بازی ترامپ با اورانیوم غنی‌شده

تحریم‌ تازه آمریکا
آمریکا از 18 اردیبهشت سال قبل که از برجام خارج شد از هر ابزاری برای فشار بر ایران استفاده کرده و پس از بازگرداندن تحریم‌هایی که پس از برجام (روی کاغذ) رفع شده بود اکنون به دنبال تحریم‌های جدید است و در همین راستا بر خلاف مفاد توافق هسته‌ای، بخش تازه‌ای از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را نیز مشمول تحریم قرار داد.
به گزارش فارس، بر اساس بیانیه‌ای که در سایت وزارت خارجه آمریکا قرار گرفته در توضیح محدودیت‌های تازه علیه برنامه هسته‌ای ایران آمده است: «از روز ۴ می‌(دیروز)، کمک به گسترش نیروگاه هسته‌ای بوشهر فراتر از واحد رآکتوری کنونی می‌تواند تحریم‌پذیر باشد. علاوه بر این، فعالیت‌ها برای انتقال اورانیوم غنی‌شده به خارج از ایران در ازای اورانیوم طبیعی هم می‌تواند تحریم‌پذیر باشد. ایران باید تمام فعالیت‌های حساس اشاعه‌ای، از جمله غنی‌سازی را متوقف کند و ما اقداماتی را که از ادامه غنی‌سازی حمایت کند، نخواهیم پذیرفت.
پمپئو در این بیانیه می‌افزاید: ما همچنین دیگر اجازه ذخیره‌سازی آب سنگین تولیدی مازاد بر محدودیت‌های فعلی ایران را نمی‌دهیم؛ چنین آب سنگینی دیگر نباید به هیچ شکل در دسترس ایران باشد.بر اساس بیانیه تحریمی جدید آمریکا عملا کشورهای باقیمانده در توافق هسته‌ای از اجرای مفادی از این توافق از جمله تسهیل انتقال آب سنگین مازاد ایران به عمان و تبادل اورانیوم غنی‌شده با روسیه منع شده‌اند و در حالی که طبق متن توافق هسته‌ای به ایران اجازه غنی‌سازی اورانیوم در سطح بسیار کم (3.67 درصد) داده شده اما وزارت خارجه آمریکا با این بیانیه از تهران خواسته هرگونه فعالیت غنی‌سازی را متوقف کند و به دنبال بازفرآوری پلوتونیوم نیز نباشد.
آمریکا همچنین کمک به توسعه نیروگاه هسته‎ای بوشهر را نیز تحریم‎پذیر اعلام کرد. این مجموعه در حال حاضر یک راکتور ساخت روسیه دارد حال آن‌که طبق توافقی که در ۲۰۱۴ حاصل شد، قرار شد روسیه هشت رآکتور دیگر نیز بسازد.
البته طبق اعلام وزارت خارجه آمریکا، روسیه، چین و اتحادیه اروپا همچنان قادر به تداوم همکاری برای تضمین عدم برخورداری ایران از تسلیحات هسته‎ای هستند! به عنوان مثال، چین و انگلیس می‌توانند کار طراحی رآکتور جدید اراک را که با هدف کاهش توانایی تولید پلوتونیوم ساخته می‌شود، ادامه دهند. همچنین روسیه می‌تواند سوخت اورانیوم نیروگاه بوشهر را تهیه کند. تغییر کاربری تأسیسات فوردو نیز از تحریم معاف است. فرانسه هم می‌تواند برنامه آموزشی صلح‎آمیز خود را ادامه دهد.
البته آن‌طور که خبرگزاری فارس گزارش کرده، در اولین موضعگیری خارجی نسبت به تحریم‌های جدید آمریکا، روسیه اعلام کرد تهدیدات آمریکا هرگز باعث توقف همکاری هسته‌ای میان مسکو و تهران نخواهد شد و روسیه به همکاری با ایران ادامه می‌دهد.اتحادیه اروپا نیز همچون همیشه صرفا به ابراز نگرانی درباره تحریم‌های جدید آمریکا بسنده کرد.
واکنش ایران
در توافق هسته‌ای، هر یک از طرفین موظف به اجرای تعهداتی بودند که البته تعهدات اصلی به عهده ایران و آمریکا بود. از زمان اجرای برجام، ایران به تعهدات خود عمل کرده است، اما آمریکا نه تنها به تعهدات خود عمل نکرده و از آن خارج شده، بلکه سایر طرف‌ها را نیز در خصوص انجام تعهداتشان تهدید می‌کند.
حال با این تحریم‌های جدید، عملا آمریکا قصد دارد برجام را در بن‌بست قرار دهد که یا کشورهای عضو در صورت همکاری هسته‌ای با ایران هدف تحریم‌های آمریکا قرار گیرند یا این‌که همکاری خود را با ایران قطع کنند که در این صورت دو سناریو برای ایران قابل پیش‌بینی است.
