رعایت حقابه ها؛ کلید حل معضل ریزگرد خوزستان

ریزگردها علاوه بر ایجاد تبعات اجتماعی و اقتصادی مخرب رفته رفته سبب به خطر افتادن سلامتی افراد جامعه و افزایش میل به مهاجرت در میان خوزستانی ها شده اند.

بنا بر نظر کارشناسان این مساله یک بحران و مشکل ملی است که اکنون در استان خوزستان به صورت بسیار حاد رخ نموده است و اگر فکر اساسی برای حل آن نشود در آینده ای نه چندان دور سایر مناطق کشور را نیز درگیر خواهد نمود.

نگار نخلی-جام جم: در همین رابطه علیرضا زراسوندی عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز و رئیس بنیاد نخبگان استان خوزستان به جام جم می گوید: گرد وخاک ذاتا پدیده ای طبیعی است که متاسفانه در سال های اخیر عواملی انسانی همچون:عدم تامین حقابه تالاب ها و رودخانه ها و کاهش میزان رطوبت خاک سبب تشدید این پدیده شده است وی می افزاید: مطالعات نشان می دهد که در صد سال گذشته خوزستان با پدیده گردوخاک مواجه بوده است اما پدیده ای که در سال کمتر از 10 روز مردم را درگیر می کرده است حالا با شدت و غلظت بیشتر؛بیش از نود روز در سال زندگی خوزستانی ها را به تعطیلی می کشاند.

زراسوندی ادامه می دهد: مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که گردوخاک ها چه با منشا داخلی چه با منشا خارجی از خاک بستر تالاب ها هستند که به دلیل خشک کردن تالاب ها،عدم تامین حقابه آنها،از بین بردن دشت های سیلابی رودخانه های خوزستان بخصوص رودخانه های زهره و جراحی(دشت سیلابی- فضایی که در زمان بارندگی و پرآبی با ایجاد سیل زمین های اطراف را سیراب می کرده است)،از بین بردن کشاورزی و عدم مدیریت صحیح در ساخت سازه های عمرانی سبب تشدید این پدیده در یک دهه اخیر شده است. وی می گوید: ریزگردها علاوه بر ایجاد تبعات اجتماعی و اقتصادی بسیار مخرب سلامتی مردم جامعه را نیز به مخاطره می اندازند که همین مساله سبب از دست رفتن آرامش روانی افراد و افزایش ضریب مهاجرت در استان خوزستان شده است. همچنین شیوع آلرژی های چشمی،پوستی،آسم و سرطان ها از دیگر عواقب وخیم گردوخاک هاست.

زراسوندی می افزاید: در مورد منشا گردوخاک ها نمی توان درصد دقیقی اعلام کرد چرا که وقتی توده ای از عراق فاصله 800 کیلومتری را طی می کند قطعا در مسیر خود کانون های داخلی را هم فعال خواهد کرد البته حدودا 3،4 سالی هست که کانون های شده اند اما واقعیت این است که برای فعال شدن این کانون ها چندین سال زمان لازم بوده است تا زمین هایی که به دلیل نبود مدیریت صحیح منابع آب و بی آبی حالا به کانون های فعال گردوخاک تبدیل شده اند. رئیس بنیاد نخبگان استان خوزستان ادامه می دهد: گرد وخاک هایی که منشا داخلی دارند با شدت،غلظت و حجم بیشتر اتفاق می افتند و سبب پایین آمدن شدید دید و ایجاد مشکلات بیش تری نسبت به ریزگردها با منشا خارجی می شوند. زراسوندی می گوید: بر اساس مطالعات سازمان زمین شناسی کانون های داخلی ریزگردها شناسایی شده اند که در نهایت به تهیه نقشه ای منتج شده است که بر روی آن زمین های شرق و شمال اهواز،حمیدیه،بستان،شوش،بسترهورالعظیم،امیدیه آغاجاری،جنوب اهواز،شمال ماهشهر و غرب جاده اهواز-خرمشهر به عنوان کانون های داخلی ریزگردها مشخص شده اند. وی می افزاید: بر اساس بررسی های علمی انجام شده مجموع کانون های تولید گردوخاک در سال 94 بدون احتساب ماسه زارها 350هزار هکتار بوده است که با در نظر گرفتن ماسه زارها این رقم به 800هزار هکتار هم می رسد. در این میان کانون جنوب شرق اهواز با مساحتی بیش از 130هزار هکتار به عنوان منطقه فوق بحرانی در اولویت اول قرار گرفته است این عضو هیات علمی دانشگاه چمران درباره بخشی از تصمیمات اتخاذ شده در سفر اخیر هیئت دولت به استان خوزستان می گوید: پس از سفر اخیر هیات دولت وزیر جهاد کشاورزی به عنوان متولی طرح مقابله با ریزگردها انتخاب و کمیته ای فنی با محوریت دانشگاه های استان تشکیل شده است که تعدادی از همکاران ما در سازمان جنگل ها و مراتع تهران نیز در آن کمیته حضور دارند. زراسوندی در ادامه درباره روش های مهار ریزگردها می گوید: نمی توان برای کل مساحت کانون های داخلی استان یک راهکار را مورد استفاده قرار داد در قسمتی از کانون ها نهال کاری،در بخشی دیگر مالچ پاشی و در قسمتی دیگر از بین بردن موانع انسان ساخت مثل جاده ها و تاسیسات مورد استفاده قرار خواهد گرفت به عبارتی بناست تنها در 35هزارهکتار(بخش کوچکی از مساحت کل کانون های تولید ریزگردها در خوزستان) تا پایان فروردین ماه کاشت نهال صورت گیرد.وی ادامه میدهد: در حال حاضر مطالعات برای مهار کانون های داخلی گردوخاک در دست انجام است اما آنچه مشهود است اینکه مهمترین راهکار برای حل مشکل گردوخاک کانون های شرق اهواز رهاسازی آب و تامین حقابه این زمین هاست وضرورت دارد این زمین ها را به حالت قبل از تبدیل شان به مراکز فعال تولید گردوخاک بازگردانیم.زراسوندی همچنین در خصوص اجرای پروژه کمربند سبز اهواز می گوید: کمربند سبز از پروژه های بسیار قدیمی است که تنها بخشی از آن در غرب اهواز انجام شده است وی میافزاید: اجرای پروژه کمربند سبز یک ضرورت برای تثبیت شن زارها بوده است چرا که علاوه بر 350 هزار هکتار کانون های مستعد تولید گردوخاک با احتساب شن زارها حدود 800هزار هکتار پتانسیل قوی برای برخاستن گردوخاک در استان وجود دارد.دکتر زراسوندی درباره فعالیت های علمی دانشگاه چمران اهواز در بحث ریزگردها می گوید: از سال 85که پدیده ریزگردها شدت گرفت دانشگاه چمران اهواز براساس تعهدی که داشته پای کار بوده است و می تواند به لحاظ علمی با اطلاعات قوی در کنار مجموعه کشور مشاوره های علمی لازم را به تیم اجرایی بدهد و امیدواریم دوستانی که در تیم اجرایی هستند خودشان را بی نیاز از مسائل علمی و مطالعات صورت گرفته ندانند.