محله باغ‌ها و درخت‌ها

به گزارش جام جم آنلاین ، محله‌ای که در روزگاران دور با وجود باغ‌های انار، انجیر و توتستان‌های بسیار و قنوات فراوان یکی از روستاهای خوش‌آب و هوا و معروف‌تر از تهران بود، اما بعد از آن‌که شاه‌ طهماسب صفوی به دور تهران دیوار کشید و آغامحمدخان قاجار آن را پایتخت کرد، طرشت هم زیر سایه تهران گم شد.

آن زمان‌ها سرسبزی و طراوت هوای این محله، چنان شبیه شهر رشت بود که ناصرالدین شاه با دیدن این روستا «طرح رشت» در ذهنش نقش بست و نام طرشت بر پیشانی این محله نشست.

با قدم زدن در خیابان‌های چوب‌تراش و تیموری طرشت پشت تعمیرگاه‌ها و کارواش‌ها و پارکینگ ماشین‌ها هنوز هم باغ‌های متروک با درختان میوه بخصوص توت را می‌شود دید که به این محله رنگ سر سبزی داده‌اند؛ باغ‌هایی که حالا برج‌های اداری، تجاری و مسکونی چنان سایه تخریب بر سرشان انداخته‌اند که به نظر نمی‌رسد تا چند سال دیگر اثری از آنها باقی بماند.

وارد یکی از آنها که می‌شوید، بوی چوب‌سوخته و کاهگل‌ باران خورده به مشام می‌رسد و دیوار‌های کاهگلی که بعضی از قسمت‌های آن خراب شده و درختانی که از پشت دیوارها به بیرون سرک می‌کشند و تنه‌های قطور و شاخه‌های افشان آن نشان از عمر طولانی آنها دارد را در کنار خانه‌ای نیمه‌ویران می‌بینید. چند مرغ و خروس در سبزه‌ها در حال چرخیدن هستند و صدای پرندگان خوش آواز به گوش می‌رسد.

تصویر این باغ‌ها چهره‌ای خاص به این محله داده است. تا یک ماه دیگر توت‌ها که برسند، بساط دست‌فروشانی که توت می‌فروشند، یاد توتستان‌های محله طرشت را دوباره زنده می‌کنند.

آنچه بیش از همه در محله طرشت به چشم می‌آید، خیابان‌های عریض با کوچه‌های پهن و مملو از برج‌ها و ساختمان‌های اداری و مسکونی هستند که در سال‌های گذشته روزبه‌روز بر تعداد آنها هم افزوده شده و دیگر از کوچه‌باغ‌ها و دیوار‌های کاهگلی و عطر خوش درختان توت در بعضی از محله‌های طرشت خبری نیست.

در کتاب‌های تاریخی قدیمی از روستای طرشت با عنوان دوریست یاد شده است. در حال حاضر، طرشت به دو بخش شمال و جنوبی تقسیم شده است.

در بخش شمالی هنوز هم مغازه‌ها و خانه به سبک و سیاق گذشته است. حسینیه طرشت جزو قدیمی‌ترین بناهای خیابان طرشت شمالی است. این حسینیه نوساز یادگار حسینیه قدیم 200 سالی است که در‌سال‌57 ‌بازسازی شد.

مسجد امام حسن عسگری(ع) هم یکی دیگر از نمادهای خیابان طرشت است که طی سال‌های گذشته باسازی شده است. اما یادگار تاریخی محله طرشت جنوبی، بنای باستانی بقعه شیخ عبدالله‌ بن‌ جعفر دوریستی ازعلمای دوران اسلامی داخل بوستان شهداست که در همسایگی ورزشگاه طرشت و کتابخانه هنوز هم تاریخ محله را زنده نگه داشته است.

کنار در ورودی بقعه، آرامگاه میرآقابابایی و جایگاهی برای روشن کردن شمع قرار دارد. این طور که قدیمی‌ترها تعریف کرده‌اند، در گذشته قبرستان محله هم کنار این بقعه بوده است.

