روایتی از «شهریار» شعر ایران

مجموعه تلویزیونی شهریار، یکی از نمونه‌های موخر و البته موفق در این زمینه است؛ سریالی که به رغم انتقادات، تاثیر بسزایی در معرفی شخصیت و آثار سیدمحمدحسین بهجت تبریزی یا همان شهریار نزد عموم مردم داشت، تا جایی که پس از پخش، دیوان اشعار این شاعر از پرفروش‌ترین کتاب‌های نمایشگاه کتاب آن سال شد. این تب گرچه فرونشست، اما به نظر می‌رسد آثار آن در اذهان پابرجاست.

گفتن از زندگی شخصیت‌های برجسته‌ فرهنگی و تاریخی در عین جذابیت حساسیت‌برانگیز و پر حاشیه است، خصوصا آن که شخصیت مورد نظر معاصر باشد و نزدیکان او، صاحب نظر و در قید حیات باشند. انتقاداتی که در حین پخش این سریال و بیشتر از سوی خانواده استاد شهریار مطرح شد، مربوط به جنبه‌های خصوصی زندگی این شاعر از جمله زندگی خانوادگی، اعتقادات عرفانی و مذهبی وی بود؛ مساله‌ای که لزوم تحقیق بیشتر پیرامون زندگی این شخصیت‌، آشنایی تدریجی و عمیق با مسیر زندگی‌اش از طریق مطالعه و درک آثار برجا مانده او و مصاحبت با نزدیکانش را نشان می‌دهد. با تمام این تفاصیل، امکان انعکاس زاویه دید همه صاحبنظران در طراحی یک شخصیت واحد امکانپذیر نیست، بویژه آن که تفاوت‌های پرداخت شخصیت در یک مجموعه تلویزیونی با نگارش زندگینامه کاملا بدیهی و هویداست. از سریالی چون شهریار نمی‌توان انتظار یک اثر خنثی و منفک از خوانش پدیدآورنده اثر یعنی فیلمنامه‌نویس و کارگردان نسبت به شخصیت سید محمد حسین بهجت تبریزی را داشت.

علاوه بر تمایز دیدگاه، می‌توان به نیازهای معقول یک سریال تلویزیونی برای جذب مخاطب و دراماتیزه کردن برخی رخدادها اشاره کرد. امری که گاه سبب می‌شود تصاویر نمایشی با زندگی واقعی شهریار حداقل در جزئیات متفاوت باشند. به نظر می‌رسد مجموعه این عوامل سبب شده که شهریار در نخستین پخش خود با حاشیه‌ها و نظرات گوناگونی مواجه شود تا جایی که حتی میان فرزندان این شاعر گرانقدر نسبت به نحوه تصویر کردن زندگی پدرشان و انعکاس حقایق در سریال اختلاف نظر وجود داشته و همین نشان می‌دهد که نمی‌توان با قطعیت حکم صادر کرد و گفت، شهریار همانی است که کمال تبریزی شناخته یا فرزندان و دوستان او.

در نهایت می‌توان با تماشای دوباره این مجموعه پرطرفدار که این روزها بار دیگر از شبکه آی‌فیلم در حال پخش است، اذعان کرد که اثر کمال تبریزی با تمام حرف و حدیث‌هایی که در آن سال‌ها مطرح شد، هنوز درخور توجه و دیدنی است و به لحاظ بصری و قاب‌بندی، تصاویر چشم‌نوازی دارد. برای مثال، رنگ تصاویر به نحو مطلوب در خدمت انتقال حس شاعرانگی و لطافت طبع شهریار خصوصا در دوران جوانی به بیننده است. تبریزی در انتخاب بازیگران نیز شجاعانه به سراغ نابازیگری چون اردشیر رستمی رفته است؛ کسی که گرچه بازیگر حرفه‌ای نیست اما در نخستین نقش‌آفرینی خود توانست قابل قبول ظاهر شود و البته به خاطر توانایی ادبی و بیان لطیف و حسی خود مخاطب را به این باور برساند که او برای ایفای نقش شهریار بهترین گزینه بوده است.

نوشین مجلسی