ایران، میزبان سینمای جهان

گرچه چهارمین دوره تفکیک شده جشنواره جهانی فیلم فجر از بخش ملی، از شامگاه دوشنبه با بخش دارالفنون و برگزاری کارگاه‌های آموزشی فعالیت خود را آغاز کرده، اما نمایش تازه‌ترین فیلم سینمایی مجید مجیدی، «آن‌سوی ابرها» به عنوان فیلم افتتاحیه در ساعت 21 و در سینما فلسطین، به نوعی به‌طور رسمی این رویداد سینمایی را کلید خواهد زد و آغازگر نمایش فیلم‌ها خواهد بود. سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر به دبیری سیدرضا میرکریمی تا 7 اردیبهشت ادامه دارد.

در گزارش امروز سینمای روزنامه جام‌جم، نگاهی اجمالی داریم به فیلم‌ها، بخش‌ها و برنامه‌های مهم‌ترین رویداد این روزهای سینمای ایران که وجوهی جهانی دارد و بتدریج برای کسب جایگاهی استاندارد در میان جشنواره‌های معتبر دنیا تلاش می‌کند. همچنین گفت‌وگویی داریم با کیوان کثیریان، منتقد سینما و مدیر رسانه سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر. در روزهای آینده و در زمان برگزاری این جشنواره هم شما را در جریان کم و کیف آن قرار خواهیم داد.

جلوتر از چهارمین دوره

کیوان کثیریان، مدیر رسانه سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر در گفت‌وگو با جام‌جم، در پاسخ به این پرسش که مخاطبان جدی و علاقه‌مند سینما در چهارمین دوره تفکیک شده این جشنواره از بخش ملی، چه توقع و انتظاری باید از این رویداد داشته باشند، گفت: واقعیت این است که توقع علاقه‌مندان سینما از جشنواره جهانی فیلم فجر به اندازه چهارمین دوره تفکیک شده از بخش ملی باشد. البته به نظرم باتوجه به تجربیاتی که دوستان در مدیریت جشنواره جهانی دارند، کیفیت این رویداد جلوتر از چهارمین دوره یک جشنواره است، اما به هرصورت باید خیلی چیزها را در این میان مدنظر قرار داد و توقع‌ها را با جشنواره تنظیم کرد؛ از جمله محدودیت‌های سیاسی و دیپلماتیک، وضعیت سیاسی منطقه که الان پیچیده‌تر شده، بحث اقتصادی و ... مثلا در زمینه دیپلماتیک مشکلاتی از این قبیل به وجود آوردند که اگر کسی ویزای ایران بگیرد، محدودیت‌هایی برایش پیش می‌آید.

این مسئول درباره تعدد بخش‌ها و حجم و پراکندگی برنامه‌های مختلف جشنواره جهانی و مشخص نبودن رویکرد اصلی و مخاطب هدف هم در این رویداد توضیح داد: سینمای ایران اعتبار بین‌المللی خیلی خوبی دارد و طبیعی است که از حق یک جشنواره مهم و تاثیرگذار دست‌کم در منطقه برخوردار باشد. این موضوع با آن جشنواره‌ای که قبلا برگزار می‌شد، به‌طور طبیعی محقق نمی‌شد. چند سال بود که آن جشنواره ترکیبی فیلم فجر به حاشیه رفته بود و نه مهمان و نه فیلم مهمی می‌آمد. اتفاقا الان به نظرم جشنواره هدف‌گذاری کرده و مخاطبان علاقه‌مند به فیلم‌های خارجی را هدف می‌گیرد. طبیعتا این علاقه‌مندان هم طیف‌های مختلف هستند و سلایق مختلف دارند.

