شلیک پنهان کرونا به قاب سلامت

پس از ضربه هولناک اولیه کرونا، پژوهشگران به بررسی پیامدهای این پدیده، علاوه بر موارد مستقیم پزشکی مانند نحوه درمان و تلاش برای دستیابی به ایمنی و تولید واکسن از دیدگاه‌های مختلف پرداختند که برخی از آنها جنبه فردی دارد و برخی نیز به حوزه‌های گروهی یا اجتماعی مرتبط است.

در گفت‌وگو با احمد یاری، مدرس دانشگاه و مشاور صنایع در حوزه سلامت، ایمنی و محیط‌زیست (HSE) مروری بر تاثیرات و پیامدهای همه‌گیری کووید ۱۹ بر سبک زندگی مردم جهان خواهیم داشت.

یکی از اثرات انکارناپذیر همه‌گیری کووید ۱۹، تغییر سبک زندگی و الگوی خواب افراد تحت‌تاثیر قرنطینه‌ها، دورکاری و آموزش‌های اینترنتی است. تغییر الگوی خواب چه اثراتی بر الگوی سلامت افراد به‌جا گذاشته است‌؟

با توجه به رابطه دو‌سویه خواب و سلامت روان، می‌توان این احتمال را مطرح کرد که از دست دادن میزان خواب مناسب در این دوره طولانی می‌تواند وضعیت سلامت روان را به خطر بیندازد.

در این دوران به‌طور کلی افراد جامعه احتمالا سطح استرس بالاتر از حد طبیعی را تجربه می‌کنند. بررسی‌ ها نشان می‌دهد تغییر در زمان خواب و بیداری در شب یا افزایش بیداری شبانه نیز ریسک نهفته ابتلا به بیماری‌های مزمن را افزایش می‌دهد. همچنین این وضعیت ممکن است مشکلات روانی موجود را تشدید کند.

آیا بر‌اساس پژوهش‌های انجام ‌شده می‌توان رابطه بین بروز اختلالات خواب و تغییر الگوی غذایی سالم و افزایش وزن را نیز تایید کرد؟

بدون شک، خواب خوب و مناسب بر سلامت فرد از طرق مختلف تاثیر می‌گذارد. امروزه برهمکنش‌های بین خواب، رژیم غذایی و فعالیت بدنی به‌خوبی بررسی شده است. به‌گفته برخی محققان، چرخه پیچیده خواب ناکافی احتمالا باعث ایجاد عادات غذایی ضعیف‌تر، کاهش انگیزه برای ورزش و همچنین ایجاد اختلال در طیف وسیعی از هورمون‌های متابولیک می‌شود که با چاقی و ابتلا به دیابت نوع ۲ همراه است. البته این رفتارها ناشی از نیازهای فیزیولوژیکی است اما وضعیت روان‌شناختی و پیوند اجتماعی نیز نقش مهمی دارد. برای مثال رفتارهایی مانند غذا خوردن، خوابیدن و ورزش هنگامی که همراه با دیگران انجام می‌شود لذت بیشتری دارد و تحت تأثیر وضعیت روانی فرد نیز قرار می‌گیرد. موضوعی که در دوران همه‌گیری کرونا چندان امکان‌پذیر نبوده است.

تغییر الگوی غذایی بیشتر افراد، کم‌تحرکی و افزایش وزن از آن دست پیامدهایی است که در دوران همه‌گیری کرونا به‌شدت مشهود است. تبعات ناشی از تغییر الگوی غذایی در این دوران چگونه سلامت افراد را تهدید کرده است؟

حضور بیش از پیش در خانه، در دسترس بودن مواد غذایی تهیه شده (تهیه بیش از حد مواد غذایی)، بروز استرس‌ها و در نتیجه امکان پرخوری‌ها، ریزه‌خواری و مصرف میان‌وعده‌های کم‌ارزش و پر‌کالری از عواملی است که پیامد طولانی‌مدت افزایش وزن و چاقی اجتناب‌ناپذیر را به‌دنبال خواهد داشت.

در همین راستا یکی از مسؤولان وزارت آموزش و پرورش در اسفند ۹۹ اعلام کرد خانه‌نشینی و کم‌تحرکی دانش‌آموزان در ایام کرونا باعث افزایش ۱۰درصدی اضافه‌وزن بین آنها شده و این رقم را به ۳۱ درصد رسانده است. البته، رژیم غذایی نامناسب و تعادل انرژی مثبت (ماند و انباشت انرژی)، نه‌تنها منجر به افزایش وزن و چاقی می‌شود بلکه مجموعه‌ای از بیماری‌های مزمن ناشی از رژیم غذایی از جمله بیماری عروق کرونر قلب، دیابت نوع۲، چربی خون و همچنین سکته مغزی را ممکن است در پی داشته باشد.

کم‌تحرکی و کم‌توجهی به داشتن فعالیت تحرکی روزانه در دوران همه‌گیری کرونا تا چه اندازه سلامت عمومی و سلامت اسکلتی و عضلانی افراد را تحت تاثیر خود قرار داده است‌؟

شکی نیست که کم‌تحرکی، چاقی و روی آوردن به استفاده از فضای مجازی، آسیب‌های عضلانی اسکلتی را نیز به‌دنبال خواهد داشت. اثرات مفید فعالیت بدنی منظم بر بسیاری از جنبه‌های سلامتی کاملا اثبات شده است. متأسفانه محدودیت‌های مربوط به تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های خارج از منزل از‌جمله فعالیت بدنی منظم و ورزش به‌طور حتم منجر به بروز اختلال در فعالیت‌های روزانه میلیون‌ها نفر و کم‌تحرکی آنها شده است. از سوی دیگر حضور در فضای مجازی در دوران کرونا برای مقاصد حرفه‌ای و کسب‌وکار یا تفریح و گشت‌وگذار و حتی آموزش کودکان و بزرگسالان به‌شدت افزایش یافته است و چاقی نیز از پیامدهای آن تلقی می‌شود. این عوامل خطر با توجه به میزان مواجهه افراد می‌تواند باعث پیامدهای مخرب و حتی غیر قابل برگشت عضلانی و اسکلتی در فرد شود، از این‌رو تقویت عضلات و حفظ تناسب اندام و فعالیت بدنی در این دوران از ابتلا به برخی بیماری‌ها در آینده جلوگیری خواهد کرد.

پونه شیرازی - سلامت روزنامه جام جم