کودکان را از واکسن کرونا نترسانید

اما به‌موازات جدی‌شدن موضوع واکسیناسیون کودکان به‌ویژه با توجه به شروع سال تحصیلی، نگرانی‌ها و تردیدهای والدین از ایمن‌نبودن تزریق واکسن برای فرزندان‌شان و نیز ترس از بروز عوارض پیش‌بینی‌نشده در کودکان به‌دنبال تزریق واکسن کرونا شدت گرفته است. پاسخ‌ به سوالات بسیاری از والدین در ارتباط با عوارض تزریق واکسن کرونا در کودکان که در بسیاری از کشورهای دنیا نیز انجام شده است موضوع گفت‌وگوی ما با دکتر فریبا شیروانی، فوق‌تخصص عفونی اطفال و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران است.

چرا واکسیناسیون کووید-۱۹ با توجه به ایمن‌بودن نسبی کودکان نسبت به کرونا توصیه مى شود؟

با توجه به این‌که در حدود ۳۰ درصد از جمعیت جهان را کودکان تشکیل می‌دهند، واکسیناسیون علیه کرونا در این گروه بزرگ جامعه موضوعی است که باید مد نظر قرار گیرد. ایمن‌بودن کودکان نسبت به ابتلا به کرونا قطعی نیست و در صورت ابتلا ممکن است بیماری بروز کند. موارد بسیار زیادی از ابتلا به این بیماری در کودکان در سنین مختلف گزارش و عوارض مختلف این بیماری در اندام‌های مختلف دیده شده است. اگر چه موارد ابتلا به‌صورت کم‌علامت و بدون علامت در بچه‌ها بیشتر است، این امر نمی‌تواند ضامن قطعی مقاوم‌بودن همه کودکان نسبت به بیماری باشد. از طرف دیگر چون ایمنی نسبت به این بیماری طولانی‌مدت نیست در صورت ابتلا و با گذشت زمان، کودک نسبت به ابتلای دوباره حساس خواهد شد.

در حال حاضر بسیاری از کشورها تزریق واکسن را برای کودکان شروع کرده‌ و به‌خصوص در کشورهایی که مدارس بازگشایی شده‌اند در مواردی برای ورود به مدرسه انجام واکسیناسیون اجباری است. چین اولین کشوری بود که تزریق واکسن را در کودکان سه‌ تا ۱۷ ساله برای واکسن سینوواک تایید کرد. بقیه کشورها از جمله آمریکا، شیلی، هند، اسپانیا، سوئد، دانمارک و انگلیس نیز واکسیناسیون کودکان را انجام می‌دهند.
تزریق واکسن کرونا عارضه مهمی‌در نوجوانان ایجاد نمی‌کند و شاید در تعداد کمی از این گروه سنی به‌صورت درد در محل تزریق و تب و لرز خفیف و سردرد بروز کند. این عوارض کوتاه‌مدت بوده و در طول یک تا
دو روز از بین می‌رود.

عوارضی که به‌دنبال تزریق واکسن کرونا در کودکان اتفاق می‌افتد شامل تب، سردرد، خستگی، درد عضلانی و مفاصل، قرمزی و درد در محل تزریق است. سایر عوارض هم شبیه حالت سرماخوردگی است. در واقع، عوارض در کودکان نسبت به بزرگسالان با شدت کمتر دیده می‌شود.

مشاهده چه عوارضى پس از تزریق واکسن در کودکان نگران‌کننده است و به رسیدگى پزشکى نیاز دارد؟
از عوارض نادر واکسن‌ها که البته بسیار ناشایع است، می‌توان به لخته‌شدن خون اشاره کرد. ممکن است یک شوک شدید در افراد آلرژیک به محتویات واکسن ایجاد شود که به آن شوک آنافیلاکتیک می‌گوییم. در صورتی که بعد از تزریق واکسن اول در یک فرد شوک آنافیلاکتیک ایجاد شود تزریق دوز دوم واکسن نباید انجام شود. از عوارض بسیار نادر و خطرناک دیگری که به‌دنبال واکسیناسیون کرونا اتفاق می‌افتد، لخته‌شدن خون است. البته شیوع این دو عارضه در کودکان بسیار نادر است.

