کنسـولِ کَنسـل

به گزارش جام جم آنلاین ، کنسول‌هایی مانند سونی PSP و نینتندو DS که بازی‌هایی سطح بالا و با گرافیک نسبتا خوب را در دسترس کاربران قرار می‌دادند، اما در این میان کنسول دستی دیگری هم بود که حتی بازی‌خورها هم احتمالا نامش را نشنیده‌اند: گیزموندو (Gizmondo). گیزموندو مسیری جدای از دو رقیبش را انتخاب کرده بود و با امکاناتش می‌رفت که به استانداردی جدید در کنسول‌های دستی برسد؛ اتفاقی که البته نیفتاد، که اگر افتاده بود، درباره‌‌ این کنسول در این صفحه نمی‌خواندید!

تولد در رقابت

آنهایی که روند تکامل گوشی‌های موبایل را دنبال کرده باشند، حتما گوشی نوکیا N-Gage را با آن ظاهر عجیب و غریبش به یاد دارند. گوشی‌ای که سعی داشت کنسول دستی و تلفن همراه را در یک دستگاه جمع کند. خب حالا ارتباط این گوشی با گیزموندو چیست؟ گیزموندو را از یک دیدگاه می‌توان کنسولی در پاسخ این گوشی - کنسول نوکیا دانست. نوکیا N-Gage اکتبر سال 2003 معرفی شد و دقیقا در همان ماه، مطلبی در سایت شرکت تایگر تلمتیکس (Tiger Telematics) مبنی بر توسعه‌ یک کنسول بازی دستی توسط این شرکت سوئدی مطرح شد. مدتی بعد، نمونه‌ مفهومی این محصول که ابتدا با نام Gametrac شناخته می‌شد، در نمایشگاه CES سال 2004 نمایش داده شد. علاوه‌ بر این، مدلی از آن نیز در نمایشگاه سبیت آلمان معرفی شد. یک ماه بعد، شرکت و کنسولش به «گیزموندو» تغییر نام دادند.

مدیران تایگر تلمتیکس برای نشان‌ دادن جاه‌طلبی‌شان حتی منتظر نشدند این محصول در حال تولید به بازار عرضه شود و در نوامبر آن سال، برنامه‌ شرکت برای تولید یک تلفن همراه یا به عبارتی یک PDA را به نام «بیزموندو» (Bizmondo) اعلام کردند. شرکت حتی یک تیم توسعه‌ نرم‌افزاری انگلیسی را هم برای این منظور گردآوری کرده بود، اما بیزموندو که قرار بود محصولی با تمرکز بر کسب‌وکار و فضای حرفه‌ای باشد، هیچ‌گاه به مرحله‌ تولید نرسید. مساله‌ای که با توجه به شرایط، چندان هم جای تعجب نداشت.

وقتی صحبت از مدیران این شرکت می‌شود، در اصل منظور مدیرعامل و موسس تایگر تلمتیکس، یعنی کارل فریر (Carl Freer) است. کسی که با شخصیت کاریزماتیکش توانسته بود تیمی از افراد مستعد را در شرکتش دور هم جمع کند و ایده‌هایش بسیار فراتر از صرف تولید یک کنسول بازی بود. فریر در جلسه‌ای با مدیرفنی شرکتش ایده‌ بلندمدتش را مطرح می‌کند: «موقع عرضه‌، من می‌خواهم یک فروشگاه نرم‌افزار آنلاین باز کنم. مشتریان می‌توانند بیایند و نرم‌افزار و بازی بخرند و ما نیز پشتیبانی می‌کنیم... و یکسری جوان با لباس‌های خاص به مشتریان راهنمایی می‌دهند». فکر می‌کنید فریر داشت از یک برند مشهور کپی می‌کرد؟ نکته اینجاست که سال 2004 بود و فروشگاه اپل به‌صورت امروزی هنوز افتتاح نشده بود.

