نیمی از صنعت پلاستیک کشور تعطیل است

این نگاه اگرچه صحیح است، اما اکنون مشکلات عمده‌ای صنعت پلاستیک ایران را دوره کرده که می‌تواند در آینده نزدیک، باعث زمینگیر شدن آن شود. سیدرحیم مقیمی، رئیس اتحادیه توزیع پلاستیک تهران درباره این مشکلات با جام‌جم گفت‌وگو کرده است.

آیا شرایط رکود بازار در صنعت پلاستیک هم خودنمایی می‌کند؟

بله؛ براساس آماری که در اختیار داریم، شاید تا سال 94 حدود 10 هزار واحد تولیدی و خدماتی در صنعت پلاستیک سراسر ایران مشغول فعالیت بودند، اما تنها ظرف مدت یک سال گذشته این رقم به نصف کاهش یافته است. به عنوان مثال،‌ تنها در یکی از پاساژهای معروف پلاستیک فروشی تهران از ابتدای سال تاکنون بیش از 80 درصد واحدها فروخته شده‌ یا این که تغییر کاربری داده‌اند. این روند در شهرک‌های صنعتی و کارگاه‌های تولیدی کاملا ملموس است. در صورت ادامه این روند موجی از بیکاری در جامعه ایجاد می‌شود چون تولید پلاستیک و صنعت پلاست قابلیت اشتغالزایی بالا دارد.

منظور شما از قابلیت اشتغالزایی بالا چیست؟

برای شما مثالی می‌زنم تا برآورد کنید مزیت این صنعت چیست، برای ایجاد یک خط تولید سفره یکبار مصرف شاید حدود
100 میلیون تومان سرمایه لازم داشته باشیم، اما با این مبلغ می‌توان پنج فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم به جامعه هدیه داد و روزانه 400 فرصت شغلی می‌توان در این صنعت ایجاد کرد. ایران نه‌تنها مواد اولیه در اختیار دارد بلکه بازار هدفی مناسب نیز در اختیار داشت، عراق، کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، افغانستان، سوریه و آسیای میانه بهترین بازارهایی بودند که ایران زمانی از آنها بهره‌مند بود، اما به دلیل مشکلات متعددی که صنعت با آن دست و پنجه نرم می‌کند یک به یک از دست رفت و امروز شاهد واردات پلاستیک رول از ترکیه به ایران هستیم.

صادرات این صنعت چقدر است؟

پتانسیل‌های موجود در صنعت پلاستیک ایران باعث شده بود تا در اوج شکوفایی صنعت یعنی اوایل دهه 90، ماهانه بیش از 2000 تن محصولات پلاستیکی به کشورهای یاد شده صادر کنیم که این روند رو به افزایش بود،‌ اما از اواسط سال 93 روند نزولی به خود گرفت چون مشکلات متعدد باعث شد قدرت رقابت تولیدکنندگان ایرانی در بازارهای هدف کاهش یابد تا جایی که بازارهای شرقی و جنوبی در اختیار چین قرار گرفت و ترکیه هم بازارهای غربی ایران را به خود اختصاص داده است. اکنون صادرات محصولات پلاستیکی ایران 70 درصد کاهش یافته و هیچ تناسبی با پتانسیل‌های موجود داخلی ندارد.

ریشه این مشکل کجاست؟

مشکلات متعددی صنعت پلاستیک ایران را زمینگیر کرده که در رأس آن گران‌فروشی پتروشیمی‌هاست و پس از آن هزینه‌های تولید بالا به علت افزایش قیمت حامل‌های انرژی، مالیات بر ارزش افزوده و بیمه تأمین اجتماعی. امروز پتروشیمی‌ها افتخار می‌کنند 80 درصد محصولات خودشان را صادر می‌کنند. اعتقاد دارم هنگامی که این ارقام اعلام می‌شود باید افسوس بخوریم، چون خام فروشی می‌کنیم و برای کارگاه‌های ترکیه و چین اشتغالزایی کرده‌ایم. امروز محصولات پلاستیکی ترکیه و چین به وفور در ایران دیده می‌شود در حالی که مواد اولیه اغلب آنها از خاک کشورمان صادر شده است و همه ابراز خرسندی کرده‌ایم. وقتی پتروشیمی‌ها اعلام می‌کنند 80 درصد محصولات خود را صادر کرده‌اند یعنی صنعت پلاستیک ایران تعطیل شده که آنها فقط خام فروشی می‌کنند و بازار داخلی ندارند. این دقیقا خلاف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است که ما محصولات پتروشیمی با ارزش افزوده پایین صادر و به جای آن محصولات ساخته شده با ارزش افزوده بالا از کشورهای دیگر وارد کنیم. این روند بسیاری از صنایع پایین دستی را تحت تأثیر قرار داده
که اصلی‌ترین آن کشاورزی است چون پلاستیک در تولید محصولات غذایی سهم قابل توجهی دارد.

