کلافه‌ های شریانی - وریدی در مغز

به عبارت دیگر تعداد زیادی شریان و ورید به‌صورت کلافه‌های غیرطبیعی دور هم تجمع‌یافته و خون‌تازه بدون این‌که در اختیار مغز قرار گیرد وارد وریدهای غیرطبیعی‌شده و از جمجمه تخلیه شود. این کلافه‌ها درست مانند یک توپ کاموا بوده و ممکن است در هر قسمتی از مغز ایجاد شوند.

خونریزی شایع‌ترین علامتی است که کلافه‌ های عروقی خود را با آن نشان می‌دهند؛ به عبارت دیگر جریان غیرعادی خون داخل این کلافه‌ها آنها را مستعد خونریزی می‌کند. غیر از خونریزی، ممکن است تشنج، ضعف‌اندام‌ها، اختلال بینایی و اختلال تعادل هم در اثر خونرسانی ناقص بافت مغزی در مجاورت این کلافه‌ها اتفاق بیفتد.

درمان این ضایعات مادرزادی و بالقوه خطرناک از چالش‌های بزرگ جراحی مغز و اعصاب است و روش‌های مختلفی برای درمان آنها وجود دارد: جراحی‌باز و برداشتن کل ضایعه، انجام پرتودرمانی مانند گامانایف، جراحی‌بسته از داخل رگ یا ترکیبی از این درمان‌ها.

در جراحی بسته، شبیه آنژیوگرافی، لوله‌ای ظریف در عروق واردشده و شریان‌های غیرعادی را با تزریق ماده‌ای مسدود می‌کند.

به این ترتیب خونرسانی به این ضایعه معیوب را کاهش‌داده یا قطع می‌کند. اتفاق مشابه در روش پرتودرمانی با گامانایف هم رخ می‌دهد که در آن اشعه منجر به بسته‌شدن تدریجی این شریان‌ها می‌شود.

نقطه‌ ضعف پرتودرمانی تاخیر چندساله تاثیر آن روی ضایعه است و نقطه ضعف درمان از داخل رگ این است که در بسیاری از موارد لازم است به‌صورت مکرر و هر چند ماه یکبار تکرار شود و حتی در نهایت احتمال عود ضایعه وجود دارد. در سال‌های اخیر درمان جراحی باز بیش‌ازپیش جایگاه خود را برای کنترل این کلافه‌های عروقی پیدا کرده است.

در جراحی باز، کل ضایعه با بستن تک‌تک شریان‌ها و وریدها خارج می‌شود و احتمال عود آن بسیار کم خواهد بود اما خطر درمان با جراحی‌باز در برخی موارد زیاد است و حتی گاهی امکان‌پذیر نیست.

در این موارد می‌توان روش‌های دیگری مانند درمان از داخل رگ یا گامانایف را پیشنهاد کرد اما امروزه اگر یک کلافه شریانی- وریدی به درمان نیاز داشته باشد پیشنهاد اول خصوصا در سنین پایین‌تر و در مورد کلافه‌ هایی که در مناطق عمقی مغز قرار ندارند جراحی‌باز است و سایر درمان‌ها بهتر است در مواردی که امکان جراحی نیست یا ریسک آن بسیار بالاست در نظر گرفته شود.

دكتر علیرضا طبیب خویی - جراح مغز ‌و ‌اعصاب / روزنامه جام جم