طب سنتی، سرمایه‌ای که قدرش را نمی‌دانیم

روز گذشته نیز محمدحسن طریقت منفرد، وزیر سابق بهداشت در اظهارنظری قابل تامل، دلیل جدی نگرفتن طب سنتی را به مافیای پزشکی ارتباط داد؛ مافیایی که به گفته او باعث تجاری شدن طب نوین شده است.

آن‌طور که فارس گزارش داده، طریقت منفرد پیش از خطبه‌های نماز جمعه تهران تاکید کرد طب سنتی بسیار کم‌هزینه، قابل‌دسترس همگان و بدون عارضه است؛ اما طب نوین در دنیا گران است. در عین حال به دلیل مداخله مافیای پزشکی، این طب تجاری شده است، به‌گونه‌ای که حتی ثروتمندترین کشورها نیز قادر نیستند منابع لازم را در اختیار طب نوین قرار دهند.از نگاه او در کشور ما باید طب ایرانی - اسلامی بیشتر مورد توجه قرار گیرد و گسترش یابد؛ برای این منظور لازم است در خانواده‌ها، مهدهای کودک، مدارس و محافل علمی این طب ترویج یابد و مردم این نیاز را در مقوله سلامت مطالبه کنند.

اگرچه قرار بود که در دولت قبل، دانشگاه جامع طب سنتی نیز تاسیس شود، اما فعلا چنین اتفاقی نیفتاده است تا همچنان راه ورود طب سنتی به دانشگاه‌ها هموار نباشد.

به گفته طریقت‌منفرد، هم‌اکنون کمتر از صد متخصص طب سنتی از دانشکده‌های طب سنتی تربیت شده‌اند، این در حالی است که براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، 80 درصد پزشکان ژاپنی از طب سنتی استفاده می‌کنند و داروهای گیاهی و این طب جزو تعهدات بیمه درمانی این کشور است. همچنین بیش از 50 درصد مردم سوئیس از سال 1990 از طب سنتی استفاده می‌کنند و سازمان جهانی بهداشت از سال 2013 تا 2020 برنامه بهره‌گیری از طب سنتی را برای کشورها توصیه کرده است.

طب ایرانی- اسلامی را نشناخته‌اند

این‌که عده‌ای مخالف توسعه طب سنتی باشند و حتی در مسیر گسترش این طب سنگ‌اندازی کنند، اتفاقی است که نیاز به آسیب‌شناسی جدی دارد.

دکتر عباس حاجی‌آخوندی، رئیس سابق سازمان غذا و دارو و پژوهشگر طب سنتی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم، این مساله را تائید می‌کند و می‌گوید: عده‌ای هستند که مخالف گسترش طب ایرانی- اسلامی هستند. خیلی از این افراد، طب سنتی را به‌درستی نمی‌شناسند و به دلیل شناخت ناکافی از این طب، کورکورانه به مخالفت می‌پردازند و حتی گاهی در مسیر این طب، سد ایجاد می‌کنند.البته حاجی‌آخوندی، معتقد است که گسترش این طب در دو دهه اخیر به نسبت گذشته بیشتر شده است، اما همچنان به نسبت ظرفیت‌های این طب کارآمد، از آن استفاده نمی‌کنیم.

باید برفعالیت عطاری‌ها نظارت شود

یکی از عمده راه‌های گسترش طب ایرانی-اسلامی در کشور ما نظارت وزارت بهداشت بر فعالیت عطاری‌ها‌ست؛ عطاری‌هایی که خیلی‌هایشان مجوز فعالیت ندارند و تعدادشان هم روز به روز بیشتر می‌شود. به قول حاجی آخوندی، عطاری‌ها ویترین طب سنتی هستند، حال اگر این ویترین تحت نظارت مسئولان وزارت بهداشت باشد، هم اعتماد عمومی به عطاری‌ها بیشتر می‌شود و هم توسعه علمی و تخصصی طب سنتی در کشور، شتاب بیشتری می‌گیرد.