کثیریان افزود: جشنواره فقط نمایش 24 فیلم نیست، بلکه جشنواره بخش‌های مختلف دارد. برای این که جشنواره یک هفته فیلم نیست، بلکه یک رویداد است که در آن مهمانان ویژه هستند، ورکشاپ‌ها و نشست‌های مختلف در آن است، همچنین نمایش فیلم‌های مختلف و متنوع هم در آن وجود دارد. این‌که شما بخواهید فقط 20 فیلم نشان دهید کار خیلی ساده‌ای است و نیاز چندانی به برنامه ریزی ندارد، اما وقتی شما هدف‌گذاری می‌کنید که فیلم‌های اخلاق‌مدار و خانواده محور و آثاری را که مذهب در آنها محوریت دارد، انتخاب کنید و نمایش دهید، این یعنی رویکرد. ضمن این‌که تنوع باید وجود داشته باشد، تنوع داشتن به معنای دورشدن از مخاطب هدف و متمرکز نشدن نیست. شما باید سلایق مختلف را هم پوشش دهید. همه آدم‌های علاقه‌مند به سینمای دنیا که با یک سلیقه به تماشای فیلم‌ها نمی‌نشینند. ما جشنواره‌هایی مثل مقاومت و کودک داریم که آنها هدف‌گذاری‌هایشان بر مبنای مخاطب است، اما وقتی می‌گوییم جشنواره فیلم فجر، قضیه فرق می‌کند. درست است که در انتخاب‌ها رویکرد وجود دارد، ولی چه بخش ملی و چه جهانی آن باید گستردگی و شمولی داشته باشد که سلایق تماشاگران مختلف را پوشش دهد.

رویکرد محتوایی مشخص

مدیر رسانه جشنواره جهانی فیلم فجر درباره این‌که ایده‌آل و افق این رویداد کجاست و اساسا چه زمانی این جشنواره در رده الف جشنواره‌های جهانی قرار می‌گیرد، بیان کرد: این‌که جشنواره درجه الف بگیرد یا نگیرد، بحثی ساختاری است. استانداردهایی وجود دارد که نمایندگان فیاپف ( سازمانی که اعتبارسنجی جشنواره‌های جهانی را انجام می‌دهد) به‌صورت بسیار دقیق و در مرحله اجرا به آن ورود می‌کنند. الان مشکل گرید گرفتن ما به موضوع زمان برمی گردد. آنها می‌خواستند تاریخ جشنواره را به عقب ببرند که با عید نوروز همزمان می‌شود که اصلا شرایط مملکت برای کارهایی از این دست در آن زمان فراهم نیست. حتی گفته‌اند می‌توانیم جشنواره را در اسفند هم برگزار کنیم، اما در آن زمان هم شرایط برای برگزاری یک جشنواره مهم به دلایلی چون ترافیک و بحث نزدیک بودن به عید نوروز، فراهم نیست. اما تکلیف رویکرد مضمونی و محتوایی جشنواره روشن است.

کثیریان درباره برخی انتقادها به کیفیت فیلم‌ها و مهمانان در جشنواره جهانی فیلم فجر هم گفت: دوستانی که انتقادهای عجیب و غریبی درباره جشنواره می‌کنند، فیلم‌ها را ندیده‌اند و از دور قضاوت می‌کنند. وقتی فیلم‌ها دیده شود، رویکرد جشنواره در لایه‌های پایین تر مشخص خواهد شد. وقتی ما داریم درباره لایه رویی صحبت می‌کنیم، مثلا می‌شود جشنواره فیلم مقاومت که تکلیف آن روشن است و می‌گوید فیلم‌هایی با موضوع دفاع مقدس و مقاومت را می‌خواهم. ولی وقتی می‌گوییم جشنواره فیلم کوتاه، یک شمولی دارد که در آن از فیلم‌های عاشقانه تا فیلم ترسناک نمایش داده می‌شود. رویکرد داشتن، نافی تنوع نیست. توجهی که جشنواره جهانی فیلم فجر به فیلم‌های منطقه نشان می‌دهد و می‌خواهد کانون سینمایی منطقه و آسیا شود، کاملا مشخص است و به هرحال در سه سال اخیر که آقای میرکریمی آمدند، قدم‌های رو به جلویی هم در این خصوص برداشته شده است. این روند نیاز به تحلیل از سوی اهالی رسانه دارد، به شرطی که این بررسی مبتنی بر یک سری مشاهدات و واقعیات باشد.

این منتقد سینما ادامه داد: ما در دوره‌های گذشته هم کلی مهمان مهم داشتیم، اما باز می‌گویند آدم مهمی از سینمای جهان به این جشنواره نیامده است. همه اینها رزومه دارند، یک مهمان فیلمبردار کوبریک است، یکی دیگر تدوینگر برادران تاویانی است، دیگری تهیه‌کننده فیلم‌های نوری بیلگه جیلان است، یکی دیگر آهنگساز فیلم‌های فلینی و برنده اسکار است، یا آقای فرانکو نرو تکلیفش مشخص است، ژان پیرلئو، آی. آر. رحمان و ... حالا اگر کسی اینها را نمی‌شناسد، مشکل خودش است. یکی از مهمانان جشنواره در این دوره الیور استون است، حالا آقای استون تا الان خوب بود و به عنوان فیلمساز آمریکایی ضد جریان هالیوود از او یاد می‌کردند، اما همین که ما دعوتش کردیم شد «سفارشی‌ساز». وقتی آدم مهمی نیاید، می‌گویند نتوانستند هیچ کس را بیاورند، اما وقتی آدم مهم سینمای دنیا می‌آید، می‌گویند این آدم برای چه می‌آید!

