عقبگرد بورس تهران

با تداوم روند نزولی و ثبت بازدهی منفی برای بازار تا پایان سومین هفته بهمن ماه، انتظار از ادامه ریزش‌ها به سبب بازگشایی سایر نمادهای بانکی قوت گرفت تا بهمن بورس هم با گذشت 10 ماه از سال و ثبت بازدهی منفی از راه برسد.

نکته قابل تأمل در جریان معاملات هفته گذشته بازار سهام، عرضه اولیه سهام در شرایط رکودی و کمبود نقدینگی بازار بود که منجر به تزریق سرمایه به سمت دو نماد تازه‌وارد تالار شیشه‌ای شد.

علاوه بر سایه سنگین نمادهای بانکی بر بازار، عرضه‌های اولیه نیز بخشی از نقدینگی بازار را قفل کرد و جریان معاملات را به سمت رخوت و بی‌میلی سوق داد.

در این باره، بازگشایی نماد معاملاتی بزرگ‌ترین بانک بورسی، تأثیر بسیاری بر ایجاد روند شاخص کل بورس در آینده خواهد گذاشت و نگرانی از ریزش بیشتر شاخص به دنبال بازگشایی بانک صادرات، حقیقی‌ها و حقوقی‌های کم‌ریسک و حتی پرریسک را به عقب رانده است.

با بررسی شرایط موجود بازار سهام، فارغ از بازارگردانی نمادهای معاملاتی بانکی تازه رسیده ازجمله بانک ملت، بازاری کم‌عمق و پرریسک پیش‌روی سهامداران قرار گرفته تا علاوه بر ریسک‌های سیستماتیک، ریسک‌های ناشی از تصمیمات یکباره مسئولان و نحوه مدیریت بازار سهام، عامل دیگری برای کاهش اقبال سرمایه‌گذاران به وجود آید.

رقیبان بورس

نبود تعادل در سود پرداختی اوراق بدهی خزانه اسلامی با میزان بازدهی بازار سرمایه، نوعی تبعیض در بازارهای کشور به وجود آورده که با ایجاد وضعیت قرمز در بورس، خود را نمایان می‌کند. به عبارت دیگر با پرداخت سودهای بانکی و ورود اوراق خزانه اسلامی با ریسک تقریبا صفر، راهی برای خروج سرمایه‌گذار از سهام پرریسک و ورود به اوراق با بازدهی معقول کم‌ریسک باقی نمی‌گذارد.

رئیس کل بانک مرکزی وضعیت به وجود آمده را ناشی از نحوه انتخاب مدیران در نظام بانکی عنوان کرد و رشد و شکوفایی بانک‌ها و خروج از وضعیت بحرانی را متوجه سهامداران بانک‌ها دانست؛ البته وی به بخشنامه‌های یکشبه و تصمیمات یکباره دولتی و نبود توان مدیریتی در دوره ریاست بانک‌مرکزی خودش هیچ اشاره‌ای نکرده و این که با چه تدبیری روابط میان بانک‌ها به دنبال نرخ صعودی تسهیلات بین‌بانکی تیره و اعطای مجوز به مؤسسات مالی اعتباری داده می‌شود؟

تا زمان بازگشایی نمادهای معاملاتی بانکی، همچنان انتظار از آینده بازار مبهم و تیره خواهد بود و آزادسازی جریان نقدینگی محبوس در نمادهای باقیمانده نقش اثرگذاری در شکل‌گیری مسیر شاخص کل بورس خواهد داشت تا پرونده میزان بازدهی بازار سهام در سال 95 بسته شود.

هفته قرمزپوش

عمده صنایع بورسی، هفته‌ای قرمزپوش را تجربه کردند در حالی که به نظر می‌رسد، عامل برون‌مرزی بر رفتار سهامداران اثرگذار بوده، به طوری که بعد از اظهارات دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا درخصوص ایران و تعهدات برجام، نگرانی از پایبند نبودن آمریکا به این تعهد شدت گرفت و موجب شد عمده صنایعی که به واسطه برجام رشدهایی داشته‌اند، با افت به کار خود پایان دهند.

موضوعی که از هفته‌های گذشته، بسیاری از محافل اقتصادی و سیاسی جهان را تحت تأثیر قرار داده، اظهارات ترامپ و اتخاذ سیاست‌های بعضا غیرمنطقی اوست، به طوری که بعد از دستور ممنوعیت ورود اتباع هفت کشور به آمریکا در هفته گذشته، رئیس‌جمهور آمریکا طی روزهای اخیر اظهارات عجیبی نیز درخصوص ایران و برجام داشته است؛ گفته‌هایی که می‌تواند نگرانی از بقای برجام را در پی داشته باشد.

بر همین اساس به نظر می‌رسد، نگرانی سهامداران طی یک هفته گذشته مربوط به این موضوع باشد و همچنین با توجه به این که بازار سهام در سه ماه پایانی سال به واسطه سنت هر ساله و احتمال اجرای بخشی از توافق هسته‌ای می‌توانست روند صعودی در پیش گیرد، به نظر می‌رسد اکنون هر گونه اظهارنظر پیرامون نقض برجام می‌تواند بر فعالیت شرکت‌ها اثرگذار باشد.

موضوعی که می‌تواند این نگرانی را تشدید کند، ورود سرمایه‌گذار خارجی است، به طوری که بسیاری از کارشناسان معتقدند، یکی از مواردی که می‌تواند منجر به ورود پول‌های تازه به کشور شود، فعالیت سرمایه‌گذاران خارجی در بازارهای ایران است. در این شرایط ممکن است بسیاری از شرکت‌هایی که تاکنون مایل به سرمایه‌گذاری در ایران بوده‌اند، به دلیل همکاری‌ مشترک با طرف‌های آمریکایی برای حضور در اقتصاد ایران دچار شک و تردید شوند.

ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی در اظهارنظری پیرامون میزان تأثیر دستور ترامپ درباره ممنوعیت سفر ایرانیان به آمریکا بر نظام بانکی ایران، گفته بود: فکر نمی‌کنم، تصمیمات اخیر رئیس‌جمهور آمریکا درباره مسائل بانکی تأثیر مشخصی داشته باشد؛ در حوزه مسائل بانکی در حال پیگیری هستیم، گشایش‌هایی اخیرا داشته‌ایم و فکر می‌کنیم بدون توجه به تصمیمات اخیر رئیس‌جمهور آمریکا، مسیر اقتصاد و ارتباطات بانکی ما روند خود را طی می‌کند.

وی همچنین گفته بود از آنجا که مبادلات تجاری با آمریکا نداریم، تصمیمات اخیر رئیس‌جمهور آمریکا در اقتصاد و فعالیت اقتصادی ما نقش موثری نخواهد داشت، اگر چه باید دید این تصمیمات چه تاثیری برای ایرانیان مقیم آمریکا دارد.

با این حساب، اظهارات رئیس کل بانک مرکزی چندان برای بازار خوشایند به نظر نمی‌رسد، چراکه به طور یقین، از میزان اثرگذاری این تصمیمات بر بازار بانکی کشور سخن به میان نمی‌آید.

محمد صادق‌پور

جام‌جم