پتروشیمی‌ها برای صنعت پلاستیک چه مشکلی ایجاد کرده‌اند؟

کم‌فروشی و گرانفروشی؛ واحدهای تولیدی پلاستیک امروز مواد اولیه کشورهای خارجی را که از هزاران کیلومتر دورتر وارد ایران شده‌اند، کیلویی 500 تومان ارزان‌تر از محصولات پتروشیمی خودمان تهیه می‌کنند. اصولا پتروشیمی‌ها محصولات مورد نیاز صنایع پایین دستی را گران‌تر از خارجی‌ها به بازار داخل می‌فروشند یا اینقدر کم در بازار عرضه می‌کنند که روزانه شاهد نوسان قیمتی هستیم و تولیدکنندگان نمی‌توانند دخل و خرج خودشان را تأمین کنند. آیا تاکنون کسی از کارخانه‌های پتروشیمی پرسیده که چرا مبالغ دلاری حاصل از صادراتشان را به داخل ایران انتقال نمی‌دهند؟ آیا تاکنون مسئولان نسبت به این نکته ابراز نگرانی کرده‌اند که چرا سرمایه‌های ملی ایران توسط این شرکت‌ها به خارج صادر می‌شود و برای شکوفایی اقتصادی کشورمان دوباره به بازار تزریق نمی‌شود؟ من اعتقاد دارم، اگر تحقیق و تفحصی در این زمینه صورت پذیرد، نکات جالب توجهی بیان خواهد شد که گره بسیاری از صنایع است.

در این زمینه به وزارت صنعت اعتراض کرده‌اید؟

بله؛ بارها نامه نوشتیم و از مسئولان خواستیم، شرایط دستیابی تولید کنندگان داخلی به مواد اولیه پتروشیمی را مهیا کنند. حتی اعلام کردیم سایت بهین‌یاب را برای صنایع پلاستیکی تعطیل کنند و فقط زمینه دسترسی به مواد اولیه با قیمت مناسب را به تولیدکنندگان بدهند تا بتوانیم خودمان شرایط را مدیریت کنیم، اما هیچ پاسخی نداشتیم و تقریبا توجهی به گفته‌های صنف نشده است.

به سایت بهین‌یاب اشاره کردید. آیا وام‌های رونق تولید و حمایت از تولید را دریافت کرده‌اید؟

کسانی سراغ دریافت این وام‌ها می‌روند که بدهی به آنها فشار آورده و در آستانه ورشکستگی هستند درحالی که هیچ تولیدکننده با سابقه‌ای حاضر نیست خودش را درگیر این بروکراسی اداری با سودهای نامتعارف کند، چون فعالیت اقتصادی امروز نمی‌تواند پاسخگوی این بهره‌ها باشد. فراموش نکنید، به گفته خود مسئولان
60 درصد منابع پرداختی در واقع وام‌های قبلی بوده که دوباره تمدید شده و خبری از تزریق منابع جدید نیست.

افزایش قیمت حامل‌های انرژی چه تاثیری در کسب و کار شما دارد؟

این اتفاق با شرایط فعلی اقتصاد به معنای سونامی تعطیلی در صنف پلاستیک و بیکاری بیشتر است، چون انرژی اصلی‌ترین هزینه کارگاه‌ها را به خود اختصاص داده است. حمل و نقل و دستگاه‌های تزریق پلاستیک همگی به انرژی وابسته هستند. اگر قیمت انرژی آن طور که در بودجه مشخص شده، مثلا 20 درصد افزایش داشته باشد یعنی چیزی نزدیک به 35 درصد هزینه‌های تولید افزایش خواهد داشت که کمتر تولید کننده‌ای می‌تواند آن را مدیریت کند. پس بهتر است واحد تولیدی یا خدماتی خود را تعطیل کند و هرچه نقدینگی دارد در بخش دیگری
به کار گیرد که معمولا اولین گزینه سپرده بانکی است.

شما معتقدید رکود در صنعت وجود دارد، اما مسئولان از افزایش تقاضای سرمایه‌گذاری در این زمینه خبر می‌دهند. دلیل این تضاد چیست؟

قبل از این که به سوال شما پاسخ دهم، به عنوان رئیس اتحادیه از مسئولان وزارت صنعت تقاضا می‌کنم مجوز فعالیت صادر نکنند، چون تمام این سرمایه‌گذاری‌ها با شرایط فعلی دوسال دیگر زمینگیر و به بدهی معوق تبدیل می‌شود، اما پاسخ شما این است که بالاخره گروهی علاقه مند به تولید هستند و گروهی هم به دنبال دریافت وام. ولی آنچه مهم است، زمینگیر شدن و هدر رفت منابع موجود کشورمان است که به صورت واحدهای مصادره شده بانکی یا تعطیل شده باقی خواهد ماند. به علاقه‌مندان توصیه می‌کنم، پیش از این که بخواهند در چرخه‌ای باطل گرفتار شوند سری به شهرک‌های صنعتی بزنند تا واقعیت صنفی را که قرار است در آن سرمایه‌گذاری کنند، از نزدیک ببینند.

فضای کسب و کار فعلی امروز چه تاثیری در ایجاد کارگاه‌های زیرپله‌ای داشته است؟

بسیار زیاد تاثیرگذار است چون وقتی گروهی می‌توانند زیرپله‌ای تولید کرده و هیچ هزینه‌ای برای مالیات و بیمه پرداخت نکنند، چرا این کار را انجام ندهند که البته باعث بروز مشکلاتی برای سلامت مصرف‌کنندگان هم خواهد بود چون نظارتی بر فعالیت آنها نیست.