کدام‌ یک از فیلم‌های مربوط به اعتیاد را در جمع خانواده ببینیم؟

برخی از این آثار اجتماعی قابلیت نمایش در جمع خانواده را ندارند اما بهتر است والدین آنها را تماشا کنند.

دسته‌ای از آثار مربوط به اعتیاد در نمایش مواد مخدر و مصرف آن افراط کرده و تصاویری را به تماشاگر نشان می‌دهند که روح او را می‌آزارد. اما دسته دیگری بیشتر به جنبه آسیب‌زای اعتیاد روی فرد و خانواده و جامعه می‌پردازد و بیشتر در دسته آثار اجتماعی انتقادی قرار می‌گیرد.

اعتیاد مساله‌ای دور از ما نیست. برخی از تصاویر استعمال دخانیات و موادمخدر حتی گاهی نوجوانان را علاقه‌مند به مصرف و تجربه یکباره این مواد می‌کنند.

مراقبت و حتی همراهی نوجوان در تماشای این آثار و بعد از آن گفت‌وگو درباره آنها می‌تواند آثار تخریبی بسیاری از این فیلم‌ها و سریال‌ها را کمتر کند.

خون‌ بازی

اثر رخشان بنی‌اعتماد و با بازی باران کوثری روایت اعتیاد دختر جوانی از طبقه مرفه است که مادرش تلاش می‌کند با همراهی او، پله‌پله از اعتیاد دورش کند.

خون‌بازی تصاویر بی‌پرده و چرکی از مصرف موادمخدر و تزریق آن نمایش می‌دهد که مناسب خانواده و هر فردی نیست. فیلم خون‌ بازی از آن دسته فیلم‌هایی است که بیش از آن‌که توصیه به دیدن شود، توصیه به ندیدن آن در اینجا می‌کنیم.

فیلم روایت خستگی و بیچارگی یک معتاد و خانواده اوست که اگرچه درصدد ترک هستند اما نمی‌توانند از این شدت ماجرا فرار کنند و سختی ترک را به‌خوبی نمایش می‌دهد.

فیلم خون‌بازی نمایش خرد شدن شخصیت یک معتاد در طلب موادمخدر است. این‌که فشار اعتیاد به اندازه‌ای است که معتاد را مجبور به انجام هر کاری می‌کند. نمایش این فشار و مواجهه با سختی و عمق اعتیاد امکان درک اعتیاد را به تماشاگر می‌دهد.

اگرچه برانگیختن حس همدلی در این زمینه باید با احتیاط انجام شود اما شعار معتاد مجرم نیست بلکه به عنوان یک بیمار با او برخورد شود در بسیاری از این فیلم‌ها مستتر است. همراهی و همدلی با معتاد و حمایت در جهت ترک اعتیاد در مقایسه با درد و سختی جسمی و روحی که معتاد در مسیر ترک اعتیاد می‌کشد، شاید آسان‌ترین کاری باشد که از طرف اطرافیان برای او انجام می‌شود.

شناخت اعتیاد، شرایط، فشارهای جسمی و روحی و راه‌های جلوگیری یا کمک به یک معتاد، نکاتی است که در فیلم‌های آسیب‌شناسی با موضوع اعتیاد و موادمخدر سعی شده به آنها پرداخته شود.

دارکوب

ساخته بهروز شعیبی به سال ۱۳۹۶ روایت مادری است که دچار اعتیاد شدیدی شده و از سمت خانواده و همسر طرد گردیده است.

امیدی هم برای ترک اعتیاد ندارد چراکه اعتیاد باعث شده نوزادش را از دست بدهد. طی روایت داستان تماشاگر با انتخاب‌های اشتباه و شرایط سخت مهسا، مادر معتاد فیلم، مواجه می‌شود. مهسا در پی پیدا کردن فرزندش نزد همسر سابقش بازمی‌گردد که حال با همسر جدیدش و فرزندشان زندگی خوبی دارند. در میان تمام افرادی که مهسا را طرد کرده‌اند و میلی به کمک کردن به او ندارند تنها رویا، همسر دوم شوهرش، به فکر کمک به اوست و تصمیم می‌گیرد به‌جای طرد، به او در مسیر ترک اعتیادش کمک کند. مهسا از سوی برادر و خانواده طرد شده است و در خانواده جایگاه مناسبی نداشته و سختگیری‌های زیادی به او تحمیل می‌شده و پس از ازدواج نیز با وجود علاقه همسرش، بی‌مهری و بی‌توجهی زیادی از سمت همسرش متوجه او بوده علاوه‌براین‌که پس از مرگ فرضی فرزندش کسی به دنبال او نرفته و مهسا طی شش سال در سیاه‌ترین لحظات زندگی‌اش تنها بوده و کسی از اطرافیان به فکر همراهی و کمک به او نبود. رویا، زنی است که میزان و عمق احساس و عاطفه مادری را می‌شناسد و با همین ارتباط و اشتراک به کمک مهسا می‌رود و همسرش را راضی می‌کند مهسا را در مسیر ترک اعتیاد یاری کنند. فیلم با چند پله بهترشدن مهسا به پایان می‌رسد درحالی‌که مهسا پذیرفته به خاطر تصمیم‌های شخصی اشتباهی که گرفته فرزندش را با زن دیگری سهیم شود. دارکوب علاوه‌بر اشتباه‌های خانواده و جامعه، لغزش‌های شخصی را نیز مطرح می‌کند و به هر فرد به صورت مجزا با مسؤولیت جدا نگاه می‌کند و تقصیر را به گردن تنها یک فرد نمی‌اندازد.

