ترکیب جذاب موسیقی و ترانه

این اتفاق اغلب در آثاری رخ می‌دهد که کارگردان و تهیه‌کننده آن هنگام آغاز مراحل فنی کار به‌ عنوان‌بندی و موسیقی آن هم فکر کرده‌اند. در واقع آنها سناریوی مجزایی برای این بخش نوشته و مدت زمانی مشخص را به آن اختصاص می‌دهند. در این میان موسیقی، ترانه و صدای خواننده هم نقش مهمی در دیده شدن عنوان‌بندی ساخته شده داشته و می‌توان آن را برگ برنده نهایی کارگردان در مواجهه با مخاطب به حساب آورد. البته نباید از کیفیت ساخت خود عنوان‌بندی‌ها هم به سادگی عبور کرد که خود مقوله جداگانه‌ای است. حال نگاهی به تعدادی از عنوان‌بندی‌های جذاب سریال‌های تلویزیونی با محوریت موسیقی و ترانه‌های آن می‌اندازیم.

خط قرمز: به امید هوای تازه‌تر

قاسم جعفری در این مجموعه جوان پسند ـ که مدتی پیش هم شاهد بازپخش آن از شبکه آی‌فیلم بودیم، سراغ موسیقی پاپ رفته و از ترانه‌ای متناسب با مضمون کارش بهره گرفته است. به امید یه هوای تازه‌تر با صدای حسین ریاضیان و موسیقی پیروز ارجمند بشدت مورد توجه مخاطبان خط قرمز قرار گرفت و به محبوبیت بسیار دست پیدا کرد. در حقیقت ترانه خط قرمز از دل خود داستان جوشیده و در آن می‌توان تکه‌هایی از شخصیت‌های اصلی آن را پیدا کرد.

شب دهم: مرز در عقل و جنون باریک است

بخش مهمی از بهترین ترانه‌های عنوان‌بندی مجموعه‌های تلویزیونی متعلق به زنده  یاد دکتر افشین یداللهی است که تسلط فوق‌العاده‌ای در حیطه ترانه‌سرایی داشته و آثار ماندگاری را خلق کرده است. یکی از شاخص‌ترین آثار او ترانه شب دهم ساخته حسن فتحی است که حسن ختام فوق‌العاده‌ای برای این سریال پربیننده به حساب می‌آید. یداللهی با درک کامل خود از درونمایه شب دهم اقدام به سرودن ترانه‌ای با پیچیدگی‌های خاص خود کرده که صدای پرطنین علیرضا قربانی آن را کامل کرده است.

مسافری از هند: از کفر من تا دین تو راهی بجز تردید نیست

شخصیت اصلی و محوری این سریال پرطرفدار یک دختر جوان هندی است که با همسرش به ایران آمده و وارد ماجراهای پرپیچ و خمی می‌شود. همین موضوع هم دست آهنگساز کار (محمدمهدی گورنگی) را برای رفتن به سمت موسیقی هندوستان باز گذاشته و آن را در ترانه عنوان‌بندی سریال هم وارد کرده است. برای نخستین بار پس از پیروزی انقلاب، بخشی از ترانه یک سریال به زبان هندی است که مهرداد هویدا آن را با مهارت خاصی اجرا کرده و در این راه از ایرج نوذری به‌عنوان مترجم مسلط بر این زبان بهره گرفته است. دو زبانه بودن این ترانه هم دیگر وجه تمایز این کار با ترانه‌های عنوان‌بندی دیگر سریال‌ها است که به آن دکلمه ترانه توسط بازیگر آن(شیلا خداداد)هم اضافه شده است. البته باید به کیفیت بالای سروده افشین یداللهی هم در این کار اشاره کرد.

پول کثیف:باور نمی‌کنم این تو خود تویی

اوایل دهه 80، خواننده‌ای جوان به نام احسان خواجه‌امیری وارد جریان موسیقی ایران شد و خیلی زود جای خود را در این بازار باز کرد. ساخت موسیقی متن و خواندن ترانه پایانی مجموعه تلویزیونی پول کثیف ساخته جواد افشار، خواجه‌امیری را به شهرت بیشتری رساند؛ چرا که این سریال در زمره آثار پربیننده تلویزیون بود. «باور نمی‌کنم» عنوان این قطعه بود که ریتم تندی داشته و ارتباط مضمونی نسبتا مناسبی هم با تم این سریال داشته است.

