راهکارهایی برای تقویت عزت‌ نفس

به گزارش جام جم آنلاین، عبدالصالح خزائی در گفتگو با ایسنا با اشاره به اینکه یکی از اساسی‌ترین عوامل در رشد مطلوب شخصیت افراد، عزت‌ نفس است، عنوان کرد: بنا بر تعریف کوپر اسمیت؛ عزت‌ نفس یا احساس خودارزشمندی، یک قضاوت شخصی در مورد با ارزش بودن یا بی‌ارزش بودن، قبولی یا عدم قبولی که در نگرش فرد ظاهر می‌شود و این یک ارزشیابی فردی است که معمولاً با توجه به خویشتن حفظ می‌شود و در واقع میزان عزت نفس بستگی به ارزشیابی فرد درباره خود و قضاوت شخص در مورد ارزشش دارد.

وی ادامه داد: چهار عامل اسنادی کوپر اسمیت برای رشد عزت نفس، نخست و مقدم بر تمام عوامل، میزان احترام، پذیرش و علاقه‌مندی است که یک فرد دریافت می‌کند؛ دومین عامل تجارب موفقیت‌هایمان در زندگی و به طور کلی موقعیت فرد در محیط؛ سومین عامل ارزش‌های انتظاراتی است که بر مبنای آن فرد تجاربش را در محیط مورد تفسیر قرار می‌دهد؛ و چهارمین عامل نحوه پاسخ فرد به از دست‌ دادن و تنزل شخصیت و نگرش فرد در موقعیت‌ های اضطراب‌زا و برداشت و قضاوت مثبت و منفی است.

به گفته این روانشناس آنچه که از ارزیابی شخصیت افراد در مراکز مشاوره توسط کارشناسان و متخصصان حوزه بهداشت و روان حاصل گردیده نشان می‌دهد که برخورداری از اراده و اعتماد به‌ نفس قوی، قدرت تصمیم‌گیری و ابتکار، خلاقیت و نوآوری، سلامت فکر و بهداشت روان، رابطه مستقیمی با میزان و چگونگی عزت نفس و احساس خودارزشمندی فرد دارد.

روانشناس مرکز مشاوره و مددکاری فرماندهی انتظامی استان بوشهر می‌گوید: تجارب کارشناسان اداره مشاوره و مددکاری در مصاحبه با مجرمان خاص و تحلیل روان‌شناختی کیس‌های ویژه مانند اعتیاد، فرار از منزل، خیانت‌ های زناشویی و... با بررسی تاریخچه فردی و خانوادگی و ارزیابی بالینی آنها حاکی از عزت‌نفس پایین و ضعف در مهارت‌های فردی و اجتماعی است. همچنین در درمان بسیاری از مراجعان به مراکز مشاوره که دارای اختلالات شخصیت و رفتاری مانند کمرویی و گوشه‌گیری، هستند و علائم لجبازی و پرخاشگری از خود نشان می‌دهند در اولین گام به ارزیابی و سپس به پرورش احساس عزت‌نفس و مهارت‌های لازم پرداخته می‌شود.

خزائی اظهار کرد: تحقیقات و پژوهش‌های متعدد نشان داده ارتباط متقابل بین عزت‌نفس و تصور فرد از توانایی خود وجود دارد. اگر میزان عزت‌نفس و خودارزشمندی در افراد کاهش یابد، احساس ضعف، ناتوانی و هیجانات منفی در فرد به وجود می‌آید و برعکس با افزایش میزان عزت‌نفس احساس توانمندی و خودکارآمدی در فرد احیاء می‌شود و تغییراتی چون پیشرفت تحصیلی و شغلی، افزایش تلاش برای موفقیت، بلند همّت بودن، تمایل به سلامت جسمی و روانی بیشتر، لذت بردن از روابط با دیگران، خوش‌بینی و مثبت‌اندیشی نسبت به موقعیت‌های بعدی در او پایدار می‌گردد.

وی تاکید کرد: به طور کلی جامعه‌ای که افراد آن از احساس خودارزشمندی بهره مند باشند در مقابل انواع مشکلات و مسائل زندگی، فشارهای روحی روانی، آسیب‌ها و تهدیدات اجتماعی، حوادث ناگوار طبیعی مانند سیل، زلزله و بیماری و اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی، اعتیاد، تمایل به خودزنی، خودکشی، دیگرآزاری و... مقاوم خواهد بود و این امر به نوبه خود در شکوفایی استعدادهای نهفته، خلاقیت و پیشرفت‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی و نشاط جامعه تاثیرات مثبت خواهد داشت.

این مشاور و مددکار اضافه کرد: پس نیاز است در وهله اول والدین و سپس اولیای آموزش و پرورش و نهادها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی متولی با آگاهی از این موضوع و با فراهم کردن شرایط در جهت افزایش و تقویت عزت نفس فرزندان به خصوص در دوران حساس کودکی و نوجوانی اهتمام و تلاش مضاعف نمایند تا بتوانند هیجانات منفی مانند اضطراب در آنها را به حداقل برسانند و این خود در پیشگیری از آسیب‌های فردی و اجتماعی مثمرثمر خواهد بود.

عبدالصالح خزائی که دارای مدرک دکترا در رشته روانشناسی است، تصریح کرد: در این جا لازم است موارد ذیل به منظور تقویت و پرورش عزت نفس در افراد مدنظر قرار گیرد:
- داشتن مهارت قاطعیت و جرات‌مندی و مهارت نه گفتن در ارتباط با دیگران.
- داشتن هدف و معنا در زندگی و تعیین ارزش‌های زندگی؛ اهداف باید قابل دسترسی و متناسب با فرد باشد.
- داشتن روحیه مسئولیت‌پذیری؛ باید از تجربه‌های جدید استقبال کرد.
- پرهیز از سرزنش، تحقیر و انتقاد کردن خودتان در قالب جملات با محتوای شوخی و مسخره که این می‌تواند در بلند مدت در کاهش عزت‌نفس تاثیرگذار باشد.
- توانایی و ویژگی هر فرد با دیگران متفاوت است و نباید خود را با دیگران مقایسه کرد. مهم این است که خودتان را با توانایی، استعداد و شرایط خود مقایسه کنید.
- تلاش جهت کسب یک مهارت خاص به وسیله تمرین و ممارست به منظور احساس رضایت‌مندی بیشتر.
- تلاش جهت گسترش روابط با دیگران با اهمیت دادن به منابع حمایتی مانند والدین، دوستان و...
- عدم هراس از شکست و آن را به عنوان یک تجربه گرانبها قلمداد کردن.