دوزیست‌های سینما

با این حال ظاهرا برای عده‌ای، شهرت در بازیگری چندان ملاک نیست؛ آنهایی که پیش از بازیگری و در عرصه دیگری به قدر کافی مشهور و نامدارهستند، مشخصا نیاز به شهرت بازیگری ندارند. پس چیزی که آنها را به سینما و بازیگری می‌کشاند یا باید میل آنها به تجربه گرایی در این زمینه و علاقه‌ای تاکنون پنهان شده به بازی باشد یا تمایل و تقاضای صاحبان آثار که به این چهره‌ها در عرصه‌های دیگر همچون اجرا، خوانندگی، ادبیات و ورزش به عنوان عناصری برای بیشتر دیده شدن فیلم‌ها و فروش بالاتر آنها نگاه می‌کنند.

در سینمای ایران بیشتر همان گزینه اول صحیح است و تا حالا پیش نیامده، حضور این «چهره‌های دوگانه‌سوز» و بلکه چندگانه سوز ـ چون برخی شاخه‌های مختلف را تجربه می‌کنند یا ادعای بلدی در آن را دارند ـ باعث فروش فوق‌العاده فیلمی شود. راستش اگر بخواهیم بدبینانه هم نگاه کنیم، گاهی این حضورها نه‌تنها نتیجه مثبتی در فروش فیلم نداشته، بلکه میزان فروش فیلم از آنچه پیشتر برای آن پیش‌بینی شده هم کمتر می‌شود. شاید مهم‌ترین دلیل این باشد که تعبیه این چهره‌ها در قصه بدرستی صورت نمی‌گیرد و باری به هر جهت است. جانمایی این چهره‌ها موقعی به بیشتر دیده شدن یک فیلم کمک می‌کند که فیلمنامه فقط روی این حضور، حساب ویژه‌ای باز نکرده باشد و ساختار اثر به قدری محکم و جذاب باشد که بتواند از دوگانه‌سوزهای مشهور پذیرایی کند و نباید حضور این چهره‌ها تحمیلی و باسمه‌ای به نظر برسد. با این حال اگر خود فیلم‌ها چیزی برای گفتن نداشته باشند، دست کم شاید فقط با این جمله‌ها به یاد آورده شوند: «همون فیلمه که اون مجریه توش بازی می‌کرد» یا «همین فیلمه که این فوتبالیسته نقش اصلیش بود.» البته اگر همین هم مخاطب عامی را یاد یک فیلم بیندازد، نباید چیز بدی باشد، آن هم در حالی‌که بسیاری از فیلم‌ها بی هیچ نشان و اثری خیلی زود فراموش می‌شوند.

به بهانه حضور دو چهره مشهور در دو فیلمی که این روزها اکران می‌شود، سراغ این موضوع رفتیم و به عنوان نمونه، مروری فهرست‌وار به دوگانه‌سوزهای شهرت داشته‌ایم؛ آزاده نامداری با همان شمایل آشنا در فیلم «مالاریا» بازی می‌کند و یوسف کرمی، قهرمان تکواندوی جهان هم در «قهرمانان کوچک» در نقش خودش حضور دارد و از توانایی‌هایش در ورزش در ماجراهای فیلم استفاده می‌کند.

خـواننـده‌هـا

در میان خواننده‌ها تا دلتان بخواهد، چهره‌های دوگانه‌سوز داریم که در فیلم‌ها بازی کرده‌اند و بجز بازیگری اغلب در نقش یک خواننده، خواندن برخی ترانه‌های متن و تیتراژ پایانی را هم تقبل کرده‌اند. رضا یزدانی، در این چند سال در فیلم‌هایی چون طهران تهران و تیک‌آف بازی کرده. حمید عسگری را در فیلم شانس عشق تصادف، مهدی مقدم را در فیلم‌های آقای الف و منفی هجده و بنیامین بهادری را هم در سلام بمبئی به یاد داریم. رضا صادقی را هم در فیلم «بی خداحافظی» دیدیم.

ادبیـاتـی‌هـا

ادبیات و سینما پیوندی دیرینه دارند و از دیرباز بده‌بستان‌های جذابی با هم داشته‌اند. در این میان برخی چهره‌های ادبی و نویسنده‌ها و شاعران هرازگاهی تصمیم گرفته‌اند جلوی دوربین حاضر شوند و بازیگری کنند؛ محمود دولت‌آبادی را در «گاو» دیده‌ایم، همین‌طور چهره‌هایی چون احمد شاملو؛ منوچهر آتشی و احمدرضا احمدی که آنها هم یکی دو باری بازیگری را تجربه کرده‌اند. محمدعلی سپانلو هم در فیلم «رخساره» همبازی میترا حجار و شهاب حسینی شد. شمس لنگرودی شاعر و نویسنده هم در سال‌های اخیر وارد دنیای بازیگری شده و ظاهرا از این تغییرفضا هم بدش نیامده؛ او در فیلم‌های «احتمال باران اسیدی» و «پنج در پنج» بازی‌های خوبی هم ارائه می‌کند.