این کارشناس طب سنتی، از زاویه دیگری هم به موضوع نگاه می‌کند و می‌گوید: نباید از آن طرف بام بیفتیم و با تعصب بگوییم طب ایرانی-اسلامی، درمان همه بیماری‌هاست یا این که اصرار داشته باشیم که هرگز نباید از طب نوین استفاده شود. از سوی دیگر، این دیدگاه هم غلط است که طب سنتی را به کلی رد و آن را قدیمی و بی کاربرد تصور کنیم.

هر دو نگاه افراط و تفریط در این حوزه، از دید حاجی آخوندی اشتباه است. گسترش کتاب‌های طب سنتی، ورود جدی‌تر طب سنتی به محافل آکادمیک، تخصیص اعتبارات مناسب به این حوزه و استفاده ازظرفیت عظیم گیاهان دارویی در ایران، به اعتقاد او راه‌هایی است که می‌تواند طب ایرانی –اسلامی را در کشور ما گسترش دهد؛ طوری که حتی بتوانیم صادرکننده خدمات طب سنتی در جهان باشیم.

آموزش و فرهنگ‌سازی؛ نیاز امروز طب سنتی

با آن‌که در سال‌های اخیر، استقبال مردم نسبت به عطاری‌ها و خدمات طب سنتی بیشتر شده است، اما خیلی‌ها معنی طب سنتی را فقط در رفتن به عطاری‌ها خلاصه کرده‌اند و تعریف درستی از طب سنتی ندارند. دکتر محمد دریایی، متخصص علوم زیستی، گیاهان دارویی و طب ایرانی در گفت‌وگو با جام‌جم عنوان می‌کند: طب ایرانی شامل طب اسلامی و طب سنتی است. برای این که استقبال مردم نسبت به خدمات این طب، مدیریت شود تا مردم در دام کاسبان طب سنتی نیفتند، واجب است درباره طب ایرانی-اسلامی به مردم آموزش دهیم و در این زمینه فرهنگ‌سازی کنیم.

دریایی نسبت به بازار بی‌حساب و کتاب طب سنتی در ایران گلایه می‌کند و می‌گوید: «خیلی از عطاران در گذشته مشاغل دیگری داشته‌اند، اما چون دیده‌اند استقبال مردم از این حوزه بیشتر شده است، صرفا برای کسب درآمد به این حوزه آمده‌اند، بدون آن‌که دانش و تجربه این کار را داشته باشند.»

علاوه بر این عطاری‌های غیرمجاز که دریایی به آنها عنوان کاسب می‌دهد، از دید او مخالفان طب سنتی هم باعث شده اند این طب چندان در کشور ما فراگیر نباشد: «در حالی که در خود کشورهای غربی، طب ایرانی را قبول دارند، اما برخی پزشکان ما که در خارج از کشور تحصیل کرده‌اند، طب سنتی را رد می‌کنند.»

البته خود طب سنتی هم نباید فقط محدود به تجویز داروی گیاهی، حجامت یا تجویز جوشانده باشد. دریایی هم تاکید دارد که طب سنتی اگر می‌خواهد تاثیر شگرفی در سلامت جامعه داشته باشد، باید حتما سلامت غذایی مردم را هم مد نظر قرارداده و عادات غذایی مردم را به سمت خوراک سالم تغییر دهد.

تعریف طب اسلامی و ایرانی

سرچشمه طب اسلامی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم، قرآن کریم، سنت پیامبر اکرم و ائمه معصومین علیهم السلام و استنباطات فقهی مبتنی بر مدارک چهارگانه (قرآن، سنت، اجماع و عقل) را شامل می‌شود. دانش پزشکی در طب اسلامی، حاصل رهنمودهای اسلامی و تلاش عقل و تجربه آدمیان در مواجهه با بیماری‌هاست. طب ایرانی نیز بر پایه مزاج شکل گرفته است. مزاج گرم (آتش)، مزاج سرد (خاک)، مزاج تر (آب) و مزاج خشک (باد)، چهار مزاج اصلی در طب سنتی ایران است که همه داروها و درمان‌ها در این طب به نوع مزاج بیمار ارتباط دارد.

روزنامه جام جم