عرضه‌ای‌ پر سر و صدا

بالاخره پس از چند نوبت تاخیر، محصول جنجالی تایگر تلمتیکس و فریر، مارس 2005 آماده‌ ارائه به بازار شد. دستگاهی با ظاهر خاص و مشخصاتی که در زمان خودش بسیار سطح بالا محسوب می‌شد. گیزموندو از یک پردازنده‌ سامسونگ و پردازشگر گرافیکی انویدیا قدرت می‌گرفت، اما نکته‌ جالب‌تر اینجا بود که گیزموندو بر پایه‌ ویندوز CE نسخه‌ 4.2 و پلتفرم NET. کار می‌کرد؛ یعنی گیزموندو در اصل یک کنسول بازی ویندوزی به حساب می‌آمد. به اینها اضافه کنید امکاناتی مانند بلوتوث، دوربین 1.3 مگاپیکسلی، قابلیت‌های مخابراتی مثل SMS، MMS و GPRS و همچنین GPS. چیزهایی که نه کنسول سونی و نه نینتندو هیچ‌کدام به کاربرانشان ارائه نمی‌کردند. گیزموندو برای قبضه‌ بازار کنسول‌های دستی خیز برداشته و برای این‌کار خودش را به تمام امکانات مجهز ساخته بود.

اما در زمان عرضه‌ گیزموندو، این امکاناتش نبود که در رسانه‌ها سر و صدا کرد، بلکه نحوه‌ این رونمایی بود. فریر و تیمش آن‌قدر به محصولشان افتخار می‌کردند که برای رونمایی آن بزرگ‌ترین مراسم را که صنعت بازی تا آن زمان به خود دیده بود برگزار کردند. مراسمی گران‌قیمت در هتل پارک لین لندن با شرکت شخصیت‌های مشهور، موسیقیدان‌های معروف و حتی کمدین‌هایی برای معرفی گیزموندو!

همزمان با این مراسم، فروشگاه اصلی گیزموندو هم در خیابان سطح بالای ریجنت لندن در میان خبرنگاران و مشتریان پرتعداد افتتاح شد. البته افتتاح این فروشگاه بیش از آن‌که حرکتی برای خبرسازی باشد، نمایشی از آینده‌ای بود که شرکت خود را در آن می‌دید. در آن زمان، فروشگاهی که فقط منحصر به فروش یک محصول سخت‌افزاری باشد، مفهومی نو و جسورانه به حساب می‌آمد. آن زمان تنها شش ماه از شروع به کار فروشگاه‌ اپل می‌گذشت.

دستگاهی بی‌بازی و پرایراد

فکر می‌کنید این کنسول با آن مراسم رونمایی، هنگام عرضه چند بازی داشت؟ یک بازی! بله، جناب فریر و تیمش آن‌قدر درگیر رساندن کنسول به تولید و عرضه بودند که به این فکر نکردند یک کنسول، بازی هم لازم دارد! ماجرا البته هنگام عرضه در آمریکا کمی بهتر شد و گیزموندو حالا هشت بازی داشت! جالب است بدانید بجز این بازی‌ها و شش بازی دیگری که پس از مدتی در اروپا عرضه شد، 30 بازی دیگر برای این کنسول در دست ساخت بود، ولی شرکت پیش از رسیدن این بازی‌ها به پایان خط رسیده بود.

منصفانه نیست اگر نوآوری گیزموندو را در بازی‌هایش نادیده بگیریم. برخی از بازی‌هایش مانند بازی رنگ‌ها (Colors) که البته هیچ‌وقت به عرضه نرسید، نخستین بازی‌ با قابلیت واقعیت افزوده به شمار می‌رفت، به این معنا که در بازی، حرکت بازیکن در دنیای واقعی و به صورت درجا به کمک GPS دنبال می‌شد. علاوه بر این، بازی‌های دیگری نیز می‌توانستند با استفاده از بلوتوث تعبیه‌شده در این کنسول، امکان بازی چندنفره را به بازیکن بدهند.

