طب اسلامی از دریچه علم و دین

برای نمونه می‌توان به طب اسلامی اشاره کرد، ‌طبی که متولیانش‌ معتقدند می‌توان با استفاده از دستورات دینی، مسیر درستی برای درمان برگزید، البته در این بین، عده‌ای هم با دستاویز قرار دادن این موضوع به درمان‌های تخصصی روی می‌آورند و با سودجویی حتی مدعی درمان بیماری‌های صعب‌العلاج هستند.

در این بین چند هفته‌ای می‌شود که وزارت بهداشت در این خصوص‌ هشدار‌هایی داده و طب اسلامی را مردود اعلام کرده است.

به طور کلی، هر طبی که در زمره طب نوین قرار نگیرد، به عنوان طب جایگزین یا طب مکمل شناخته می‌شود. این درمان‌های مکمل هم در هر کشوری، شاخه‌های مختلف دارد.

در تعریف طب جایگزین، گفته می‌شود که اثربخشی این طب با آزمایش‌ها و ابزار علمی اثبات نمی‌شود یا آن‌که اثربخشی این شیوه‌های درمانی مورد تردید قرار دارد بنابراین طب مکمل می‌تواند واقعا موجب درمان یک بیماری شود، بدون آن‌که از نظر علمی، اثربخشی آن تائید شده باشد و همین‌طور طب مکمل می‌تواند کاملا شیادی از آب دربیاید و فرد را وارد فرآیندهای درمانی کند که حتی سیر بیماری، بدتر شود.

در انتخاب طب جایگزین یا همان طب مکمل، مهم این است که درمانگری را انتخاب کرد که متولیان نظام سلامت، اجازه فعالیت او را تائید کرده باشند، وگرنه هر فردی می‌تواند با ادعای درمانگری با طب مکمل، کاسبی راه بیندازد و با ادعاهای غیرعلمی، مردم را سرکیسه کند.

طب اسلامی چه می‌گوید؟

مهم‌ترین انواع طب‌های مکمل در ایران، طب سنتی است که این روزها نامش را «طب ایرانی» گذاشته‌اند. این طب ریشه‌دار در ایران، بیش از هزار سال قدمت دارد و در این مکتب درمانی، بزرگانی همچون ابن‌سینا نیز پرورش یافته‌اند.

در کشور ما با افتتاح دانشکده طب سنتی در سال 86، افتتاح مرکز تحقیقات طب سنتی در سال 90 و راه‌اندازی تخصص طب سنتی، داروسازی طب سنتی و پرستاری طب سنتی در نظام آموزش عالی، گام‌های جدیدی برداشته شد تا طب ایرانی که سال‌ها مغفول مانده بود، دوباره احیا شود، اما هنوز هم طب سنتی، با جایگاه درخشانی که در چند سده قبل داشت، تفاوت معناداری دارد.

در این میان، طب اسلامی هم در جامعه مطرح شده است که گفته می‌شود تاریخچه آن به صدر اسلام برمی گردد.

متولیان طب اسلامی معتقدند این طب، بیش از آن‌که درمان محور باشد، تلاش می‌کند سبک تغذیه افراد را عوض کند و راه‌های پیشگیری از درمان را به مردم بیاموزد.

چندی قبل، محمود خدادوست، مدیرکل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت با صراحت طب اسلامی را رد کرد و گفت: بعد از سه سال تحقیق درباره طب ایرانی و مراجعه به مراجع تقلید، حدیث شناسان و پژوهشکده علوم قرآنی به این نتیجه رسیده ایم که موضوعی به نام «طب اسلامی» وجود ندارد. همچنین انجمن علمی طب سنتی نیز درباره سوءاستفاده از نام اسلام و ائمه هشدار داد و «طب اسلامی» را رد کرد.

اسلام، همسو با مبانی علمی است

«اسلام و علم از هم جدا نیستند. هر مطلبی که علمی باشد، قطعا دین اسلام هم با آن موافق است ». اینها بخشی از گفته‌های دکتر علی رحیمی خواه، متخصص طب سنتی است که با طب برگرفته از اسلام، مخالف نیست، اما معتقد است نباید عده‌ای با سوءاستفاده از دین، هم سلامت و هم اعتقادات مذهبی مردم را خدشه‌دار کنند.