متری شیش‌و‌نیم

ساخته سعید روستایی اثری طولانی و پرجزئیات با داستانی پرکشش است که گرچه شخصیت اصلی معتاد نیست اما به مساله موادمخدر و قاچاق آن می‌پردازد.

ساخته دیگر سعید روستایی به نام ابد و یک‌روز هم به تاثیر اعتیاد در یک خانواده می‌پرداخت. موادمخدر در هردو اثر کارگردان باعث ویرانی و تباهی زندگی تک‌تک افراد بود، از فروشنده و قاچاقچی تا مصرف‌کننده هر‌کدام به‌نوعی در این تباهی سهیم هستند و زندگی‌شان درگیر آن مساله است.

شخصیت‌های آثار سعید روستایی تنها یک جنبه تاریک ندارند حضور خانواده، کودکان و عشق باعث می‌شود که بیشتر شخصیت معتاد یا موادفروش را بشناسیم و بعد در مواجهه با تصمیمی که می‌گیرد به این مساله فکر کنیم که چه عواملی این فرد را به جایی که ما می‌بینیم رسانده است.

متری شیش‌و‌نیم، گرچه تصویر خشن و بی‌پرده‌ای را نمایش می‌دهد اما سعی می‌کند دوسوی ماجرای موادمخدر را نمایش دهد، پلیس که با وجود تمام فشارهای خانواده و شرایط سخت کاری با تلاش تمام به‌دنبال گرفتن مجرمان است و گروهی که درگیر مساله موادمخدر هستند، معتادان که زندگی خود و خانواده‌شان را به تباهی کشانده‌اند و قاچاقچی و رئیس باند که با وجود پول فراوانی که از این تجارت به دست آورده‌اند باز هم نتوانستند خوشبختی و آرامش کامل را داشته باشند.

فیلم متری شیش‌و‌نیم علاوه بر مساله اعتیاد، به سختی‌های کار پلیس موادمخدر هم می‌پردازد، گرچه مجرم این فیلم تنها یک مجرم سیاه و خبیث نیست و حتی در لحظاتی تماشاگر را به علت علاقه‌ای که به خانواده دارد، همراه می‌کند اما در آخر، تماشاگر مجازات را حق او می‌داند چرا که نتیجه اعمال او را دیده و با وجود تمام دلایلی که برای کارهای خود می‌آورد به او نمی‌تواند حق بدهد، گرچه او نیز به نوعی قربانی شرایط خانواده و جامعه است اما مسؤولیت فردی او را نباید نادیده گرفت.

مرثیه‌ای برای یک رویا

ساخته دارن آرنوفسکی یکی از مطرح‌ترین فیلم‌ها در زمینه اعتیاد است، فیلم تلخ و سیاه که به هیچ عنوان پیشنهاد نمی‌شود در جمع خانواده آن را تماشا کنید، روایت خانواده‌ای است که هرکدام به‌نوعی درگیر اعتیاد می‌شوند و همین باعث می‌شود که زندگی و برنامه‌هایی که داشتن به فروپاشی و سیاهی بیانجامد، فیلم مرثیه‌ای برای یک رویا فیلم تاثیرگذاری است از جهت نمایش تاثیر مصرف موادمخدر بر روان فرد و مسیر سقوطی که دارد.

موسیقی فیلم به‌شدت تاثیرگذار و همراه با روایت تلخ فیلم است. در این فیلم به لذت مصرف مواد مخدر به صورت عریانی اشاره شده و این نکته در زمان تماشای فیلم باید در نظر گرفته شود، درک میزان لذتی که این افراد از مصرف مواد می‌برند به فهم این مساله که چرا ترک اعتیاد کار سخت است کمک می‌کند.

در فیلم یکی از شخصیت‌های اصلی اعتیاد به تماشای تلویزیون و مصرف قرص‌های لاغری دارد، نمایش این اعتیاد در کنار اعتیاد به موادمخدر نشان‌دهنده دیدگاه کارگردان است که هردوی این اعتیادها به هدر رفت عمر فرد می‌انجامد و نتیجه‌ای جز از دست دادن زمان‌های طلایی زندگی ندارد.

زهرا صالحی نیا - کارشناس سواد رسانه / ضمیمه چاردیواری روزنامه جام جم