یکی از این سناریوها که محال به نظر می‌رسد این است که ایران غنی‌سازی خود را متوقف کند یا این‌که به غنی‌سازی خود ادامه دهد که در این صورت هم باید منتظر جوسازی‌ها و ادعاهای جدید آمریکا مبنی بر نقض برجام از سوی ایران باشیم.
البته پیش از این در مقطعی که بحث خودداری آمریکا از خرید آب سنگین ایران مطرح بود سید عباس عراقچی، رئیس ستاد اجرای برجام گفته بود: اصولا طبق برجام آمریکا و هیچ کشور دیگری متعهد به خرید آب سنگین از ایران نیست. تنها تعهدی که ایران دارد این است که مازاد بر نیاز آب سنگین خود را به بازارهای بین المللی عرضه کند برای فروش، اگر خریدار پیدا شد، شد و نشد هم نشد.اظهار نظری هم که دیروز علی لاریجانی، رئیس مجلس درباره تحریم‌های جدید آمریکا داشت همین استدلال را تداعی می‌کرد.
به گزارش فارس، علی لاریجانی دیروز در مراسم بزرگداشت فرهنگیان گفت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌: در چند روز اخیر آمریکایی‌ها اعلام کردند که ایران حق ندارد تولید آب سنگین داشته باشد درحالی‌که ما بر اساس برجام و قوانین خلافی نکرده‌ایم و اگر شماها نمی‌خرید مهم نیست و ما کارمان را ادامه می‌دهیم، ضمن این‌که نواقصی را هم در مورد غنی‌سازی گفته‌اند. این در حالی است که ما غنی‌سازی کرده و با فروش آن مواد تولیدی را از خارج دریافت می‌کردیم و اگر شماها خواستید بخرید و اگر هم نخواستید نخرید، لذا ایران غنی‌سازی را ادامه خواهد داد.
رئیس سازمان انرژی اتمی هم دیروز با اشاره به اقدام اخیر آمریکا گفت: در مذاکرات به گونه‌ای تمهیدات اندیشیده شده که هر کاری آن‌ها می‌کنند در نهایت به نفع ایران تمام می‌شود.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما علی‌اکبر صالحی خاطرنشان کرد: در مورد اعلامیه‌ای هم که اخیرا از سوی آمریکا منتشر شده در نهایت راه به جایی نمی‌برند و موضوع به نفع ایران تمام خواهد شد.البته آنطور که حشمت‌ا... فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی اعلام کرده، اقدام جدید آمریکا در این کمیسیون بررسی و راهکار مقابله با آن پیش‌بینی می‌شود.
مجتبی ذوالنور، رئیس کمیته هسته‌ای مجلس هم با بیان این‌که هر خلاف برجامی که آمریکا مرتکب شود برای ایران الزام آور نیست چون برجام آن را خلاف ندانسته است، ادامه داد: هر اقدامی که برجام برای ایران مجاز دانسته ما انجام خواهیم داد و به بدعهدی‌های آمریکا اعتنا نخواهیم کرد.
وی در گفت‌وگو با تسنیم با بیان این‌که طرف‌های برجام باید به تعهدات خود در این معاهده بین‌المللی عمل کنند، افزود:اگر کشورهایی که در برجام حضور دارند از تحریم‌های آمریکا تبعیت کنند دقیقاً نقض برجام را انجام داده‌اند و جمهوری اسلامی حق دارد از برجام به صورت کامل خارج شود.
رئیس کمیته هسته‌ای مجلس با اعلام این‌که عصر امروز در کمیسیون امنیت‌ملی لغو معافیت‌های هسته‌ای از سوی آمریکا را بررسی خواهیم کرد، عنوان کرد: هیات نظارت بر اجرای برجام در روزهای آینده واکنشی جدی به این اقدام آمریکا خواهد داشت.

دست باز ایران برای تولید اورانیوم غنی شده بیشتر
حسن بهشتی‌پور / کارشناس مسائل هسته‌ای
آمریکا در چند بند از توافق برجام تایید کرده بود که فعالیت‌های هسته‌ای در ایران انجام شود. براساس این توافق پنج بند آن به‌ویژه در مورد فعالیت‌های بوشهر، همکاری‌های فردو و همچنین موارد مربوط به اراک تمدید شد. از سوی دیگر توافق شده بود که ذخایر اورانیوم غنی شده مازاد بر 300 کیلوگرم به برخی کشورها صادر و در ازای آن ایران کیک زرد دریافت کند. مضاف بر این موافقت شد که تولید ایران در حوزه آب سنگین که از سقف 170 تن گذشت به کشورهایی مثل روسیه، آمریکا و عمان صادر شود. اما در رویکردهای جدیدی که ایالات متحده در پیش گرفته کشوری مثل عمان تهدید شد که اگر مازاد آب سنگین را از ایران تحویل بگیرد مشمول تحریم آمریکا می‌شود. از سوی دیگر به روسیه در قبال مبادلات کیک زرد نیز هشدار داده شده است. اگر این کشورها به این رویکرد جدید آمریکا پاسخ مثبت بدهند یک بحث است، اما نکته مهم‌تر این‌که آمریکا برخلاف تعهدات بین‌المللی نقض صریح برجام کرده و خلاف قطعنامه 2231 که به آن رای داده عمل کرده است. بنابراین از یکسو دست ایران برای رعایت نکردن سقف تعیین شده در خصوص نگهداری 300 کیلو اورانیوم غنی شده و همچنین تولید بیش از 170 تن آب سنگین باز است. از سوی دیگر این روند نشان می‌دهد آمریکا در پی آن است که به جهانیان نشان دهد ایران خودش با افزایش تولید اورانیوم غنی شده و آب سنگین، برجام را نقض کرده تا به این وسیله همراهی دیگر طرف‌های توافق برجام را برای برگرداندن قطعنامه‌های شش‌گانه علیه ایران به صورت خودکار فراهم کند.