ایراد گیزموندو فقط نداشتن بازی نبود، GPS دستگاه در داخل فروشگاه شرکت بدرستی متصل نمی‌شد و کارمندان فروشگاه که می‌خواستند دمویی را به مشتری نشان دهند، مجبور می‌شدند به بیرون فروشگاه بروند! شاهکار دیگر گیزموندو، سیستم تبلیغات هوشمندش (Smart Adds با همین املای متفاوت) بود. تبلیغات هوشمند بر این اساس بود که کنسول گیزموندو در دو نسخه فروخته می‌شد: یک نسخه‌ با قیمت 230 دلار که در بازه‌هایی در روز، تبلیغاتی را روی صفحه نشان می‌داد و یک نسخه‌ 400 دلاری که فارغ از این تبلیغات بود. تبلیغات با استفاده از اینترنت GPRS دانلود می‌شد و به صورت هدفمند و براساس فعالیت‌های کاربر تعیین می‌شد. این سیستم ایده‌ جالبی بود، فقط مشکل کوچکی وجود داشت: تبلیغات هوشمند هیچ‌گاه فعال نشد و مشتریانی که نسخه‌ ارزان‌تر را خریده بودند، هیچ تبلیغی روی دستگاهشان نمی‌دیدند!

پایانی جنجالی

هنوز یک سال از ارائه‌ گیزموندو نگذشته بود که کشتی شرکت گرفتار توفانی نابودگر شد؛ توفانی به‌صورت یک مقاله در روزنامه‌ای‌ سوئدی. مقاله‌ای درباره‌ سابقه‌ کیفری نفر دوم شرکت و مدیر اجرایی آن، استفن اریکسون (Stefan Eriksson). حدود ده سال پیش از آن، اریکسون به فساد مالی و دزدی متهم و همچنین گفته شده بود که او از سران مافیای سوئدی است! مقاله همچنین فاش کرده بود که فریر و اریکسون موسسان یک استودیوی بازی‌سازی هم هستند که گیزموندو مبلغ سه میلیون دلار برای تولید دو بازی به آن داده است؛ بازی‌هایی که البته هیچ‌گاه به عرضه نرسیدند.

با خواندن مقاله، این تلقی در میان افراد به وجود آمده بود که کل گیزموندو و کنسولش یک فریب بزرگ برای کلاهبرداری از مشتریان است. حتی استعفای فریر و اریکسون از شرکت هم نتوانست این دید منفی و تاثیر مخرب بر فروش کنسول شرکت را ترمیم کند. کنسول گیزموندو با فروش حدود 25 هزار دستگاه، توسط نشریه‌ GamePro عنوان پایین‌ترین فروش کنسول‌های دستی در تاریخ را کسب کرد. شرکت نیز در فوریه‌ 2006، با بدهی‌ 300 میلیون دلاری مجبور به اعلام ورشکستگی شد.

درس‌ها

حواستان به محتوا باشد. همان‌طور که افتتاح یک فروشگاه با یکی دو محصول، کاری خنده‌دار به حساب می‌آید، فروختن یک کنسول با تعداد انگشت‌شماری بازی هم همین‌طور است. به موازات تولید محصول، به فکر تولید محتوا برای آن هم باشید.

مراقب سوءسابقه و نگرش‌های منفی نسبت به افراد کلیدی شرکت‌تان باشید. یک اتهام یا فاش شدن یک فساد می‌تواند به قیمت نابودی کل شرکت تمام شود.

تست کنید، تست کنید و باز هم تست کنید! به نظرتان اگر شرکتی مثل اپل، هنگام ارائه یا حتی در فروشگاه اپل استور، مشکلی در دموی دستگاهش داشته باشد، می‌تواند امیدی به فروش بالا داشته باشد؟

محمود صادقی - ضمیمه کلیک