مهار استرس‌ها را یاد بگیر (اینفوگرافیک)

استرس مبتلاشدن به بیماری، از دست دادن عزیزان، به خطر افتادن امنیت روانی و اقتصادی و نداشتن تفریحات گذشته و ارتباطات دوستانه و ... روزبه‌روز به استرس‌های ما دامن زده است.

بااین‌حال اجازه‌دادن به افکارمان برای ماندن در جاده ترس، ناامیدی و بی‌امنیتی نه‌تنها کمکی به بهبود حالمان نمی‌کند بلکه به‌مرور از ما بیمارانی می‌سازد که نمی‌توانیم شاد باشیم و افکار منفی را از دنیای خود دور کنیم.

گفت‌وگوی ما با دکتر فاطمه کلاهدوز، روان‌شناس بالینی و روان‌درمانگر با هدف شناخت عوامل موثر در بروز استرس و راه‌های کنترل آن صورت گرفته است.

آیا بروز استرس و اضطراب، لزوما ریشه در بیمارى‌هاى روان و نیاز به درمان تخصصی دارد؟

استرس، یک وضعیت روانی است که می‌تواند برای انجام یک کار مهم یا پس از یک رویداد یا حادثه آسیب‌زا برای افراد به‌گونه‌ای متفاوت ایجاد شود. در واقع عامل استرس برای فرد مشخص است اما گاهی اثرات فیزیکی و روانی که پس از چنین رویدادهایی رخ می‌دهد، می‌تواند برای افراد مشکلات زیادی ایجاد کند و اینجاست که درمان اهمیت زیادی پیدا می‌کند،زیرا زندگی افراد دچار اختلال در عملکرد می‌شود.
عوامل گوناگونی می‌تواند باعث ایجاد این احساس شود. به همین علت ضرورت درمان استرس برای افراد امری مهم و حیاتی است. درصورتی‌که احساس می‌کنید دچار استرس شده‌اید و فشارها و مشکلات برای شما استرس زیادی به همراه دارد باید سریع به درمان آن بپردازید.

نشانه‌های فیزیکی كه یك فرد با مشاهده آنها در خود باید متوجه وجود اختلال استرس شود، چیست؟

علائم فیزیکی استرس شامل این موارد می‌شود: بی‌نظمی درضربان قلب، افزایش تعداد تنفس، ضعف عضلانی، افزایش تعریق ،تمرکز دشوار، احساس سرگیجه، عدم توانایی حرکت (بر اثر شوک یا یک خبر غیرقابل انتظار)، بی‌اشتهایی یا پرخوری، عرق گرم و سرد، دهان خشک، تنش عضلانی، احساس درد در قفسه سینه (گاهی خیلی شدید)، احساس خفگی، احساس خواب آلودگی، خستگی چشم، نیاز به دفع مزاج، اسهال، تهوع و استفراغ، بی‌حوصلگی، سردرد و داغی بدن، فشار خون بالا، مشکل در تنفس، سرگیجه و سوزش معده.

بروز استرس تا چه اندازه متاثر از بروز مشکل در ارتباطات بین فردی است؟

احساس فشار به‌خاطر چیزی که می‌خواهید یا به اندازه کافی ندارید (زمان، پول، محبت و حمایت)، احساس داشتن مقدار بیش از حد از چیزی (زمان،پول‌و...) و نداشتن توانایی استفاده درست از آن می‌تواند در بروز اختلال استرس موثر باشد.

حتی روبه‌روشدن با چیزی جدید در زندگی مثل روبه‌روشدن با تهدیدی برای سلامت و سلامت فیزیکی در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ یا حتی مواجهه با عاملی که سلامت احساسی ما را به خطر بیندازد، مثل از دست دادن کسی یا شکست عاطفی می‌تواند به‌شدت استرس‌زا باشد.

در واقع احساس مجبورشدن به انجام کاری که برای شما بسیار دشوار است یا اختلاف با همسر، فرزند، رئیس یا دوستی که رابطه او برای شما مضر است یا رفتار مناسبی ندارد به بروز استرس و اضطراب منتهی می‌شود. ارتباطات نادرست، زندگی بسیاری از افراد را به‌خطر می‌اندازد و بدتر از آن اجازه نمی‌دهد مدتی را در آرامش بگذرانند. نتایج تحقیقات نشان داده است افرادی که از همسر خود جدا می‌شوند، سطح بالاتری از استرس را دریافت می‌کنند. وقتی فردی از همسر خود جدا می‌شود، نگرانی‌هایی را تجربه می‌کند که برایش ناآشناست. نگرانی‌هایی مثل هراس از ناتوانی در تأمین مخارج، نداشتن احساس امنیت، ترس تنهاماندن تا آخر عمر، طردشدن از جانب خانواده،دریافت‌برچسب‌های منفی از اجتماع، اطمینان‌نداشتن به افراد دیگر و ... می‌شود.

نداشتن مهارت «نه‌گفتن» به‌خودی خود عامل استرس‌زای بزرگی تلقی می‌شود. با این مسأله موافقید؟
بدون شک. برخی افراد همیشه با هر خواسته‌ای از جانب دیگران موافقت می‌کنند، زیرا تصور می‌کنند اگر نه بگویند آنها را از دست می‌دهند. وقتی شما به هر خواسته‌ای بدون این‌که بدانید از پس انجام آن برمی‌آیید یا اصلا دوست دارید پاسخ مثبت می‌دهید، خودتان را گرفتار می‌کنید. بیشتر افراد بلد نیستند به‌راحتی نه بگویند و همین موضوع ساده عامل ایجاد استرس شدید در آنها می‌شود.