در شناسنامه بنا که روی دیوار بقعه نصب شده، آمده است قدیمی‌ترین تاریخ موجود برای این بنا مربوط به سنگ‌قبرها‌یی با تاریخ 954 و 971 است. در سال‌های قبل دو آب‌انبار بزرگ قدیمی در مجاورت بقعه قرار داشت و مسجدی کهنسال مربوط به قرن نهم هجری این مجموعه را کامل می‌کرده است.

اصل بقعه با خشت خام بنا شده و در دوران صفویه، تعمیرات اساسی در آن صورت گرفته است. طبق بررسی‌ها، گنبد از خشت بوده که 40 سال پیش تخریب شده است و گنبد فعلی با مصالح آجر و گچ روی آن استوار شده است.

نمای بیرونی بنا به صورت مربع و با نمای آجر است. گنبد بنا هم آجری است که روی آن پوشش ایزوگام کشیده‌اند.

در هر ضلع بنا بجز ورودی، چهار طاق‌نما و در ضلع ورودی نیز چهار دهانه طاق وجود دارد. کف بنا با سنگ سبز‌‌ روشن فرش ‌ و دیواره‌ها هم با سنگ و آیینه‌کاری تزیین شده ‌است.

در صحن بقعه قبرهایی با تاریخ جدید هم دیده می‌شود و در سال‌های اخیر این بنا بازسازی و ایوان و نمازخانه و آبدارخانه به آن اضافه شد و بتازگی حسینیه‌ای هم به آن افزوده‌اند.

این بقعه تنها یادگار دوران گذشته‌های دور محله و تنها نشانه از زمانی است که بزرگان علم و دانش در این محله زندگی می‌کردند و شاید وجود دانشگاه معروف و معتبر شریف در این محله یادآور گذشته پرشکوه این محله باشد. دانشگاه صنعتی شریف از مهم‌ترین قطب‌های دانشگاهی کشور که در دنیا نیز شهرت دارد، در اراضی طرشت ساخته شد.

برای بنای این دانشگاه زمین‌های مختلفی در تهران و کرج پیش‌بینی شده بود، اما در ‌‌نهایت زمین‌های طرشت واقع در ضلع شمالی خیابان آزادی انتخاب شد. بنیانگذار این دانشگاه دکتر محمدعلی مجتهدی بود.

دانشگاه صنعتی شریف مهر ۱۳۴۵ بازگشایی شد و نامش را از نام دانشجوی شهید مجید شریف واقفی از شهدای جنبش دانشجویی و از بنیانگذاران این جنبش گرفته شده است.

شریف واقفی از دانش‌آموزان ممتاز استان اصفهان از شهرستان نطنز بود و سال ۱۳۴۵ در زمره نخستین دانشجویان این دانشگاه در رشته برق بود که بعد‌ از شهادت، نام خود را به دانشگاه بخشید. دانشگاه صنعتی شریف طی سال‌های گذشته باعث افتخار محله طرشت شده است.

اما یکی دیگر از بخش‌های جالب این محله، دیزی‌سرای تاریخی است که سال‌ها با چای و دیزی‌هایش، طعم خوش آبگوشت‌های قدیمی را برای محلی‌ها و مهمان‌های محله زنده نگه داشته است.

این دیزی‌سرا با تمام سادگی به روایت صاحبش، قدمتی 200 ساله دارد و طی سالیان گذشته جزو هویت این محله شده است.

طرشت در همسایگی میدان آزادی و صادقیه و بزرگراه‌‌های شیخ فضل‌الله و محمدعلی جناح بسیار قابل دسترس است و دو ایستگا ه مترو دانشگاه شریف و طرشت هم راه رسیدن به این محله را آسان کرده‌اند.

اکرم بیگی - ضمیمه چمدان