ویروس‌هایی که در بهار شکوفه می‌کنند

دکتر زهرا عبدی، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو هیات علمی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به آبله مرغان، آنفلوآنزا، سرخجه و اوریون به عنوان شایع‌ترین بیماری‌های ویروسی فصل بهار می‌گوید: در حال حاضر بیماری سرخک از طریق واکسیناسیون که در دو نوبت صورت می‌گیرد تقریبا کنترل شده و موارد ابتلا به آن معمولا مشاهده نمی‌شود و ابتلا به آن بسیار نادر است. سرخجه نیز تا حدودی وضع مشابهی دارد، اما آبله مرغان به صورت پراکنده مشاهده می‌شود. این بیماری در اوایل بهار و اوایل پاییز بیشتر دیده می‌شود. بیماری زونا نیز معمولا همان ویروس آبله مرغان است که در افراد خاص و بخصوص سالمندان ممکن است فعال شود و البته بروز آن تابع فصل نیست. این متخصص بیماری‌های عفونی با اشاره به مشاهده مواردی از ابتلا به آنفلوآنزا در بهار می‌گوید: هر چند مدتی است شدت آنفلوآنزا نسبت به همه‌گیری گسترده آن در آذر و دی سال گذشته کاهش پیدا کرده، اما کماکان ممکن است با مواردی از ابتلا به این بیماری تا اواخر فروردین و اواسط اردیبهشت روبه‌رو شویم.

از آبریزش بینی تا جوش‌های سرخ

پزشکان می‌گویند بیشترین زمان انتقال ویروس آبله مرغان هنگامی است که ضایعات پوستی آن هنوز آشکار نشده است. یعنی همان دوره نهفتگی بیماری که طی آن بیشتر شاهد بروز تب، آبریزش بینی و حالاتی مشابه سرماخوردگی در بیمار هستیم. دکتر عبدی در توضیح بیشتری درباره بیماری آبله مرغان می‌افزاید: چنانچه کسی پیشتر به این بیماری مبتلا نشده و نسبت به آن ایمن نباشد، در صورت مواجهه با ویروس به این بیماری مبتلا می‌شود. عمده‌ترین روش انتقال ویروس آبله مرغان از طریق ذرات گرد و غبار آلوده به ویروس آنفلوآنزا در هواست که از طریق عطسه و سرفه بیمار گسترش می‌یابند. وی انتقال بیماری از طریق پوستی و مایعات مربوط به ضایعات پوستی که با دستکاری چشم و بینی می‌تواند وارد بدن شود را روش دیگر انتقال آبله مرغان بر می‌شمارد و می‌گوید: وقتی ضایعات تیپیک آبله مرغان روی پوست مشاهده شد در این صورت تشخیص بیماری آسان‌تر می‌شود و اقدامات پیشگیرانه را بهتر می‌توان انجام داد. آبله مرغان در خانواده‌ها این گونه شیوع می‌یابد که معمولا در صورت ابتلای یکی از بچه‌ها، پشت‌سر هم بقیه هم مبتلا می‌شوند که البته در سنین پایین سیر خوش‌خیمی دارد و روند بهبودی بهتر انجام می‌شود. در حال حاضر واکسیناسیون برای مقابله با آبله مرغان همچنان رایج نیست و بهترین راه پیشگیری است.

دکتر عبدی سرخجه را بیماری خفیف‌تری نسبت به آبله مرغان می‌داند و تصریح می‌کند: ضایعات پوستی سرخجه با آبله مرغان متفاوت است. آبله مرغان در آغاز ضایعات قرمزرنگ در پوست ایجاد می‌کند، اما به تدریج شکل تاول و در مواردی چرکی می‌شود. در صورتی که سرخجه ضایعات قرمزرنگ محدودی ایجاد می‌کند، معمولا زودتر بهبود می‌یابد و از لحاظ شدت بیماری خفیف‌تر از آبله مرغان است. ویروس سرخجه نیز از طریق هوا و با پخش شدن ترشحات بینی در محیط گسترش می‌یابد. معمولا سرخجه کودکان را در سنین پایین مبتلا می‌کند.

اوریون و تورم در بناگوش

اگر بزرگسال هستید، حتما از دوران دبستان به یاد دارید که چقدر همکلاسی‌هایتان به اوریون مبتلا می‌شدند و سر کلاس غائب می‌شدند؛ شاید خودتان هم دچار این بیماری شده باشید! اوریون نیز بیماری ویروسی است که ابتدا همراه با تب و آبریزش بینی بروز می‌یابد. دکتر عبدی درباره اوریون می‌گوید: در این بیماری در ناحیه آرواره و بناگوش شاهد تورم غدد بناگوشی هستیم که ممکن است ابتدا به شکل یک طرفه و در ادامه به صورت دو طرفه مشاهده شود. بیماری ویروسی بسیار مسری است که از طریق انتشار ترشحات مخاطی در هوا گسترش می‌یابد. خوشبختانه با واکسیناسیونی که در کشور انجام می‌شود، در سال‌های اخیر موارد ابتلا به اوریون بسیار کم شده است.

وی تاکید کرد: عوامل متعدد مانند تغییر آب و هوا، شرایط دمایی یا افزایش تراکم افراد در محیط‌های بسته و... در گسترش شیوع بیماری‌های ویروسی مؤثر است.

مقابله با شدت یافتن تب

بیماری‌های ویروسی بهاره معمولا در ابتدا علائم مشابهی دارند و غالبا کودکان را مبتلا می‌کنند. این متخصص عفونی درخصوص چگونگی مقابله با این بیماری‌ها پیش از ظاهر شدن علائم و تشخیص قطعی آنها می‌گوید: در بچه‌های زیر شش سال ابتلا به آبله مرغان و سرخجه و اوریون همراه با تب‌های بالا رخ می‌دهد و ممکن است دچار تشنج شوند. بهتر است در مورد اینها با رعایت اصول مراقبت از بیمار، درجه حرارت بدن به هنگام تب از طریق پاشویه، داروهای تب‌بر و استفاده از مایعات فراوان پایین آورده شود تا به تدریج نوع بیماری به صورت نشان دادن علائم آبله مرغان، سرخجه، آنفلوآنزا یا اوریون مشخص شود و از این مرحله به بعد درمان بیمار باید زیر نظر پزشک انجام شود.

وی درخصوص میزان خطر این بیماری‌ها برای افراد در سنین مختلف تأکید می‌کند: این قبیل بیماری‌ها در گروه سنی کودکان خودبه خود بهبود می‌یابند. فقط در مورد آبله مرغان در مورد نوجوانان در سنین بالاتر، بزرگسالان، خانم‌های باردار و کودکان سرطانی که در حال شیمی‌درمانی هستند با شدت بیشتری بروز می‌یابد. در این حالت با تشخیص پزشک مصرف داروهای ضدویروس مانند آسی‌کلوویر برای پایین آوردن شدت بیماری تجویز می‌شود.

کاظم کوکرم