ضرورت نادیده گرفتن برجام و شروع مجدد مذاکرات هسته‌ای
فریدون عباسی / رئیس انجمن هسته‌ای ایران
وقتی در توافقنامه یا قراردادی مسائل درست دیده نشود وقوع چنین اتفاقاتی طبیعی است. ما به صورت طبیعی باید منتظر باشیم که یک طرف قرارداد زیر همه تعهدات خود بزند. ما به همه تعهدات خود عمل کردیم، اما غیر از چین و روسیه که به طور نسبی با ما درباره توافق برجام همراهی‌هایی داشتند آمریکا و سه کشور دیگر اروپایی به تعهدات خود عمل نکردند و زمان خریدند. آمریکا از برجام به صورت یکطرفه خارج شده، اما با این حال این کشور در قبال تحریم علیه ما و تحت فشار گذاشتن کشورهای دیگر یک برنامه کلی دارد. قصد ایالات متحده هم شکل‌دهی اجماعی علیه ایران در مجامع بین‌المللی است.
حال اگر آمریکا نتوانسته باشد اجماع مورد نظرش را ایجاد کند رویه دیگری را در پیش می‌گیرد و آن هم افزایش فشار سیاسی یا تهدید اقتصادی علیه کشورهای دیگر برای همراهی با تحریم‌ها علیه ایران است. ما باید تکلیف خود را با برجام روشن کنیم. بالاخره این توافق براساس شرایط طرفین نگاشته شده، اما آنها محقق نشده است. بنابراین باید اعلام کنیم که این توافق کارایی ندارد و باید در پی راه حل دیگری باشیم. این‌که برسر توافق خود در برجام باشیم و محدودیت‌ها را بپذیریم ولی فایده‌ای برای کشور ما نداشته باشد و مردم تحت فشار باشند رویه منطقی نیست. بهتر این است که فشار را از روی مردم برداریم و عزتمندانه و قدرتمندانه فعالیت هسته‌ای را دوباره شروع کرده و موضوع مذاکرات را صرفا محدود به مسائل هسته‌‌ای کنیم. این رویه باعث خواهد شد که مسائل موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران از دستور کار مذاکرات خارج شود و از این پس باید روی مسائل هسته‌ای، مذاکرات مجددی صورت گیرد و اعلام کنیم که طرف‌های مقابل به تعهدات خود عمل نکردند و از این رو باید امتیازات بیشتری به ایران بدهند.

اظهار عجز در برابر ستمگر خردمندانه نیست
مسعود اخوان فرد
استاد حقوق بین الملل
موضع اخیر دولت آمریکا در قبال تهدید برخی از کشورها در قبال خرید مازاد آب سنگین و اورانیوم غنی شده ایران در ادامه سیاست‌های تجاوزکارانه و جنگ‌طلبانه این کشور است. روند توسعه‌طلبانه و سلطه‌جویانه ایالات متحده که رویه‌ای تهاجمی به خود گرفته مربوط به ماه‌های اخیر نیست بلکه این روند در سیر مذاکرات هسته‌ای، ژنو گرفته تا وین و حتی بعد از توافق برجام گام به گام به منصه ظهور رسیده است. این رویکرد در نهایت به آنجا کشید که آمریکا از برجام کنار رفت و حتی سایر کشورهایی را که به این توافق پیوسته بودند و در راستای اجرای مفاد آن با ایران همکاری داشتند، تهدید به تنبیه و تحریم کرد. حرکت اخیر آمریکا برخلاف موازین بین المللی، عقلی و حقوق بشر است و اساسا عقلانیتی پشت سر آن نیست. از این رو تنها راهکاری که برخلاف برخی تلقیات و ذهنیات و مواضع تسلیم طلبانه‌ای که در بعضی از اذهان نقش بسته،‌ می توان پیشنهاد کرد این است که ما باید از موضع قدرت با چنین رویه‌ای برخورد کنیم. فراموش نکنیم که در زمان دفاع مقدس، طرف‌های مقابل زمانی پیشنهاد مذاکره و گفت و گو را به ایران دادند که رزمندگان ما در موضع قدرت و پیروزی قرار داشتند. از این رو در مذاکرات بین المللی همین روحیه باید حفظ شود و اظهار عجز پیش ستمگر خردمندانه نیست.