قبل از واکسیناسیون باید از سلامت کامل فرد اطمینان داشته باشیم و مواردی مانند تب یا سایر مشکلات نباید در فرد وجود داشته باشد. خواب کافی و با آرامش در روز قبل از واکسیناسیون توصیه می‌شود. تماشای طولانی‌مدت تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای در شب قبل از واکسیناسیون نباید انجام شود. خوردن ماهی و سبزیجات و میوه‌جات تازه را نیز توصیه می‌کنیم اما باید از مصرف غذاهای فرآوری‌شده خودداری شود.
در صورت بروز تب و درد عضلات و علائم سرماخوردگی در کودکان بعد از تزریق واکسن، توصیه می‌شود از درمان‌های علامتی و استامینوفن استفاده شود اما مصرف بروفن و ناپروکسن را منع می‌کنیم.

واکسن‌های مختلفی مجوز تزریق در کودکان را به‌دست آورده‌اند. واکسن سینوفارم مجوز تزریق را در چین و امارات و ایران و واکسن سوبرانا مجوز تزریق را در کوبا و ایران گرفته است. واکسن فایزر برای کودکان و نوجوانان پنج تا ۱۶ ساله و واکسن مدرنا برای۱۲ تا ۱۷ساله‌ها مجوز مصرف اضطراری از سازمان بهداشت جهانی دارد. در مورد واکسن‌های جانسون و جانسون و آسترازنکا هم تلاش در جهت گرفتن مجوز انجام شده است. با توجه به سیر روزافزون انجام واکسیناسیون در کشور، واکسن سینوفارم می‌تواند نامزد خوبی برای واکسیناسیون در کودکان باشد و این واکسن برای تزریق در کودکان ایمن در نظر گرفته می‌شود.

امتناع از واکسیناسیون می‌تواند کودک را در معرض ابتلا به عفونت با کووید و سایر عوارض ابتلا به آن مانند بیماری MIS-C (سندرم التهابی چند سیستمی ‌در کودکان که پس از ابتلا به کرونا در برخی موارد بروز می‌کند) قرار دهد. در صورت انجام واکسیناسیون در بیش از ۷۰ درصد از افراد جامعه، احتمال کم‌شدن ابتلا و کاهش مرگ‌ومیر وجود دارد. بنابراین انجام واکسیناسیون در همه افراد لازم است.

یک دوز واکسن برای کودکان کافی است؟

در خبرها و به‌ویژه در فضای مجازی می‌بینیم برخی می‌گویند تزریق یک دوز واکسن در کودکان کافى است. صحت این موضوع را درگفت‌وگو با دکتر شیروانی جویا شدم. این فوق‌تخصص عفونی اطفال در پاسخ می‌گوید: «درباره یک بار تزریق واکسن به‌طور کلی در مورد ایجاد اثر کافی ایمونولوژیک توافق وجود ندارد. در افرادی که یک بار واکسن زده‌اند به‌دلیل این‌که ایمنی کافی ممکن است ایجاد نشود مواردی از ابتلا به بیماری کووید دیده شده و چنان که می‌دانید تزریق واکسن فقط از ابتلا به موارد شدید بیماری جلوگیری می‌کند.»

وی می‌افزاید: «در بسیاری از کشورهایی که یک دوز از واکسن را به کودکان تزریق کرده‌اند در مورد تزریق دوز دوم در حال تصمیم‌گیری هستند و این به آن معنا نیست که فقط یک دوز تزریق واکسن کافی است. با توجه به ادامه فرآیند ابتلا به بیماری در جهان لازم است تزریق این واکسن به‌طور سالانه برای افراد انجام شود.»

کودکانی که نباید واکسن کرونا بزنند

دکتر شیروانی در پاسخ به این پرسش که کدام دسته از کودکان نباید واکسن کرونا بزنند، می‌گوید: «اگر سابقه ترومبوآمبولی یا افزایش احتمال لخته‌شدن خون یا سابقه واکنش آنافیلاکسی به‌دنبال تزریق واکسن در کودکی وجود داشته باشد باید در مورد تزریق واکسن با متخصص مشورت شود. در صورتی که کودکی تب یا علائم سرماخوردگی داشته و احتمال ابتلا به بیماری کرونا مطرح باشد، بهتر است واکسیناسیون در ایشان به تعویق بیفتد. اما سابقه قبلی ابتلا به کرونا و سابقه تماس با فرد مبتلا به کرونا از موارد منع واکسیناسیون نیست.»