سفر به ایتالیا زیر سایه سوءتفاهمات باستانی

از جمله این حاشیه‌ها، مربوط به محل برگزاری یکی از نشست‌های رسمی حسن روحانی در موزه «کاپیتولین/ Capitoline» شهرداری رُم بود. موزه‌ای با آثاری هنری مختلفی که البته برای هیأت ایرانی دردسرساز شد.

سلسله بحث‌هایی که درباره حضور هیأت ایرانی در این موزه مطرح شد، ذیل دو مبحث کلی قابل بحث است:

1) پوشاندن مجسمه‌های برهنه حاضر در این موزه هر چند از انتشار تصاویری که می‌توانست واکنش‌های داخلی فراوانی به‌وجود آورد، جلوگیری کرد، اما در بیرون از ایران واکنش‌هایی را برانگیخت. بسیاری از رسانه‌های غربی، با تاکید بر آنچه «پوشاندن آثار هنری موزه به‌منظور جلوگیری از ناراحتی رئیس‌ جمهور ایران» خواندند، به تصاویر مربوط به حضور رئیس‌جمهور کشورمان در این موزه واکنش نشان دادند. نحوه انعکاس اخبار مربوط به این موضوع به‌گونه‌ای بود که گویی ایرانیان با هنر و آثار هنری زاویه داشته و تحمل دیدن آثار فرهنگی را ندارند! البته برخی منتقدان دولت ایتالیا نیز، دولتمردان این کشور را متهم به تسلیم در برابر خواست طرف ایرانی کردند که خود، حکایت از فعال شدن برخی گسست‌های فرهنگی میان تمدن ایرانی و فرهنگ غربی داشت.

2) نکته دیگر که سیاسی و تاریخی‌تر بود، به بحث جایگاه رئیس‌جمهور کشورمان در مراسم امضای قرارداد در زیر مجسمه یک سردار رُمی بازمی‌گشت. هر چند در خوشبینانه‌ترین حالت می‌شود قرار گرفتن رئیس‌جمهور کشورمان در زیر مجسمه مارکوس آئورلیوس آنتونیوس را یک بدسلیقگی در طراحی جایگاه عالی‌ترین مقام اجرایی کشورمان دانست، اما در شبکه‌های اجتماعی، تفاسیر خاصی از این بدسلیقگی مطرح شده و تصاویر منتشر شده از مجسمه این سردار رُمی که شهره به حضور در جنگ علیه کشورمان در دوران باستان است، نوعی تحقیر هیأت ایرانی توصیف شده است.

البته باید پذیرفت که در هر سفر دیپلماتیک، ممکن است از این دست حاشیه‌ها وجود داشته باشد. در جریان سفری که رئیس‌جمهور وقت ایران در سال 1999 به ایتالیا داشت نیز چیدمان وسایل پذیرایی برای وی، جنجالی در داخل کشور ایجاد کرده بود. چند هفته قبل نیز موضوع دیدار معاون اول رئیس‌جمهور کشورمان و رئیس‌جمهور ترکیه به‌دلیل برخی جزئیات پروتکلی، حاشیه‌ساز شده بود. با این حال توجه به همین سوابق، این سوال را به ذهن متبادر می‌کند که در جریان سفر اخیر حسن روحانی و همراهان، چرا مشاوران وی با در نظر گرفتن معذوریت‌های اعتقادی و فرهنگی هیأت ایرانی، از ابتدا خواستار تغییر مکان برگزاری نشست یا دست‌کم تغییر جایگاه رئیس‌جمهور هنگام برگزاری نشست مشترک نشدند؟ چه ضرورتی وجود داشت که در جریان سفر به ایتالیا، حتما موزه کاپیتولین به‌عنوان مکان برگزاری نشست با نخست‌وزیر ایتالیا برگزیده شود؟

چه میزبانان هیأت ایرانی در رُم و چه مشاوران رئیس‌جمهور، بخوبی می‌دانند که سفر رئیس‌جمهور کشورمان به کشورهای دیگر، تنها سفر یک مقام سیاسی نیست، بلکه حضور نمادین شخصیتی است که یادآور تمدن کهن ایرانی بوده و حتی اگر نخواهیم نگاهی افراط‌گونه به احساسات ناسیونالیستی داشته باشیم، باز هم باید پذیرفت که در چنین سفرهایی ـ بویژه سفر به کشورهایی که نمایندگان تمدن‌های باستانی چون یونان و رُم هستند ـ هر کدام از نمادها استعاره‌ای از تاریخ به‌شمار رفته و نمی‌شود انتظار داشت افکارعمومی نسبت به هر گونه احساس تحقیرشدگی، واکنشی نداشته باشد.

واقعیت این است که براساس گفته مقامات کشورمان، دستاوردهای سفر هیأت ایرانی به ایتالیا، برای ایران مثبت بوده و بنابراین نمی‌توان این گمانه را مطرح کرد که دولتمردان ایتالیایی از روی تعمد قصد تحقیر تاریخی ایران را داشته‌اند، در همین راستا، کاربران شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های داخلی باید توجه داشته باشند که ممکن است برخی جریانات افراطی غربی که همچنان علیه کشورمان تبلیغات می‌کنند، تلاش نمایند تا با برجسته‌سازی برخی مسائل حاشیه‌ای و بزرگنمایی تعارضات تاریخی میان‌تمدنی، بر طبل جدایی غرب از ایران بکوبند بنابراین در واکنش نسبت به مسائل نمادین نباید چنان دچار افراط شد که متن حوادث سیاسی، در حاشیه تعصبات تاریخی به فراموشی سپرده شود.

مصطفی انتظاری‌ هروی - دبیر گروه سیاسی