او در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: در آموزه‌های دینی به بحث اهمیت خوراک انسان، تاکید زیادی شده است. حتی خداوند هم در قرآن خطاب به انسان می‌فرماید که نگاه کنید چه غذایی می‌خورید. در طب ایرانی هم تاکید می‌شود دوای شما، همان غذای شما و غذای شما همان دوای شماست. بنابراین ارتباط خیلی واضحی بین طب ایرانی و طب برگرفته از آموزه‌های دینی وجود دارد.

رحیمی‌خواه، یادآوری می‌کند: هیچ جدایی بین اسلام و پزشکی نیست. دین و علم مانند دو بال برای پیشرفت هستند. دین ما علمی است، ولی هنوز هم در برخی بخش ها، علم ما دینی نشده است. به همین دلیل می‌توان از آموزه‌های دینی در راه اصلاح سبک زندگی و ارتقای سلامت بهره برد، اما این‌که همین موضوع به سودجویی برخی افراد تبدیل شود؛ طوری که مثلا فردی با آویزان کردن پارچه‌های سبز در اتاق و سوء استفاده از باورهای مردم، مدعی طب اسلامی باشد، این موضوعی است که هیچ فرد عالم و دینداری قبول ندارد.

به گفته این متخصص طب سنتی، حتی ائمه اطهار هم در زمانی که بیمار می‌شدند به طبیب مراجعه می‌کردند و همین مساله به وضوح نشان می‌دهد ائمه برای یافته‌های علمی، احترام و ارزش قائل بودند و درمان را از مسیر علمی دنبال می‌کردند، زیرا اسلام همسو با مبانی علمی است.

نیاز به ساماندهی درمانگران طب سنتی

طب ایرانی شاخه‌های مختلفی را شامل می‌شود که پایه درمان آن براساس مزاج انسان بنا شده است. حجامت و استفاده از گیاهان دارویی، مهم‌ترین روش‌های درمانی پرکاربرد در طب ایرانی است که باید فقط از سوی متخصصان طب سنتی تجویز شود.

ماهی درمانی، استفاده از داروهای گیاهی که عطاری‌ها تجویز می‌کنند، زالودرمانی، زنبور درمانی، رایحه درمانی، مار درمانی، سنگ درمانی و ده‌ها روش عجیب و غریب دیگر که در فضای مجازی و غیرمجازی تبلیغ می‌شود، از سوی هیچ یک از متخصصان طب سنتی توصیه نمی‌شود و حتی در خیلی موارد، اوضاع جسمی و روانی بیمار با پی گرفتن این درمان‌ها، بدتر می‌شود.

دکتر الهام قدمی‌یزدی، متخصص طب سنتی هم در گفت‌وگو با جام‌جم معتقد است که باید فرآیند تربیت متخصص طب سنتی و فرآیند ادغام درمان طب سنتی در طب کلاسیک، سرعت بگیرد تا مردم بتوانند دسترسی راحت تری به متخصصان طب سنتی داشته باشند ؛ همچنین امروزه تمایل مردم به طب سنتی افزایش پیدا کرده است، در حالی که تعداد متخصصان طب سنتی، جوابگوی متقاضیان نیست و در نتیجه، برخی از بیماران در دام افراد کلاهبردار گرفتار می‌شوند.

این‌که بخش طب سنتی در سایر بخش‌های بیمارستانی ادغام شود، موضوع دیگری است که این متخصص به آن اشاره دارد و می‌گوید: باید درمانگران طب سنتی، ساماندهی شوند و با هر فردی که ادعاهای غیرعلمی دارد، برخورد شود. همچنین نیاز است بیمه‌ها نیز به پوشش خدمات تائید شده طب سنتی ورود پیدا کنند تا مردم بتوانند با هزینه کمتری به این درمان روی بیاورند. اما متاسفانه در حال حاضر طوری شده است که بیمه‌ها حتی با متخصصان طب سنتی هم قرارداد همکاری نمی‌بندند.

شکی نیست که اطلاع‌رسانی رسانه‌ها و سایر نهادهای فرهنگ‌ساز هم بسیار در این حوزه اثرگذار است و می‌تواند مردم را نسبت به انتخاب درست انواع طب مکمل، آگاه سازد تا بساط سودجویی‌های پزشکان قلابی، برچیده شود.

گروه جامعه