مجـری‌هـا

مجری‌های تلویزیون به قدر کافی از مزایای شهرت و البته تقریبا به همان میزان از آفات و تبعات آن برخوردار هستند. اما گاهی دوست دارند این دیده‌شدن به جز اجرا، در مدیوم دیگری همچون بازی در فیلم و سریال هم اتفاق بیفتد. گاهی این تجربه‌گرایی و میل به بازیگری چنان به مذاق مجری‌ها خوش آمده که دیگر در آن ماندگار شده‌اند؛ مثل شهاب حسینی و صابر ابر. هومن حاج‌عبداللهی هم گویا تصمیم گرفته به جای اجرا روی بازیگری تمرکز کند. محسن افشانی هم از جمله مجری‌هایی است که به تناوب در فیلم‌ها بازی می‌کند یا دست به ساخت آثار می‌زند.

در تازه‌ترین حضور مجری‌ها در عرصه بازیگری، آزاده نامداری در فیلم «مالاریا» نقش دختری به نام سمیرا را بازی می‌کند. نقشی که دست‌کم به لحاظ پوشش و شمایل، شبیه همان چهره آشنای نامداری است. او در فیلم نقش دخترعمه آذرخش فراهانی را بازی می‌کند و حضور مهربان و یاریگری در فیلم دارد.

فرزاد حسنی هم از جمله مجری‌های تلویزیون است که دوره بازیگری دیده و به همین دلیل هرازگاهی او را در فیلم و سریال و تئاتر می‌بینیم؛ فیلم آنچه مردان درباره زنان نمی‌دانند و نمایش یادداشتی برای سهراب از جمله آثار نمایشی اوست؛ متفاوت‌ترین بازی او در فیلم «آمین خواهیم گفت» است.

رضا رشیدپور هم از مجریان تلویزیونی است که سابقه حضور در فیلم سینمایی «سوپراستار» ساخته تهمینه میلانی را دارد.

کامران نجف‌زاده، گزارشگر تلویزیون هم در فیلم «بادیگارد» ساخته حاتمی‌کیا در نقش خودش، یک گزارشگر تلویزیون ظاهر می‌شود که گزارشی درباره حادثه تروریستی فیلم تهیه می‌کند.

ورزشـکـاران

شهرت ورزشکاران بویژه فوتبالیست‌ها دست‌کمی از شهرت بازیگران و سلبریتی‌های سینما ندارد، بلکه شاید حتی شهرت این افراد بیشتر هم باشد. برخی ورزشکاران رشته‌های مختلف ورزشی در ایران به وسوسه بازیگری خود پاسخ مثبت دادند و در فیلم و سریال‌هایی بازی کردند. البته معمولا ورزشکاران در نقش‌های خود ظاهر می‌شوند.

با این حال افرادی چون عزیز اصلی، دروازه‌بان فقید پرسپولیس و تیم ملی ایران و پژمان جمشیدی را هم داریم که در دنیای بازیگری ماندگار شدند؛ اولی با بازی در نقش‌های منفی و دومی با بازی در نقش‌های کمیک. مشهورترین ورزشکاری که در ایران به پدیده‌ای در سینمای ایران تبدیل شد، قطعا محمدعلی فردین بود. علی انصاریان هم در چند سال اخیر به عنوان بازیگر و تهیه‌کننده فعالیت می‌کند. احمدرضا عابدزاده، علی پروین، حمید استیلی و جواد زرینچه هم یکی دو بار تن به وسوسه بازیگری داده‌اند. آتیلا حجازی و خداداد عزیزی هم به ترتیب حضور کوتاهی در «شیفت شب» نیکی کریمی و «خوابم می‌آد» را دارند. هادی ساعی قهرمان تکواندو هم در این چند سال اخیر در یکی دو فیلم و سریال از جمله اثر پلیسی «آمین» بازی کرد.

نمونه‌های جهانی؛ از پله تا نیمار

از این چهره‌های دوگانه‌سوز در دنیا هم کم نداریم؛ چه آن وقت که فوتبالیست‌های مشهوری چون پله، بابی مور و اسوالدو آردیلس را در «فرار به سوی پیروزی» و کنار بازیگران نامداری چون سیلوستر استالونه و مایکل کین و ماکس فون سیدو دیدیم و چه این اواخر که نیمار را در فیلمی اکشن و کنار ساموئل ال جکسون مشاهده کردیم. زیدان هم در یکی از سری فیلم‌های آستریکس و اوبلیکس، روپایی می‌زند. تایسون، بوکسور معروف و خشن جهان هم با حضوری بامزه در «خماری» خیلی‌ها را شگفت‌زده می‌کند. محمدعلی کلی هم بوکسوری با جلوه بارز سینمایی بود که در چند اثر مستند و داستانی حضور داشت. مارشال مک‌لوهان، فیلسوف و متفکر مشهور کانادایی هم در «آنی هال» وودی آلن حضوری بامزه در نقش خودش دارد. حتما شما هم نمونه‌های دیگری از این دوگانه‌سوزی سراغ دارید.

علی رستگار