگترین حافظ صلح و ثبات در منطقه بوده ایم و به این مسئولیت ادامه خواهیم داد. ایران در جزئیات سیاست خارجی همسایگان خود دخالت نمی کند اما هوشیارانه تحولات سیاسی را زیر نظر دارد.

اسرائیل رژیمی تهدید محور است و برای هیچ کشوری در منطقه امنیت نخواهد آورد. رفتار اسرائیل با فلسطینی ها و اعراب منطقه بر اساس آخرین گزارش دیدبان حقوق بشر سازمان ملل مبتنی بر آپارتاید است. این رژیم در صدد تحریک کشورهای منطقه علیه ایران و نفوذ فزاینده در ساختار سیاسی و اقتصادی آنان از طریق ترویج «ایران هراسی» است. بعد از نشست اخیر نیز، اسرائیلی ها گفتند که این نشست یک اتحاد علیه ایران است. اما وزیر خارجه مصر چند بار این موضوع را رد کرد.

به نظر من مسئولان کشورهای عربی که با اسرائیل رابطه برقرار کرده اند، چشم خود را بر تاریخ یکصد سال اخیر و آرمان فلسطین بسته اند. آنها چشم خود را بر بی اعتنایی اسرائیل به تمام قطعنامه های سازمان ملل و درخواست های جامعه بین المللی و حتی اتحادیه اروپا بسته اند. آنها قبل از هر چیز باید از مردم خود بپرسند که آیا آنها نسبت به روابط دوستانه با رژیم اشغالگر قدس و فلسطین احساس خوشایندی دارند؟

این تصور که اسرائیل شریک خوب یا قابل اعتمادی برای اعراب و مسلمانان منطقه است، یک اشتباه استراتژیک سیاسی و خیانت به آرمان های عربی است. و بدتر از آن؛ هر کشوری امنیت خود را به اسرائیل گره بزند، تکیه بر باد داده است.

ما سی و پنج سال پیش بر اتحاد تمام قدرتهای جهانی و همچنین حمایت برخی کشورهای عربی از تجاوز نظامی 8 ساله صدام علیه کشورمان پیروز شدیم. حتی اگر این گونه اتحادها واقعی هم باشد، تهدیدی در برابر قدرت نظامی ما نیست.

ایران اخیراً یک محل در کردستان عراق را موشک باران کرد و مدعی شد که مقر موساد بوده است. پیشتر اسرائیل سوریه را بمباران کرده بود که در آن دو تن از اعضای سپاه پاسداران ایران کشته شدند. آیا چنین حوادثی می تواند منجر به جنگ گسترده تری بین اسرائیل و ایران شود؟

اقدامات خصمانه اسرائیل علیه ایران موضوع جدیدی نیست. ترور دانشمندان ایرانی و خرابکاری در تاسیسات هسته ای که بدون توجه به خطرات احتمالی و زیست محیطی انجام شده اند، در زمان خود به مقامات سازمان ملل و سازمان بین المللی انرژی اتمی گزارش شده اند. در آن گزارشات تاکید شده است که جمهوری اسلامی ایران حق پاسخگوئی به هر گونه اقدام خصمانه از سوی رژیم صهیونیستی و یا هر گروه تروریستی دیگری را برای خود محفوظ می داند.

ما روابط تاریخی، عمیق و گسترده ای با دوستان خود در عراق و اقلیم کردستان داریم و علاقه داریم این روابط صمیمانه ادامه یابد. ما از هیچ کمکی برای توسعه عراق و کمک به مردم این کشور کوتاهی نکردیم. ما به محض درخواست کمک از سوی بزرگان کردستان عراق، به یاری آنها شتافتیم. نیروهای ما حتی برای دفاع از آنها در برابر داعش شهید شدند تا شهرهای مهم کردستان عراق، مثل موصل و اربیل، به دست تروریستهای داعش نیفتد.

دولت عراق و مقامات کردستان به خوبی می دانند که چرا این اتفاق افتاد. ما بارها به حکومت مرکزی عراق در این زمینه هشدار داده بودیم که تحرکات و فعالیت های خصمانه علیه ایران از داخل سرزمین عراق را متوقف کنند. دوستان ما در عراق در این زمینه مسئولیت قطعی دارند.

همکاری کرواسی و ایران را چگونه ارزیابی می کنید؟

همکاری جمهوری اسلامی ایران و جمهوری کرواسی مبتنی بر دوستی، احترام و درک مشترک ادامه دارد. خوشبختانه ارتباطات و دیدارهای مقامات عالی دو کشور افزایش یافته است و ما علاوه بر مسائل دو جانبه، رایزنی های خوبی در مورد مسائل منطقه ای و بین المللی هم داریم. امیدوارم با کاهش آثار پاندمی کرونا سفر مقامات دو کشور هم آغاز شود.

این خبر بسیار خوبی است که در سال 2021 موفق شدیم علی رغم همه تحریم ها حجم روابط تجاری دو کشور را حداقل پنجاه درصد افزایش دهیم. ما و دوستان کروات اطمینان داریم که با لغو تحریمها در آینده نزدیک، روابط اقتصادی دو کشور جهش قابل توجهی خواهد یافت. ما آماده ایم به سرعت تمام نیازهای کرواسی به انواع انرژی را با کیفیت و قیمت مناسب تامین کنیم.

امسال سی امین سالگرد تاسیس روابط دیپلماتیک ایران و کرواسی است و ما برنامه هایی را تدارک دیده ایم. ماه گذشته فیلارمونیک زاگرب به سرپرستی علی رهبری کنسرت «چنین گفت زرتشت» را به زبان فارسی اجرا کرد. طی ماههای آینده نیز چند هنرمند ایرانی به زاگرب خواهند آمد. کنفرانس تجارت حلال ایران و کرواسی هم در نیمه ماه ژوئن با حضور شرکتهای کروات در تهران برگزار می شود.