فرود خلبان لشکری بر‌صحنه تئاتر

سیدالاسرای ایرانی

خلبان حسین لشکری از اولین اسرای هشت سال جنگ تحمیلی بود. سال 1359 از اولین کسانی بود که به دفاع از وطن برخاست و به جبهه رفت؛ بیش از ده ماموریت را با موفقیت به انجام رساند، اما در آخرین پرواز، هواپیمایش مورد اصابت موشک دشمن قرار گرفت و مجبور به ترک هواپیما شد و در خاک دشمن به اسارت نیروی بعث عراق درآمد.

سه ماه اول دوران اسارتش را در سلول انفرادی گذراند و پس از آن در مدت هشت سال با حدود 60نفر دیگر از هم‌رزمانش در یک سالن عمومی و دور از چشم صلیب سرخ جهانی نگهداری شد. شهید لشکری سال‌ها غریب و تنها بود و خانواده‌اش هیچ خبری از او نداشتند تا این‌که سال 1374 توانست نخستین نامه‌اش را برای خانواده و همسرش ارسال کند.

پس از پذیرش قطعنامه 598 قسمت دوم اسارتش آغاز شد و او را از دیگر اسرا جدا کرده بودند. امیر سرتیپ خلبان حسین لشکری پس از 16 سال اسارت به نیروهای صلیب سرخ معرفی شد و دو سال بعد در روز هفدهم فروردین 1377 با آخرین گروه آزادگان به کشور بازگشت؛ از این روست که شهید لشکری را سید الاسرای ایرانی می‌دانند.

6410 چیست؟

نمایشی که درباره شهید خلبان حسین لشکری در تماشاخانه سرو روی صحنه است، براساس تعداد روزهایی که این شهید بزرگوار در اسارت بوده نامگذاری شده و روایتی از زبان همسر شهید است. طرح و نمایشنامه را محسن عظیمی نوشته و علی برجی از طریق انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس در جریان این متن قرار گرفت. برجی که نمایش‌های زیادی در ارتباط با دفاع مقدس به صحنه برده، با یک طرح متفاوت روبه‌رو شد؛ طرحی که درباره زندگی یکی از آزادگان است. بعد از کارگردانی نمایش‌هایی چون «آسمان برای تو می‌بارد»، «جهشه»، «بذار یه امشب بگذره»، «نامه آخر»، «سال کبیسه عیسی»، «ماه مهر از سال شصت» و آثار دیگری که درباره شهدای دفاع مقدس یا شهرهای بی‌دفاع ایرانی در مقابل جنگ تحمیلی بوده‌اند، نمایش 6410 اولین اثری است که برجی در آن به اسارات می‌پردازد و زندگی یک آزاده شهید را روایت می‌کند. برجی، کم‌توجهی به اسرا را به کارنامه حرفه‌ای خودش محدود نمی‌داند و معتقد است در تئاتر کمتر به این دوره از جنگ تحمیلی و آزادگانی که دوران سخت اسارت را پست سر گذاشته‌اند، توجه شده است. کارگردانی نمایش 6410 بهانه‌ای شد که برجی هم کتاب خاطرات همسر شهید لشکری را بخواند و هم کتاب خاطرات خود شهید را.

درام به اضافه ویدئوآرت و مستند

در زندگی پر اوج و فرود شهید لشکری، بزنگاه‌ها و لحظات ویژه‌ای بوده که در زمان وقوع به ثبت رسیده‌اند؛ مثلا وقتی برای اولین‌بار بعد از سال‌ها اسارات با همسرش تماس می‌گیرد یا زمانی که پیکرش به سوی خانه ابدی تشییع می‌شود. برجی به‌جام‌جم می‌گوید: زندگی شهید لشکری پر از شگفتی است، مثلا زمانی که شهید لشکری به اسارت می‌رود فرزندش چهار ماهه بوده و زمانی که آزاد می‌شود، دانشجوی دندانپزشکی! اما فقط برخی از این شگفتی‌ها توسط دوربین ثبت شده و ما براساس شرایط درام، فقط از چند نمونه مستندات تصویری در نمایش 6410 استفاده کرده‌ایم.

علی برجی نمایشش را با همین دسته از تصاویر آغاز می‌کند؛ با پرواز جنگنده‌ها و بعد از آن در طول نمایش دوبار دیگر مستندات تصویری را در دل نمایشش ضمیمه می‌کند تا روایت تئاتری‌اش را با مستندات تاریخی پیوند زده باشد.

صحنه و قصه بلند اسارت

زندگی شهیدی که نزدیک به دو دهه از عمرش را در اسارت گذرانده به تنهایی از کشش و جذابیت لازم برخوردار است اما برای روایت چنین داستان پرکششی، تئاتر شاید رسانه چندان قدرتمندی نباشد. علی برجی به نوعی با این گفته موافق است چون به اعتقاد او نیز زندگی شهید حسین لشکری کاملا قابلیت دارد که در قالب یک سریال تلویزیونی به نمایش درآید اما تئاتر،ابزارها و ویژگی‌های خودش را دارد و برجی از همین ابزارها برای روایت این داستان بلند و پر اوج و فرود بهره گرفته است.

برجی می‌گوید: دوران اسارت شهید لشکری، اوج و فرودهای بسیار داشته است. او در زندان‌های متفاوتی بوده از ابوغریب گرفته تا جایی در مناطق مرفه‌نشین بغداد! اما در تئاتر باید نگاه مینی‌مال داشت و از امکانات تئاتری استفاده کرد. ما برای تفکیک فضاها از امکانات نور بهره گرفته‌ایم. رفت و برگشت‌های نوری به ریتم نمایش هم کمک کرده و نیز با ساختار نمایش ـ که براساس خاطرات همسر شهید است ـ تناسب پیدا کرده‌است.

روزگار غریب 6410

فقط 15 اجرا برای نمایش 6410 در نظر گرفته شده و به گفته علی برجی، در هیاهوی تماشاخانه‌های خصوصی و نمایش‌هایی که با حضور سلبریتی‌ها به صحنه می‌روند، عرصه برای نمایش‌های دینی و ارزشی تنگ شده است. کارگردان این نمایش، اجرای 6410 را مدیون حمایت و همکاری انجمن تئاتر دفاع مقدس و موسسه روایت فتح می‌داند و امید دارد که اجرای این نمایش تا چند شب دیگر هم تمدید شود و افراد بیشتری فرصت تماشای آن را داشته باشند.

نکتــــه

کی و کجا تماشا کنیم؟

نمایش «۶۴۱۰» تا ۲۱ اردیبهشت هر روز ساعت 20 و 15 دقیقه در تماشاخانه سرو واقع در خیابان طالقانی بعد از متروی طالقانی به صحنه می‌رود. در این نمایش سپیده پهلوان زاده نقش همسر شهید خلبان حسین لشکری را بازی می‌کند و امید زندگانی ایفای نقش شهید لشکری را برعهده دارد. از دیگر بازیگران این نمایش می‌توان به جاوید حسنلو، احسان امیری، علی عبادت طلب، بهزاد رحمتی، ابوالفضل جمشیدی، مسعود حاجی، سعید براتی و سهیل قاسم‌خانی اشاره کرد.