من میشم همکار مجری

کلاه قرمزی خودش دو فیلم سینمایی داشت و چندسالی هم به عنوان ویژه‌برنامه‌ نوروزی تلویزیون روی آنتن رفت.

جناب‌ خان هم با خندوانه مجدد پایش به رسانه‌ها باز شد و جلوه جدیدی از نمایش عروسکی را به اجرا گذاشت. البته قدمت و جذابیت‌ کلاه‌قرمزی و همراهانش بسیار بیشتر از جناب‌خان است به همین دلیل در این گزارش فصل‌تر به کلاه قرمزی و خالقانش پرداختیم.

کلاه‌ قرمزی ابتدا یک مورچه عروسکی بود که به دست مسعود صادقیان بروجنی سال ۱۳۶۰ ساخته شد و در برنامه «سقائک و شانه‌به‌سر دانا» به کارگردانی ایرج طهماسب مورد استفاده قرار گرفت.

صادقیان سابقه ساخت عروسک‌های برنامه‌های هادی و هدی، مدرسه موش‌ها و السون و ولسون را نیز در کارنامه خود دارد.

اما چند سال بعد بود که کلاه قرمزی اتفاق بسیار بزرگی را رقم زد. زمانی که سال‌1373 فیلم سینمایی کلاه قرمزی و پسرخاله راهی پرده سینما شد، پدیده‌ای رخ داد که تا پیش از آن سابقه نداشت.

عروسکی پارچه‌ای با دماغی اغراق شده همراه پسرخاله‌اش آنچنان اقبالی به خود جذب کردند که حتی صدای اهالی فرهنگ و اندیشه را هم درآورد.

نشریه گزارش در شماره 48 خود در بهمن 73 مقاله‌ای منتشر کرد با عنوان «کلاه قرمزی و ملوک‌الطوایفی فرهنگ» و اکران فیلم سینمایی کلاه قرمزی و پسرخاله را در برابر هفته کتاب و مهجوریت اهالی فکر و اندیشه و قلم قرار داد.

در بخشی از این مقاله آمده بود: «فاجعه این نیست که مردم ما کتاب نمی‌خوانند، فاجعه در این است که به تماشای فیلم کلاه قرمزی می‌روند. ساعت‌ها در صف می‌ایستند، یا بلیت 200-250 تومانی را از بازار سیاه می‌خرند تا بروند و ببینند چگونه کلاه قرمزی و پسرخاله‌اش می‌گویند «اکشال نداره.» «ها چی میگی» «مگه چی شده».

این نشریه در ادامه عکسی از صف خرید بلیت کلاه قرمزی در برابر سینماها آورده است و توضیح داده این صف در سرمایه زیر7 درجه تشکیل شده و جلوتر می‌نویسد: «راستی چرا مردم ما کتاب نمی‌خوانند اما برای دیدن کلاه قرمزی سرودست می‌شکنند؟ چرا مردان و زنان ما (حتی تحصیلکرده‌هایمان) به بهانه ارضای تمایلات فرزندان خود به دیدن فیلم کلاه قرمزی می‌روند و سالن سینما را از قهقهه خود به لرزه درمی‌آورند؟»

قصد مرور این مقاله را ندارم. اما جالب است بدانید این طور تاختن به اقبال مردمی به این دو عروسک و خالقان‌شان، نه تنها از منظر ارزشمند دانستن مقوله فرهنگ نخبگانی انجام می‌شود که حتی با ارجاع به فرهنگی بودن انقلاب، این پدیده را خطری برای آینده برمی‌شمرد.

انقلاب در گیشه سینما

کلاه قرمزی و پسرخاله در سه ماه اکران خود بیش از 171 میلیون تومان فروخت. این درحالی بود که قیمت بلیت 50 تا 80 تومان بود.

به عبارتی به قیمت‌های سال 98 این فیلم فروشی بیش از 40 میلیارد تومانی رقم زد. این فیلم توانست حدود شش میلیون بیننده را به سالن‌های سینما ببرد.

کارگردانی این فیلم به عهده ایرج طهماسب بود و نویسندگی آن را ایرج طهماسب، حمید جبلی و همایون اسعدیان انجام داده بودند. بازیگری ایرج طهماسب، فاطمه معتمد‌آریا، حمید جبلی، مرحوم مرتضی احمدی و مرحومه حمیده خیرآبادی را نباید از یاد برد.