آیا پذیرش مسؤولیت‌هایی که بیش از حد توانمان است، می‌تواند عامل مهمی در بروز استرس در ما تلقی شود؟

فرد با قبول انجام کارهای سنگین به‌طور دائم به خود می‌گوید، نکند از پس این کار بر نیایم، اگر درست انجام ندهم چه اتفاقی می‌افتد؟ مسؤولیت‌های سنگین، مانند زنجیرهایی قفل‌شده به گردن ما عمل می‌کند که شما آنها را پذیرفته‌اید، اما توان انجامش را ندارید و همیشه تحت استرس‌های درونی و نگرانی‌های شدید قرار می‌گیرید.

چرا نداشتن رضایت شغلی در بسیاری از شاغلان اصلی‌ترین عامل استرس در آنها محسوب می‌شود؟

مشاغلی که افراد انتخاب می‌کنند روی کل جریان زندگی‌شان اثر می‌گذارد. اگر از شغل خود راضی نباشید دائم نگرانید و می‌خواهید آن را زودتر به پایان برسانید صبح‌ها به زور از بستر بلند می‌شوید و مدام خودتان را با جملات منفی و مخرب بمباران می‌کنید.

چرا بیمارشدن در برخی افراد می‌تواند به عامل استرسی بزرگی در زندگی‌شان تبدیل شود؟

برخی افراد بیماری‌های خاصی دارند و این عامل روی سطح روحیه‌شان تأثیر منفی می‌گذارد. آنها فکر می‌کنند نباید در جامعه حضور پیدا کنند یا اگر کسی از بیماری‌شان با خبر شود مورد تهمت، تهدید یا بی‌رحمی قرار می‌گیرند. این ترس در آنها استرس زیادی ایجاد می‌کند.

نداشتن تغذیه سالم چگونه استرس را افزایش می‌دهد؟

برخی افراد همواره مواد غذایی مثل فست‌فود، نوشابه، تنقلات، غذاهای فریزشده و کنسرو شده را استفاده می‌کنند. این غذاها باعث بروز مشکلات روحی در افراد می‌شود و علائمی مانند خودخوری‌های دائمی، شکاک‌بودن، نداشتن تمرکز، کاهش سطح انرژی، غمگین و خوشحال‌بودن بی‌دلیل، عصبانیت، عجول‌بودن و استرس زیاد را با خود به‌همراه دارند.

مشکلات مالی چگونه به بروز اختلالات استرسی منتهی می شود؟

درگیرشدن در مشکلات مالی به‌خصوص در شرایط رکود و تورم افراد را مضطرب می‌کند. این افراد همیشه نگران آینده خود و فرزندانشان هستند و این عامل باعث می‌شود استرس زیادی را تجربه کنند.

چگونه خود را از قرارگرفتن در موقعیت‌های استرس زا دور کنیم؟

اجازه ندهید افکارتان در موقعیت‌هایی بماند که نگران‌تان می‌کند و نمی‌توانید کنترل‌شان کنید. پشیمانی و نگرانی کمکی به شما نمی‌کند و در واقع ساکن‌ماندن روی ترس‌ها و نگرانی‌ها می‌توانند مریض‌تان کنند. بسیاری از بیماری‌های خودایمنی از نگرانی بیش از حد ریشه می‌گیرند. تمام بیماری‌های خودایمنی روندی دارند که باعث می‌شود سیستم ایمنی فرد مبتلا به‌جای حمله به میکروب‌های خارجی به‌سلول‌ها و اندام‌های موجود در بدن خود شخص هجوم آورند. شخصی که از بیماری خودایمنی رنج می‌برد به‌معنای واقعی کلمه به بدترین دشمن خود تبدیل می‌شود.

ما معمولا درگیر فشارهای خارج از ارزش‌ها یا اعتقادات خودمان می‌شویم. وقتی خود را در ارزش‌ها و اهدافی که از اجتماع دریافت کردیم گم می‌کنیم، بیشتر در معرض بیماری قرار خواهیم گرفت. توصیه آخر این که در لحظه زندگی کنید و اجازه ندهید احساسات، استرس‌ و اضطراب‌ یا افکارپریشان، مزاحم زمان حالتان شود.

مهم‌ترین روش‌های كنترل استرس

خودتان را خوب بشناسید و با ترس های خود
مواجه شوید.
ورزش کنید.
تغذیه سالم داشته باشید.
تمرین آرامش ذهن داشته باشید.
تقویت معنویت به کاهش استرس کمک می‌کند.

مراجعه به روان‌شناس یا در صورت شدت استرس به روانپزشک برای گرفتن دارو و کنترل آن توصیه می‌شود.

نفس عمیق به مدت چند دقیقه و پیاده‌روی و قدم‌زدن هم به کنترل استرس کمک می‌کند.

از پنج حس خود برای تجربه دنیایی که پیش رویتان است استفاده کنید و فکرتان را با افکار منفی و غیرواقع‌بینانه پر نکنید.

جهت مشاهده تصویر اصلی بر روی عکس زیر کلیک کنید.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه جام جم