بسکتبال، رسانه و مسئولیت اجتماعی

جام جم آنلاین - در رابطه با جمله این روزنگار بریتانیایی مصداق‌های فراوانی می‌توان آورد و از جهات مختلف مورد بحث و بررسی قرار داد. واقعیت این است که رسانه همواره نقشی بسیار شگرف در جهت گیری‌های ورزشی، توفیق آن و حتی نوسان شدید آن دارد. جریان‌سازی و جهت‌دهی در ورزش می‌تواند مقوله‌های فراوانی را شامل شود. جهت‌دهی می‌تواند بازدهی مثبتی بر روی ورزش داشته باشد و برعکس هم می‌تواند رقم بخورد. هر دو جنبه مثبت و منفی اثرات رسانه‌ها را در ورزش می‌توان مورد بحث و بررسی قرار داد. در مطلب پیش رو آفت‌های «رسانه»ای مورد اشاره قرار خواهند گرفت و در مطلب آینده نیز نقش شگرف و غیر قابل جایگزین رسانه بر روی پیشرفت ورزش تحلیل و بررسی خواهد شد.

*

«اخبار زرد زباله‌هایی در دل رسانه‌ها به شمار می‌روند.» نگارنده به خاطر نمی‌آورد این جمله از کدام روزنامه‌نگار برجسته بریتانیایی بود اما به هر جهت جمله یاد شده یکی از واقعیت‌های بدیهی به شمار می‌رود. ماهیت رسانه چیزی جز اطلاع‌رسانی صحیح نیست، تقریباً هر چیز دیگری جز آن از رسالت رسانه‌ای خارج می‌شود و بار منفی می‌گیرد.

اما اخبار زرد رسانه‌ها در رابطه با ورزش چه چیزهایی را در برمی‌گیرد؟ باز هم در رابطه با این موضوع می‌توان به تفصیل تحلیل و بررسی داشت. به‌صورت خلاصه هر آنچه که ارتباطی با روح ورزش نداشته باشد و حاشیه‌های بی‌فایده را در متن توجه قرار بدهد در دایره اخبار زرد قرار می‌گیرد. اخبار زرد گاه می‌تواند در قالب نقد باشد و گاه در قالب مدح. اخبار زرد که حاکی از بی‌سوادی فرد شاغل در رسانه است، می‌تواند حاصل جهت‌گیری خصمانه هم باشد. درواقع اخبار زرد و حاشیه‌ای خود جریانی بازدارنده در برابر ورزش و پیشرفت آن است.

پرتاب شدن از اصل موضوع اتفاقی است که در رابطه با جهت‌گیری رسانه‌ها در برابر ورزش بارها اتفاق می‌افتد. جهت‌گیری لزوماً بار معنایی منفی ندارد، اما وقتی در جهت نقد غیر منصفانه باشد، بار معنایی منفی آن به‌مرور زمان چندوجهی می‌شود. در اینجا نکته جالبی وجود دارد. این جهت‌گیری منفی همان‌قدر که به ضرر ورزش است کاملاً به ضرر خود رسانه هم تمام می‌شود. رسانه‌ای که در دام جهت‌گیری مغرضانه، شخصی و غیرحرفه‌ای باشد بیش از هر چیزی سطح پایین و به عبارتی «کم‌عمقی» خود را نشان می‌دهد. این رسانه ثابت می‌کند تحت تأثیر افرادی عاری از سواد رسانه‌ای قرار دارد. «پرتاب شدن از اصل موضوع» همین‌جاست. رسانه به‌جای اینکه با نگاه و نگرش مثبت به ورزش، ارزش‌های آن را نزد مخاطب اجتماعی بیشتر کند و به‌جای آن‌که به بطن ورزش بپردازد، به سراغ موضوعات پیش افتاده، مبتذل، دروغین و برخاسته از خط مشی شخصی می‌رود. نتیجه این می‌شود که رسانه از بُعد واقعی خود دور می‌شود و با دور شدن از اصل موضوع و ماهیت ورزش به سراغ حواشی کم‌ارزش می‌رود.

رسانه همچون رودخانه‌ای صاف و زلال است. همه‌چیز و همه واقعیت‌ها در بطن آن باید هویدا باشد. سنگریزه‌ها، برگ‌های روان روی آب، حتی زباله‌ها و هر آنچه در رودخانه هست باید کاملاً واضح به نظر برسد. رودخانه‌ای که زلال باشد حتی لجن‌های شناور را هم نشان می‌دهد. اما وقتی لجن‌ها و آلودگی‌ها بیشتر شود نمی‌توان واقعیت را دید. رسانه همچون رودخانه است، این رودخانه باید زلال و صاف باقی بماند. رسانه‌ای که صاف و زلال نیست رسانه به شمار نمی‌رود. زباله‌دانی برای همه آلودگی‌هاست. به‌راستی چه چیزی رسانه زلال را آلوده می‌کند؟ خصومت شخصی؟ منفعت‌های پنهانی؟ جاه‌طلبی‌های افراطی؟ باز هم باید به اینجا اشاره کرد که پاسخ به هر یک از این سؤال بحث‌های بسیار جامعی را می‌طلبد.

وظیفه رسانه علاقه‌مند به بسکتبال همچون یک مسئولیت اجتماعی بزرگ است. اگر نتوان مسئولیت را به‌خوبی انجام داد، لزومی بر پافشاری برای انجام دادن آن نیست. بسکتبال همچون تمام رشته‌های ورزشی دیگر نیاز به یک رسانه (رودخانه زلال) دارد نه رودخانه‌ای آکنده از آلودگی.

هیلدا حسینی‌خواه

جام جم آنلاین