پس از این موفقیت، کلاه قرمزی در چند برنامه تلویزیونی دیگر به همراه آقای مجری حضور پیدا کرد تا این‌که دوباره در سال 81 به سالن‌های سینما بازگشت.

این‌بار همراه دختری معصوم به نام سروناز. کلاه قرمزی و سروناز با کارگردانی ایرج طهماسب، تهیه‌کنندگی حمید و مجید مدرسی، نویسندگی ایرج طهماسب و حمید جبلی و بازیگری ایرج طهماسب، فاطمه معتمد‌آریا، رضا فیض‌نوروزی و رضا عطاران، 835 میلیون تومان فروخت، 1.5 میلیون بیننده جذب کرد و پرفروش‌ترین فیلم سال شد.

بازگشت آقای مرجی (!) و همکارش

چند سال بعد کلاه قرمزی دوباره به تلویزیون بازگشت. نوروز 88، کلاه قرمزی و پسرخاله، همراه ایرج طهماسب و حمید جبلی و باران کوثری و محمدرضا هدایتی به تلویزیون آمدند و مهمان‌هایی را به جمع خود فراخواندند. دورهمی عیدانه کلاه قرمزی در سال‌های بعد هم تکرار شد.

در نوروز 90، پسرعمه‌زا و فامیل دور و ببعی هم اضافه شدند. عروسک‌هایی که با طراحی و کاراکترسازی بسیار دقیقی همراه بودند و توانستند دل‌های بسیاری را به دست بیاورند. سال 91 خواهر پسرعمه‌زا هم آمد اما پدیده آن سال، جیگر بود. عروسکی که آنقدر محبوب شد که حتی برایش شایعه هم ساختند و گفتند او ممنوع‌التصویر شده است.

سه‌گانه کلاه قرمزی تکمیل شد

در نیمه سال 91 طهماسب و جبلی باز هم دست کلاه قرمزی را گرفتند و به سینما بردند. کلاه قرمزی و بچه‌ننه اگرچه موفقیت‌های دو نسخه قبلی خود را نتوانست تکرار کند اما باز هم اقبال زیادی به آن نشان داده شد. سال 92 دختر همسایه آمد.

عروسکی که غیر از چند کلمه کوتاه چیز دیگری به زبان نمی‌آورد اما او هم تبدیل به یکی از نشان‌های دوست‌داشتنی خانه آقای مجری شد. غیر از او گابی و خانم بزرگ هم از روستا سررسیدند.

در مجموعه‌های سال 93 و 94 و 97 هم شخصیت‌های جدید اضافه شدند. دوره، بچه فامیل دور، عزیزم ببخشید، آقوی همساده، دیبی، گدا، داداش گُلُم، پیشی جان، موشی جان، گیگیلی و دیگر عروسک‌ها هم آمدند و رونق‌بخش این برنامه تلویزیونی در نوروزها شدند.

مجموعه کلاه قرمزی، به لطف هنر و نوآوری خالقانش همواره یکی از محبوب‌ترین برنامه‌های تلویزیون بوده است. تا آنجا که هیچ‌گاه رنگ و بوی تکرار به خود نگرفت.

اضافه کردن مهمان‌های معروف به برنامه، تولید آیتم‌های نمایشی، موسیقی‌های جذاب و آموزش‌های ضمنی گنجانده شده در متن این مجموعه در عین سادگی و میزانسن‌های خطی و پهلوبه‌پهلو در هر دوره به موفقیت این مجموعه انجامید.

در این میان نباید هنر و تلاش عروسک‌گردانان و صداپیشگان این مجموعه را فراموش کرد. دنیا فنی‌زاده که سال‌ها عروسک‌گردانی کلاه قرمزی را برعهده داشت در کنار جمع بی‌نظیری از صداپیشگان نظیر حمید جبلی، محمدرضا هدایتی، بهادر مالکی، محمد بحرانی، کاظم سیاحی، هوتن شکیبا، نگار استخر، علی سرابی و ... از عوامل اصلی موفقیت این مجموعه بوده‌اند.

ضمیمه قاب کوچک روزنامه جام جم