مختارنامه: برخیز که شور محشر آمد
این قصه ز سوز جگر آمد

یکی از محبوب‌ترین سریال‌های تاریخ تلویزیون ایران ساخته داوود میرباقری که هم در عنوان‌بندی آغازین و هم عنوان‌بندی پایانی آن از ترانه استفاده شده است. در شروع، ترانه‌ای با صدای علی‌اکبر سلطانعلی می‌شنویم که خود در نقش غلام شمر در همین سریال ظاهر شده و بازی درخشانی هم ارائه کرده است. نوع خواندن او به‌گونه‌ای است که مخاطب را به سال‌های بسیار دور برده و شکلی از بدوی بودن را با خود دارد، اما در عنوان‌بندی پایانی، آریا توسلی با هوشمندی خاصی سراغ یک لالایی بوشهری رفته و از آن به‌عنوان حسن ختام هر قسمت بهره گرفته که حس و حال عجیبی داشته و مخاطب را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

مدار صفر درجه: وقتی گریبان عدم با دست خلقت می‌درید

یکی دیگر از آثار به یادماندنی حسن فتحی با شعری از افشین یداللهی و صدای فوق‌العاده علیرضا قربانی که بسیار مورد توجه بینندگان تلویزیون قرار گرفت. یداللهی در سرودن ترانه عنوان‌بندی پایانی کار کاملا براساس فیلمنامه آن عمل کرده و محتوای آن را در نظر گرفته است. به همین دلیل هم ترانه یاد شده، عصاره و چکیده‌ای از کل سریال است که تمامی رنج تحمیل شده بر حبیب پارسا و خانواده‌اش را در خود دارد. البته در این بین نباید از کیفیت بالای ساخت تیتراژ آن هم غافل شد که مکمل خوبی برای سروده یداللهی و صدای قربانی بوده است.

روزگار جوانی: مثل یک رنگین کمون هفت رنگ

سریال محبوب نیمه دوم دهه 70 ساخته شاپور قریب و با فیلمنامه‌ای نوشته اصغر فرهادی که خیلی زود میان بینندگان پروپاقرص مجموعه‌های تلویزیونی بخصوص جوان‌ترها جای خود را باز کرد. ترانه پایانی روزگار جوانی با صدای محمدرضا عیوضی یکی دیگر از نقاط قوت این سریال به حساب می‌آید که ارتباط تماتیک خوبی با مضمون کار دارد. صدای عیوضی جوان هم بخوبی روی آن نشسته و با آن تطابق یافته و جور شده است. جالب این‌که همین تک آهنگ، عیوضی را به شهرتی عظیم رساند که در سال‌های بعد و با وجود تولید چند آلبوم هیچگاه به آن درجه از شهرت نرسید.

برای آخرین‌بار: تو این شب کویری
یه قطره از ستاره

این مجموعه تلویزیونی ساخته اکبر منصورفلاح یکی از سریال‌های مناسبتی تلویزیون در ماه مبارک رمضان است که مایه‌های کمدی هم دارد، اما آن چیزی که نام این مجموعه تلویزیونی را گوشه‌ای از ذهن مخاطبان دهه 80 تلویزیون ثبت کرد، ترانه آن به همین نام با صدای احسان خواجه‌امیری
است.

یکی از ترانه‌های آلبوم مشهور خواجه‌امیری جوان که در آن ایام بسیار مورد توجه واقع شد و حتی منصورفلاح نام سریال خود را از آن گرفته است.

یادداشت‌های کودکی:یادش بخیر
خان باباجون

اصغر فرهادی نقش مهمی در شکل‌گیری این مجموعه تلویزیونی به کارگردانی همسرش (پریسا بخت‌آور) داشته و علاوه بر نگارش فیلمنامه، ترانه جذاب و دوست داشتنی آن را هم اجرا کرده است. موضوعی که سال‌ها بعد خود فرهادی به آن اشاره کرده و توجه علاقمندان این سریال را بار دیگر به خود جلب کرد. ترانه یادداشت‌های کودکی با حال و هوای غمخوارانه کاملا با درونمایه کار همخوانی داشته و بخوبی روی آن نشسته است.

زیر آسمان شهر: آدما با هم و تنهان هرکدوم یه جور معمان

یکی از پربیننده‌ترین سریال‌های 90 قسمتی تلویزیون در ابتدای دهه 80 به قلم رضا عطاران که در مدتی کوتاه مخاطبان میلیونی پیدا کرد. ترانه عنوان‌بندی پایانی آن با صدای امیر تاجیک هم بسیار مورد توجه مخاطبان آن قرار گرفته و تاجیک را در مدتی کوتاه به شهرتی عظیم رساند.

نکته مهمی که در ترانه زیر آسمان شهر به چشم می‌خورد، نزدیکی آن با مضمون کلی کار است که فرهنگ آپارتمان‌نشینی، نقش پررنگی در شکل‌گیری آن داشته است.

کسری همایونی افشار