وظیفه کشف

کثیریان افزود: وقتی قرار نیست جشنواره جهانی فیلم فجر با کن و برلین رقابت کند، باید کشف کند. یعنی چیزی را که تا به حال کسی آن را نشناخته رو کنی. برخی دوستان می‌گویند ما این افراد و این فیلم‌ها را نمی‌شناسیم، درست است. اما ممکن است در این روند کشف اتفاق بیفتد، یعنی چیزی را نمی‌دانیم و نمی‌شناسیم، اما می‌بینیم و بعدا می‌شناسیم. خیلی از این فیلمسازان بعد از این که در جشنواره جهانی فیلم فجر جایزه‌ای گرفتند و مطرح شدند، در جشنواره‌هایی بزرگ‌تر جایزه گرفتند. افتخار و مزیت یک جشنواره این است که اولین بار آن به این افراد و فیلم‌ها توجه نشان داد.

کارگاه حاتمی‌کیا در «دارالفنون»

ابراهیم حاتمی‌کیا نویسنده و کارگردان سینمای ایران در بخش «دارالفنون» سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر یک کارگاه دو ساعته خواهد داشت.

این کارگردان شناخته شده ایرانی که این روزها فیلم «به وقت شام» را روی پرده سینماها دارد، تجربه‌های خود را در زمینه فیلمسازی با دانشجویانی از 30 کشور جهان در سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر به اشتراک می‌گذارد.

این کارگردان در این کارگاه، نگاهی به فیلم سینمایی هم به وقت شام خواهد داشت و با نشان دادن صحنه‌هایی از آن، درباره روند ساخت این اثر توضیح می‌دهد.

برنامه‌های دارالفنون تا دوشنبه 3 اردیبهشت‌ماه ادامه دارد.

در بخش دارالفنون جشنواره جهانی فیلم فجر هر روز کارگاه‌های تخصصی برای 110 نفر از دانشجویان ایرانی و خارجی تدارک دیده شده است که از جمله این کارگاه‌ها می‌توان به کارگاه آموزش فیلمنامه نویسی، کارگردانی، فیلمبرداری، تدوین، طراحی صحنه، بازیگری، تهیه و تولید فیلم و … اشاره کرد.

مازیار میری مدیریت بخش دارالفنون سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر را به عهده دارد.

نقد فیلم‌های جشنواره توسط منتقدان

سعید عقیقی، شادمهر راستین، کامیار محسنین، سعید قطبی زاده، مجید اسلامی، آنتونیا شرکا، هما توسلی، امیر پوریا، محسن آزرم و مهرزاد دانش، منتقدان شناخته شده سینمای ایران، طی نشست‌هایی فیلم‌های بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره جهانی فیلم فجر را نقد و بررسی خواهند کرد.

برنامه اکران فیلم‌ها

برای اطلاع از برنامه‌های نمایش فیلم‌ها و بخش‌های دیگر جشنواره می‌توانید به نشانی جشنواره Fajriff.com یا سایت سینماتیکت مراجعه کنید. اما از جمله فیلم‌های مهمی که در روزهای اول می‌توانید در سینماهای چارسو و فلسطین به تماشای آنها بنشینید، می‌توان به این آثار اشاره کرد. فیلم آن سوی ابرها اثر مجید مجیدی که ساعت 21 امشب در سینما فلسطین به نمایش در می‌آید. خانه اسلوو، همدلی، باغ انار، شهاب‌سنگ‌ها، در جست‌وجوی فریده، تیتوی کوچک و بیگانه‌ها، غول، گل‌های سرخ و برگ‌ها، کاکلی، مخوف، هرگز ترکم مکن و گرگ بازی (فیلمی با بازی علی مصفا، هانیه توسلی و نگار جواهریان) هم از جمله فیلم‌هایی هستند که فردا در سالن‌های مختلف چارسو اکران می‌شود. نسل، راه رفتن روی سیم (فیلمی ساخته احمدرضا معتمدی)، اشباح و معجزه هم از جمله فیلم‌های روز پنجشنبه در سینما فلسطین هستند.